Công nghiệp dẫn dắt phát vọng Quảng Ngãi 2030 - Bài 3: Hướng tới công nghiệp xanh, sạch, bền vững

Chuyển đổi xanh là một trong những phương hướng phát triển và nhiệm vụ trọng tâm tạo đột phá cho kinh tế Quảng Ngãi, trong đó có chuyển đổi xanh trong công nghiệp.

Chuyển đổi xanh, áp lực nhưng là xu hướng tất yếu

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Thanh Mân, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi cho biết, tỉnh đã đưa tiêu chí môi trường, tiết kiệm năng lượng, phát triển kinh tế tuần hoàn vào các phương án phát triển khu kinh tế, cụm công nghiệp. Các phương án này đã được tích hợp trong Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2023, quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh là căn cứ quan trọng để thúc đẩy phát triển khu kinh tế và các khu công nghiệp theo hướng “Chuyên biệt, xanh, thông minh và phát triển bền vững” trong giai đoạn tới.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi xanh, phải chấp nhận bỏ lỡ những cơ hội tăng trưởng kinh tế truyền thống khi không chấp thuận đầu tư các dự án chưa đáp ứng yêu cầu về môi trường. “Là một tỉnh có quy mô kinh tế phụ thuộc lớn vào công nghiệp, dưới sức ép của tăng trưởng kinh tế thì đây là thách thức vô cùng lớn”, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Thanh Mân nói.

Bên cạnh đó, chuyển đổi xanh phải gắn với chuyển đổi số và cần nguồn lực tài chính lớn. Đây là khó khăn hiện hữu đối với các doanh nghiệp Quảng Ngãi, chủ yếu là doanh nghiệp có quy mô nhỏ, siêu nhỏ.

Chuyển đổi xanh yêu cầu nguồn lực tài chính lớn, đây là trở ngại rất lớn cho doanh nghiệp Quảng Ngãi, nhất là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ.

Làm rõ thêm khó khăn, thách thức này tại các khu kinh tế, khu công nghiệp trên địa bàn, ông Nguyễn Hải Trường - Phó Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi - cho biết, Khu kinh tế Dung Quất chú trọng phát triển các ngành công nghiệp nặng gắn với lợi thế cảng nước sâu Dung Quất là những ngành thâm dụng năng lượng. Tuy nhiên, hệ thống hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là thu gom và xử lý nước thải tại các khu, cụm công nghiệp vẫn chưa được đầu tư đồng bộ, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu theo quy định pháp luật hiện hành.

Ngoài ra, sản xuất công nghiệp còn phụ thuộc vào khai thác thô cũng là một khó khăn khi thực hiện chuyển đổi xanh.

Các dự án tiên phong mở đường

Trên thực tế, tại tỉnh Quảng Ngãi đã và đang có những doanh nghiệp tiên phong mở đường chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả, thân thiện với môi trường và bền vững hơn.

Tỉnh Quảng Ngãi đã và đang có những đơn vị tiên phong chuyển đổi sản xuất theo hướng xanh, sử dụng năng lượng hiệu quả và bền vững hơn.

Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi là doanh nghiệp lớn lên cùng sự phát triển của kinh tế Quảng Ngãi trong hơn 50 năm qua. Ông Võ Thành Đàng, Tổng giám đốc công ty cho biết, để tăng sức cạnh tranh cho sản phẩm, thời gian qua, doanh nghiệp dành nhiều nguồn lực để đầu tư, trang bị hệ thống máy móc hiện đại, tự động hóa với quy trình sản xuất khép kín đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và thân thiện với môi trường.

“Ngay trong quá trình đầu tư xây dựng các nhà máy mới hoặc mở rộng, nâng công suất thiết bị, công ty luôn ưu tiên hàng đầu vào các yếu tố: Tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu chất thải và nước thải ra môi trường”, ông Võ Thành Đàng nói và cho biết thêm, tại các địa điểm đặt cơ sở chế biến, doanh nghiệp đều được đầu tư hệ thống xử lý nước hiện đại, đảm bảo nước được tuần hoàn phục vụ quá trình sản xuất và xử lý đạt chuẩn trước khi ra môi trường.

Năng lượng hơi phục vụ cho các nhà máy chế biến như: Đường, sữa, bia, bánh kẹo, nước khoáng… được cung cấp từ các lò hơi sử dụng nhiên liệu sinh khối như bã mía, củi dăm, ván lạng băm - những phế phẩm từ chế biến lâm sản.

“Đặc biệt, với nhà máy chế biến đường có công suất lớn nhất cả nước (18.000 tấn mía/ngày) hoàn toàn sử dụng nguồn năng lượng điện - hơi từ nguồn sinh khối bã mía. Bên cạnh đó, công ty còn sở hữu Nhà máy điện sinh khối An Khê với nhiên liệu sử dụng là sinh khối. Đây là nhà máy điện sinh khối lớn nhất Việt Nam thuộc lĩnh vực năng lượng tái tạo”, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi cho hay.

Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát đã tự chủ hơn 90% nhu cầu điện cho sản xuất.

Hòa Phát, doanh nghiệp lớn nhất tỉnh Quảng Ngãi, đang ghi nhận những bước tiến lớn về sử dụng năng lượng hiệu quả.

6 tháng đầu năm 2025, nhà máy nhiệt điện của Khu liên hợp sản xuất gang thép Hòa Phát Dung Quất đã đạt sản lượng 1,45 tỷ kWh. Với sản lượng này, khu liên hợp đã tự chủ được hơn 90% nhu cầu điện cho sản xuất gang thép, ngành công nghiệp nặng vốn thâm dụng năng lượng.

Kết quả này dựa trên việc Hòa Phát đã “mạnh tay” đầu tư vào dây chuyền sản xuất hiện đại, ứng dụng công nghệ tuần hoàn khép kín theo tiêu chuẩn của các nước G7 giúp tận dụng triệt để mọi nguồn nhiệt và khí dư thừa phát sinh trong quá trình luyện gang thép để biến thành nguồn nhiên liệu cho các nồi hơi để phát điện. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa sản xuất và giảm chi phí mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo vệ môi trường bằng cách giảm lượng khí thải CO2.

Chuyển đổi xanh, chuyển đổi số trong công nghiệp Quảng Ngãi sẽ góp phần quan trọng vào giảm phát thải khí nhà kính, cùng cả nước hướng đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050 .

“Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, việc tận dụng nhiệt dư để phát điện còn là một giải pháp bền vững, góp phần quan trọng vào chiến lược giảm phát thải khí nhà kính và hướng tới mục tiêu trung hòa carbon”, đại diện Công ty CP Thép Hòa Phát Dung Quất nói. Trong thời gian tới, song song với đầu tư sản xuất, Hòa Phát tiếp tục quan tâm đến phát triển bền vững, trong đó đặc biệt chú trọng đến yếu tố môi trường, tái chế tuần hoàn và giảm phát thải. Hiện đơn vị đang nghiên cứu các mô hình năng lượng tái tạo, năng lượng sạch để ứng dụng vào vận hành khu liên hợp trong tương lai.

Không chỉ những doanh nghiệp “đầu đàn”, một số doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh đã có những bước đi chủ động trong quá trình xanh hóa sản xuất.

Công ty Cổ phần Chế biến nông sản Sao Mai (Khu công nghiệp Sao Mai) vừa khánh thành, đưa vào hoạt động nhà máy chế biến nông sản và dược liệu trên diện tích hơn 50.000 m2.

Điểm đặc biệt của dự án này là đầu tư hệ thống máy móc hiện đại với công nghệ tiên tiến và kết hợp với sử dụng năng lượng tái tạo trong sản xuất, hướng tới sản xuất xanh, sạch. “Nhà máy đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải tiên tiến, lò hơi sinh học, kết hợp điện năng lượng mặt trời, để mỗi sản phẩm không chỉ đạt chuẩn quốc tế mà còn thân thiện với môi trường”, bà Trần Phương Anh, Tổng giám đốc công ty nói và cho biết thêm, công ty cũng đang triển khai chuyển đổi số toàn diện, áp dụng hệ thống ERP để tối ưu quản trị sản xuất và chất lượng.

Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đã chú trọng chuẩn hóa quy trình sản xuất theo hướng xanh, bền vững.

Gắn tiêu chuẩn sản xuất xanh khi phê duyệt dự án công nghiệp

Theo Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các khu công nghiệp Quảng Ngãi, tỉnh đã và đang lập quy hoạch phân khu xây dựng các khu công nghiệp, trong đó bố trí quỹ đất phát triển hệ thống cây xanh, hướng đến mô hình khu công nghiệp sinh thái theo định hướng tăng trưởng xanh. Công tác thu hút đầu tư được ưu tiên cho các ngành chế biến, chế tạo giá trị gia tăng cao, công nghệ tiên tiến, thân thiện môi trường; đồng thời mở rộng theo chuỗi giá trị trên nền các ngành sẵn có như lọc hóa dầu, luyện kim, cơ khí.

Đơn vị này cũng nhấn mạnh, tỉnh tập trung kêu gọi các nhà đầu tư có năng lực, uy tín triển khai hạ tầng khu công nghiệp sinh thái, công nghệ cao, khu công nghiệp – đô thị – dịch vụ, khu công nghiệp hỗ trợ. Bên cạnh đó, tiếp tục hỗ trợ các dự án quy mô lớn, có tính lan tỏa như mở rộng Nhà máy lọc dầu Dung Quất, dự án Hòa Phát, tuabin điện khí, hay hạ tầng Khu công nghiệp VSIP Quảng Ngãi, VSIP 2, Khu đô thị công nghiệp Dung Quất… để thu hút các dự án thứ cấp. Ngoài ra, tỉnh cũng chú trọng xây dựng cơ chế khuyến khích tiết kiệm năng lượng, cộng sinh công nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất hiệu quả và bền vững.

 

Trong khi đó, theo Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Quảng Ngãi, công tác thẩm định, phê duyệt dự án sản xuất công nghiệp sẽ gắn chặt yêu cầu công nghệ xử lý ô nhiễm, sử dụng năng lượng tái tạo như điện mặt trời áp mái, điện từ rác thải.

Sở cũng đề nghị sớm ban hành cơ chế, chính sách cụ thể về tăng trưởng xanh, ưu tiên nguồn vốn ngân sách và ưu đãi đầu tư, đồng thời xây dựng thị trường carbon tại Việt Nam. Ngoài ra, tỉnh mong các tổ chức tài chính quốc tế hỗ trợ nguồn lực để đầu tư hạ tầng, giúp doanh nghiệp tại Khu kinh tế Dung Quất tiếp cận tài chính xanh, tham gia thị trường xanh hiệu quả hơn.

Một trong 3 nhiệm vụ đột phá của tỉnh Quảng Ngãi nhiệm kỳ 2025 - 2030:

Đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, ưu tiên hạ tầng giao thông, đô thị, công nghệ phục vụ cho quá trình chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng để phát triển nhanh và bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Vũ Lê

Nguồn: https://congthuong.vn/cong-nghiep-dan-dat-phat-vong-quang-ngai-2030-bai-3-huong-toi-cong-nghiep-xanh-sach-ben-vung-420062.html