Cận cảnh 4 tòa tháp Chăm cổ đang chờ "chữa thương" ở Gia Lai

Dải đất Bình Định trước đây (nay thuộc tỉnh Gia Lai) được ví như “thủ đô” tháp Chăm, với những ngọn tháp sừng sững ngàn năm ăn sâu vào ký ức dân cư, lịch sử và trở thành biểu tượng văn hóa quý báu của “Đất Võ”.

video cận cảnh 4 tòa tháp cổ đang chờ "chữa thương"

4 tòa tháp ở 2 cụm tháp Chăm Dương Long và Thủ Thiện là những công trình kiến trúc nghệ thuật đặc biệt, có tuổi từ khoảng 900 - 1.000 năm.

Trải qua năm tháng bào mòn, kèm theo các yếu tố thời tiết, chiến tranh và con người tác động khiến 4 ngọn tháp xuống cấp, hư hại nghiêm trọng, cần sớm được “chữa thương”.

3 ngọn tháp ở Di tích kiến trúc nghệ thuật đặc biệt quốc gia tháp Dương Long sắp được tu bổ, tôn tạo

Riêng tháp Thủ Thiện, do công trình nguy cơ sụp đổ nên những năm qua địa phương đang tranh thủ các nguồn kinh phí để tu bổ, chống xuống cấp. Do kinh phí nhỏ giọt nên việc tôn tạo, phục hồi tòa tháp cổ này vẫn phải chờ...

Trải qua năm tháng bào mòn, tháp Thủ Thiện bị xuống cấp nặng, được gia cố bằng các khung sắt để chờ kinh phí tu bổ, phục hồi

Đối với di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt tháp Dương Long, tỉnh Gia Lai đã tranh thủ các nguồn ngân sách, khởi động dự án tu bổ, tôn tạo lồng ghép với hạng mục khai quật khảo cổ, kinh phí trên 93 tỷ đồng.

Cụm tháp Dương Long (khoảng 900 năm tuổi) sừng sững, ẩn chứa nhiều giá trị kiến trúc nghệ thuật, văn hóa Chăm

Tháp Dương Long gồm 3 tòa tháp chính: Tháp Giữa, Tháp Nam và Tháp Bắc xây dựng trên khuôn viên 370m². Công trình được xây dựng từ cuối thế kỷ 12, đầu thế kỷ 13 nằm trên mỏm đồi cao thuộc xã Bình An, tỉnh Gia Lai

Tháp Giữa là công trình trung tâm cao 39m - đây là ngọn tháp gạch cao nhất Đông Nam Á (theo Cục Di sản Việt Nam). Tháp Nam cao 33m, chân đế vuông mỗi cạnh dài 14m, tường tháp xây dựng giật cấp, vách trơn, mái có 4 tầng. Tháp Bắc cao 32m tương đồng như Tháp Nam, được trang trí nhiều họa tiết sa thạch với các biểu hiện hình sư tử - voi, người ngồi xếp bằng, người nhảy múa…

Tháp Dương Long là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu Việt Nam, thể hiện kỹ thuật kiến trúc và nghệ thuật điêu khắc bậc thầy của người Chăm xưa. Trong nhiều đợt khai quật khảo cổ trước đây ở quần thể tháp Dương Long phát hiện nhiều hiện vật, cổ vật quý giá như: phù điêu Brahma, thần Indra, rắn Naga, Makara, Kala…

Hiện, nhiều vị trí các tòa tháp đang xuống cấp nặng

Theo các chuyên gia, mức độ xuống cấp, hư hại ở tháp Dương Long từ 30-40%

Một số kết cấu đá sa thạch đang có dấu hiệu mất kết nối, nguy cơ rơi đổ

Tháp Bắc đang hư hại nặng, phần thân cửa trước bị phong hóa gãy vỡ gạch nên biến dạng, cây ký sinh

Ở thân phía Nam của Tháp Bắc được trang trí bằng đá sa thạch, với các biểu hiện nghệ thuật độc đáo

Bức phù điêu gắn trên thân Tháp Bắc bằng đá sa thạch

Vừa qua, tỉnh Gia Lai khởi động dự án tu bổ, tôn tạo tháp Dương Long, tổng kinh phí hơn 93,3 tỷ đồng. Dự án sẽ tu bổ, tôn tạo 2 khối Tháp Nam, Tháp Giữa ở độ cao từ 12m trở xuống. Trong đó, sẽ tái định vị lại các thành phần đá gốc ở một số vị trí Tháp Nam và Tháp Giữa...

Tháp công trình bằng ống thép được kết nối với thân Tháp Nam chuẩn bị được "chữa thương"

Ngoài ra, tỉnh Gia Lai lồng ghép thêm hợp phần khai quật khảo cổ ở quần thể tháp Dương Long, diện tích 9.000m², kinh phí hơn 16 tỷ đồng

Nhiều vị trí tòa Tháp Bắc bị xuống cấp, hư hại nặng. Trong đó, phần cửa trước bị biến dạng cần sớm được tôn tạo, phục hồi để gìn giữ giá trị di tích và an toàn du khách.

Tỉnh Gia Lai mời các chuyên gia Viện Khảo cổ học, Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ khảo sát, chuẩn bị mở đợt khai quật khảo cổ ở tháp Dương Long

Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia Thủ Thiện cũng đang nằm khuất giữa những rẫy nương hoang vắng của người dân thôn Thủ Thiện, nay thuộc xã Tây Sơn (tỉnh Gia Lai)

Từ giữa thập niên 1990, ngành văn hóa tỉnh Bình Định trước đây đã bắt đầu các động thái để gia cố, chống sụp đổ tháp Thủ Thiện. Đến năm 2019, tỉnh lập phương án tiếp tục chống xuống cấp, phục hồi tôn tạo với kinh phí 1,8 tỷ đồng. Giai đoạn 2023-2024, tỉnh tiếp tục triển khai dự án tu bổ, tôn tạo tháp Thủ Thiện với kinh phí khoảng 6 tỷ đồng.

Do kinh phí eo hẹp, nên việc tu bổ, tôn tạo phục hồi tháp Thủ Thiện vẫn còn dở dang

Bên trong tòa tháp Thủ Thiện đang hư hại, xuống cấp

Biển đặt mã QR hư hại, đường dẫn dữ liệu số của tháp cổ cũng "đứt gãy"

Ở thân tháp phía Tây Bắc - tháp Thủ Thiện xuất hiện vết nứt kéo dài từ chân tháp lên cao

Tháp Thủ Thiện đang được gia cố bằng hệ thống giàn giáo thép để chờ kinh phí tu bổ, phục dựng

Phần mái tháp Thủ Thiện đã được tôn tạo, phục chế lại nhiều vị trí

NGỌC OAI

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/can-canh-4-toa-thap-cham-co-dang-cho-chua-thuong-o-gia-lai-post812464.html