50 năm văn học, nghệ thuật Hải Dương - hành trình gìn giữ và lan tỏa bản sắc xứ Đông

Đồng chí Nguyễn Quang Phúc, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hải Dương

Trải qua 50 năm kể từ ngày đất nước thống nhất, văn học, nghệ thuật Hải Dương đã không ngừng phát triển, từng bước khẳng định vai trò là bộ phận quan trọng trong đời sống tinh thần của nhân dân, đồng thời góp phần làm phong phú nền văn hóa, văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại. Với truyền thống văn hiến lâu đời, vùng đất xứ Đông đã, đang và sẽ tiếp tục là nơi gìn giữ và lan tỏa những giá trị nghệ thuật giàu bản sắc trong dòng chảy văn hóa dân tộc.

Hải Dương là mảnh đất “địa linh nhân kiệt”, nổi tiếng với truyền thống hiếu học và tư duy nhân văn sâu sắc. Với 472 tiến sĩ, 11 trạng nguyên, và làng Mộ Trạch - nơi có số lượng tiến sĩ nhiều nhất cả nước, vùng đất này từ lâu đã trở thành cái nôi của tri thức và sáng tạo. Đây cũng chính là nền tảng để văn học nghệ thuật Hải Dương hình thành sớm, phát triển đều đặn và để lại dấu ấn riêng trong lòng công chúng cả nước.

Trước Cách mạng Tháng Tám, Hải Dương đã là quê hương của nhiều văn nghệ sĩ tiêu biểu như Thâm Tâm với bài thơ Tống biệt hành mang khí phách Đông A, Vũ Đình Liên với Ông đồ chất chứa hoài niệm văn hóa, hay nhạc sĩ Đỗ Nhuận - người góp phần thắp lửa kháng chiến qua ca khúc Du kích sông Thao. Đây không chỉ là những tên tuổi lớn mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước và tài hoa của con người xứ Đông.

Bước vào thời kỳ đất nước đổi mới, văn học nghệ thuật Hải Dương tiếp tục khẳng định vai trò của mình trong việc phản ánh đời sống, con người và xã hội. Tác phẩm Chuyện về một người thầy của nhà văn Nguyễn Minh Châu - một người con ưu tú của tỉnh - không chỉ đặt vấn đề về đạo đức và giáo dục, mà còn thể hiện chiều sâu tư tưởng trong cách nhìn nhận con người giữa bối cảnh đổi thay. Gần đây, tác phẩm Người chồng của em của Hồ Anh Thái đã mở ra hướng sáng tạo mới, thể hiện tư duy nghệ thuật hiện đại, tiếp cận sâu sắc những vấn đề của đời sống đương đại.

Bên cạnh các tác phẩm tiêu biểu, tổ chức và hoạt động văn học nghệ thuật tại Hải Dương cũng có sự phát triển đồng bộ. Từ khi tái lập tỉnh năm 1997, Hội Văn học Nghệ thuật Hải Dương không ngừng lớn mạnh. Từ 96 hội viên ban đầu, đến nay Hội đã có gần 250 hội viên, trong đó hơn 100 người là hội viên chuyên ngành trung ương. Đội ngũ này hoạt động tích cực trong nhiều lĩnh vực như văn học, mỹ thuật, sân khấu, nhiếp ảnh, âm nhạc… và đã tạo dựng được vị thế đáng kể trong đời sống văn hóa nghệ thuật khu vực phía Bắc.

Sáng 15/4, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hải Dương phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức triển lãm thành tựu 50 năm văn học nghệ thuật sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 - 30/4/2025). Trong ảnh: Các đại biểu tham quan triển lãm

Một điểm nhấn quan trọng là Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Côn Sơn, tổ chức 5 năm/lần, đã trở thành động lực tinh thần lớn đối với văn nghệ sĩ trong tỉnh. Qua 8 kỳ trao giải, hàng trăm tác phẩm có giá trị về nội dung và nghệ thuật đã được vinh danh, góp phần làm nên diện mạo văn hóa đặc sắc cho Hải Dương hôm nay.

Tỉnh cũng đặc biệt quan tâm đến việc ươm mầm lực lượng sáng tác trẻ. Những ấn phẩm như Văn nghệ Trẻ, Thời áo trắng, Hoa nắng sân trường... không chỉ là sân chơi nghệ thuật mà còn là môi trường khuyến khích thế hệ mới tiếp nối truyền thống văn hóa - sáng tạo. Cùng với đó, phong trào văn nghệ quần chúng phát triển mạnh mẽ, lan tỏa sâu rộng tới từng khu dân cư, trường học, nhà văn hóa, tạo nên một đời sống nghệ thuật gần gũi, sôi động, gắn bó mật thiết với nhân dân.

Thích ứng với thời đại mới, Hải Dương là một trong những địa phương tiên phong trong việc đưa các tác phẩm lên nền tảng công nghệ số để tiếp cận công chúng rộng rãi, đặc biệt là giới trẻ. Đồng thời, các loại hình nghệ thuật truyền thống như chèo, ca trù, dân ca… không chỉ được bảo tồn mà còn được làm mới, đưa vào không gian sống đương đại bằng những cách thể hiện gần gũi và sáng tạo hơn.

Văn học nghệ thuật không chỉ là "trang trí cho đời sống", mà là phần hồn, là sức mạnh tinh thần của một cộng đồng đang phát triển. Với quan điểm ấy, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Hải Dương đã ban hành nhiều chương trình hành động cụ thể như: Chương trình thực hiện Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị, Chương trình phát huy giá trị văn hóa xứ Đông và xây dựng con người Hải Dương, Kế hoạch triển khai Kết luận 84-KL/TW... Những định hướng đó thể hiện sự cam kết lâu dài và rõ ràng của tỉnh đối với sự nghiệp phát triển văn hóa - nghệ thuật.

Nửa thế kỷ là một chặng đường không dài so với lịch sử văn hóa lâu đời của Hải Dương, nhưng đủ để khẳng định bản lĩnh, sức sống và tinh thần đổi mới trong sáng tạo nghệ thuật của vùng đất này. Hành trình gìn giữ và lan tỏa bản sắc xứ Đông trong văn học, nghệ thuật không chỉ là câu chuyện của hôm qua, mà còn là khát vọng của hôm nay và trách nhiệm đối với tương lai. Với nền tảng văn hóa vững chắc, đội ngũ văn nghệ sĩ tài năng, và chính sách phát triển hợp lý, Hải Dương sẽ tiếp tục là một điểm sáng của văn hóa nghệ thuật Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển bền vững.

NGUYỄN QUANG PHÚC, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Hải Dương

Nguồn: https://baohaiduong.vn/50-nam-van-hoc-nghe-thuat-hai-duong-hanh-trinh-gin-giu-va-lan-toa-ban-sac-xu-dong-410367.html