Cơ quan nào sẽ tiếp tục quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn và Hội An?

Bảo tồn gắn với phát triển bền vững

Theo ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Nam, việc thành lập Ban Quản lý DSVH Mỹ Sơn và Trung tâm Quản lý bảo tồn DSVH Hội An, đồng thời chuyển 2 đơn vị này thành đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở VH-TT&DL là bước đi phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa thế giới. Đặc biệt, khi Luật Di sản Văn hóa số 45/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 tới, thẩm quyền cấp phép các hoạt động tu bổ, sửa chữa di tích và nhà ở trong khu di sản sẽ thuộc về cơ quan chuyên môn cấp tỉnh.

Cơ quan nào sẽ tiếp tục quản lý Di sản Văn hóa thế giới Mỹ Sơn và Hội An? -0

Hội An đã trở thành một “bảo tàng sống” mang tính đặc thù, phản ánh sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa truyền thống và đời sống hiện đại.

“Việc tổ chức quản lý theo mô hình mới sẽ tạo thuận lợi cho người dân trong khu vực di sản, đặc biệt là tại khu phố cổ Hội An và di tích Mỹ Sơn, trong việc thực hiện các thủ tục cấp phép một cách nhanh chóng, đúng quy định. Mô hình này tận dụng nguồn lực con người chuyên môn cao, nhiều kinh nghiệm, gắn bó lâu năm với di sản, đồng thời xây dựng cơ cấu tổ chức tinh gọn, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu bảo tồn và phát huy giá trị của 2 di sản”, lãnh đạo Sở VH-TT&DL phân tích và cho biết thêm, việc áp dụng cơ chế tự chủ tài chính đối với các đơn vị quản lý di sản không chỉ tạo điều kiện chủ động trong điều hành, mà còn mở ra hướng đi linh hoạt, hiệu quả trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Với thẩm quyền được giao, các đơn vị có khả năng huy động nguồn lực từ nhiều kênh như ngân sách Trung ương, địa phương, nguồn xã hội hóa và hợp tác quốc tế. Đây là giải pháp thiết thực, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước, đồng thời tăng cường khả năng triển khai các dự án bảo tồn mang tính chiều sâu.

Thực tiễn cho thấy, nhiều đơn vị tương đồng như Di tích Cố đô Huế (TP Huế), Hoàng thành Thăng Long (Hà Nội), Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) đã và đang vận hành hiệu quả mô hình này, trở thành điểm sáng trong công tác khai thác, bảo tồn và hợp tác quốc tế về di sản. Đồng thời, sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, cộng đồng địa phương và tổ chức quốc tế sẽ đảm bảo công tác quản lý được thực hiện đồng bộ, hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh phát triển du lịch và gia tăng khách tham quan.

Các đơn vị quản lý di sản sẽ tập trung chuyên sâu vào các nhiệm vụ then chốt như nghiên cứu khoa học, khảo cổ học, bảo trì, tu bổ và xây dựng kế hoạch bảo tồn ngắn hạn, dài hạn. Mục tiêu là bảo vệ toàn diện di sản văn hóa, bao gồm cả di sản vật thể, phi vật thể và các tư liệu lịch sử hiện hữu, trên cơ sở khoa học và có hệ thống. Đồng thời, công tác quản lý môi trường, cảnh quan đô thị khu vực di tích cũng được chú trọng, nhằm cải thiện chất lượng không gian sống cho cộng đồng dân cư, góp phần bảo tồn giá trị lịch sử và hướng đến phát triển bền vững. Đây là định hướng chiến lược, đảm bảo sự hài hòa giữa bảo tồn di sản với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Lãnh đạo Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Nam cho biết, mô hình quản lý mới cũng hướng đến phát triển du lịch bền vững, tạo nguồn thu cho ngân sách địa phương và nâng cao đời sống người dân thông qua các sự kiện văn hóa, lễ hội và hoạt động du lịch hài hòa, không làm ảnh hưởng đến giá trị di sản. Việc duy trì và mở rộng quan hệ hợp tác với UNESCO cùng các tổ chức quốc tế giúp thu hút sự hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật và học hỏi kinh nghiệm, góp phần khẳng định thương hiệu Di sản văn hóa thế giới Hội An và Mỹ Sơn, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Thêm một gợi mở để bảo tồn phố cổ Hội An

Bên cạnh những gợi mở từ nội dung đề xuất của Giám đốc Sở VH-TT&DL, Trung tâm quản lý bảo tồn DSVH Hội An cũng vừa có những đề xuất liên quan mô hình tổ chức, vận hành mới. Theo đó, Trung tâm Quản lý bảo tồn DSVH Hội An kiến nghị thành lập Trung tâm Bảo tồn di sản Đô thị cổ Hội An trực thuộc và chịu sự chỉ đạo trực tiếp của UBND TP Đà Nẵng sau khi hợp nhất TP Đà Nẵng với tỉnh Quảng Nam. Lý do được đơn vị vừa kể đưa ra do Đô thị cổ Hội An hiện có đến 1.143 di tích, chủ yếu trong khu phố cổ, trong đó 1.130 di tích kiến trúc nghệ thuật, 9 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 13 di tích xếp hạng cấp tỉnh.

Với hơn 80% di tích thuộc sở hữu tư nhân và tập thể, phần lớn trong số đó là các di tích kiến trúc nghệ thuật vẫn được người dân sử dụng để cư trú, sinh hoạt và kinh doanh thường xuyên ngay trong lòng di sản, Hội An đã trở thành một “bảo tàng sống” mang tính đặc thù, phản ánh sự hòa quyện giữa giá trị văn hóa truyền thống và đời sống hiện đại. Chính vì vậy, công tác bảo tồn tại đây không chỉ tuân theo quy định của Luật Di sản Văn hóa mà còn chịu sự điều chỉnh của nhiều lĩnh vực quản lý khác.

“Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, mô hình quản lý di sản cần mang tính chuyên nghiệp, đủ thẩm quyền và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp”, ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý bảo tồn DSVH Hội An, nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo Trung tâm Quản lý bảo tồn DSVH Hội An, mô hình Trung tâm Bảo tồn Di sản Đô thị cổ Hội An trực thuộc cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có nhiều ưu điểm nổi bật. Cụ thể, mô hình này sẽ thuận lợi cho công tác cấp phép tu bổ, sửa chữa di tích và nhà ở trong khu di sản theo Luật Di sản Văn hóa số 45/2024/QH15, khi chỉ cơ quan chuyên môn cấp tỉnh mới có thẩm quyền cấp phép các hoạt động này.

Nguồn:https://cand.com.vn/doi-song/co-quan-nao-se-tiep-tuc-quan-ly-di-san-van-hoa-the-gioi-my-son-va-hoi-an--i770720/