Công nghiệp Đồng Nai từ khởi đầu đến dẫn đầu

Nhà máy xanh của Tập đoàn Cargill tại Khu công nghiệp Giang Điền, huyện Trảng Bom. Ảnh: Tập đoàn cung cấp

Sự hình thành và phát triển các KCN qua các thời kỳ chứng tỏ tầm nhìn chiến lược, chủ trương đúng đắn và sự đầu tư bài bản của tỉnh cho lĩnh vực này.

Trung tâm công nghiệp cả nước từ trước giải phóng

Khu kỹ nghệ Biên Hòa (sau năm 1975 đổi tên thành KCN Biên Hòa 1) được thành lập năm 1963 tại phường An Bình (thành phố Biên Hòa) và hoạt động năm 1964.

Ngày 30-4-1975, khi miền Nam được giải phóng, thống nhất đất nước, cả nước chỉ duy nhất Đồng Nai có KCN. Từ chỗ có kinh nghiệm quản lý, khai thác kinh doanh và thu hút đầu tư, Đồng Nai thành lập thêm các KCN ở thành phố Biên Hòa, rồi mở rộng ra địa phương lân cận là: Trảng Bom, Long Thành, Nhơn Trạch nhằm giải quyết việc làm cho lao động và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội. Thời gian đầu chỉ có doanh nghiệp nhà nước đầu tư, quản lý, kinh doanh hạ tầng KCN, nhưng về sau một số thành phần kinh tế tư nhân, nhà đầu tư đến từ Thái Lan, Nhật Bản cũng tham gia. Hiện nay, tỉnh đã có 37 KCN, nhiều nhất cả nước, trong đó 32 KCN có dự án hoạt động. Theo quy hoạch, đến năm 2030, tỉnh sẽ có 48 KCN.

Hiện nay Đồng Nai đã thành lập được 37 KCN, nhiều nhất cả nước. Theo Quy hoạch tỉnh, đến năm 2030, Đồng Nai có 48 KCN.

Nhờ hình thành sớm và không ngừng phát triển các KCN, Đồng Nai trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn đa quốc gia và thương hiệu toàn cầu. Điển hình như: Cargill (Mỹ); Tripod, Formosa (Đài Loan); Nestlé (Thụy Sĩ), Hyosung, Changshin (Hàn Quốc), Ajinomoto, Lixil (Nhật Bản), C.P., Amata (Thái Lan)… hay như doanh nghiệp trong nước là Tập đoàn Trường Hải (THACO). Từ điểm đầu Đồng Nai, các nhà đầu tư này đã mở thêm nhà máy ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

Một trong những địa phương điển hình cho sự phát triển các KCN là Nhơn Trạch. Sau giải phóng, đây là vùng trũng thấp ở hạ du sông Đồng Nai, kinh tế chủ yếu là nông nghiệp. Thế nhưng, bằng cách quy hoạch bài bản, đầu tư hạ tầng giao thông kết nối, có chiến lược thu hút đầu tư phù hợp, đến nay Nhơn Trạch là huyện có nhiều KCN nhất tỉnh. Tính đến hết năm 2024, huyện Nhơn Trạch có 9 KCN hoạt động, thu hút 624 dự án đầu tư, trong đó có 451 dự án vốn FDI, với tổng số vốn hơn 11,3 tỷ USD. Việc hình thành và phát triển các KCN đã giúp huyện chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ; thu hút khoảng 130 ngàn lao động đến làm việc và sinh sống.

Huyện Trảng Bom cũng là điểm sáng trong phát triển các KCN của tỉnh. Từ huyện thuần nông, đến nay huyện có 4 KCN hoạt động là: Hố Nai, Bàu Xéo, Sông Mây và Giang Điền với tổng diện tích hơn 1,68 ngàn hécta, giải quyết việc làm cho khoảng 130 ngàn lao động. Các KCN trên địa bàn huyện có một số tập đoàn lớn của nước ngoài không chỉ có một, mà nhiều nhà máy hoạt động như: Tập đoàn Phong Thái, Pousung, Vpic, Kenda… Ngoài chuyên tâm sản xuất, họ còn đầu tư bệnh viện, nhà ở, trường học phục vụ nhu cầu người lao động và người dân.

Hướng đến khu công nghiệp net zero

Sự thành công của các KCN tại Đồng Nai không chỉ thể hiện ở số lượng nhiều nhất cả nước, thu hút nhiều dự án tỷ USD và thương hiệu toàn cầu, tỷ trọng đóng góp khoảng 50-60%/năm trong cơ cấu kinh tế, mà còn ở tỷ lệ lấp đầy đất cho thuê khoảng 90%. Những năm gần đây, nhờ sức hút từ các dự án lớn như: Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Cảng biển Phước An; hệ thống đường cao tốc, đường sắt, đường bộ, nhiều nhà đầu tư tìm đến Đồng Nai nhưng quỹ đất trong KCN không đáp ứng được. Hiện tại, tỉnh đang đẩy nhanh thủ tục để triển khai các KCN mới nhằm đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư.

Sản xuất công nghiệp tại Khu công nghiệp Long Đức, huyện Long Thành. Ảnh: H.Lộc

Đại diện Tập đoàn Cargill từng chia sẻ, Đồng Nai là điểm đến đầu tiên của tập đoàn từ năm 1995. Từ nhà máy ở KCN Biên Hòa 1, Cargill đã đầu tư hơn 10 nhà máy ở các tỉnh, thành phố của Việt Nam và nhiều nhà máy ở khu vực Đông Nam Á. Không những đầu tư sản xuất, kinh doanh, góp phần hỗ trợ cải thiện sinh kế cho người dân, Cargill còn tích cực tham gia các hoạt động vì cộng đồng. Đáng chú ý, Quỹ Cargill Cares đã tài trợ xây dựng và bàn giao 119 điểm trường trên cả nước với tổng vốn đầu tư hơn 6 triệu USD. Quỹ này đặt mục tiêu xây dựng 150 điểm trường trên toàn quốc vào năm 2030.

Trưởng ban Quản lý các KCN Đồng Nai Nguyễn Trí Phương chia sẻ, quá trình hình thành và phát triển các KCN trong mỗi giai đoạn có những yêu cầu, mục tiêu và ưu tiên khác nhau. Những năm gần đây, việc phát triển các KCN và thu hút đầu tư đều đặt mục tiêu cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bền vững môi trường. Tỉnh ưu tiên những dự án công nghệ cao, thân thiện môi trường và sử dụng ít lao động. Hạn chế thu hút dự án thuộc danh mục loại hình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, phát sinh chất thải nhiều.

Thời gian tới, tỉnh phát triển KCN theo mô hình xanh và khép kín: công nghiệp - đô thị - dịch vụ. Tập trung kêu gọi đầu tư theo hướng chuyên ngành để tạo ra chuỗi liên kết sản xuất và thực hiện cộng sinh công nghiệp. Tiếp tục thu hút có chọn lọc thông qua các tiêu chí như: công nghệ, năng lực tài chính, hiệu quả kinh tế và xã hội dự án mang lại. Rà soát các KCN, dự án nhiều năm và có biện pháp khuyến khích thực hiện đổi mới công nghệ nhằm giảm nhân công, giảm tiêu hao nhiên - vật liệu, bảo vệ môi trường.

Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Võ Tấn Đức cho hay, Đồng Nai đã đặt ra lộ trình net zero vào năm 2050 và công nghiệp là một trong 7 lĩnh vực tỉnh ưu tiên tập trung. Bên cạnh các giải pháp về xanh hóa các KCN và nhà máy cũ, thu hút đầu tư mới có chọn lọc, yêu cầu có lộ trình và thực hiện giảm phát thải, tỉnh quan tâm đến hình thành các KCN theo hướng xanh, sinh thái đáp ứng các quy chuẩn của net zero. Hiện tại, tỉnh ưu tiên phát triển mô hình này ở các KCN mới được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư là: Long Đức 3, Bàu Cạn - Tân Hiệp, Xuân Quế - Sông Nhạn; KCN theo quy hoạch tỉnh đã được phê duyệt.

Chủ tịch UBND tỉnh cũng đề nghị các nhà đầu tư hạ tầng KCN, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh quan tâm thực hiện việc chuyển dịch xanh trong lĩnh vực công nghiệp, gắn tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường.

Hoàng Lộc

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/202504/cong-nghiep-dong-nai-tu-khoi-dau-den-dan-dau-cec3ff4/