Cuốn sách bổ ích cho người "lập y nghiệp, hành y sự"

Đọc xong cuốn sách “Luận về Y học truyền thống (cổ truyền) Việt Nam đương đại” của Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Phạm Vũ Khánh, tôi như được nghe lại những lời tâm cảnh hướng đến các bậc y sư tiền nhân, cùng với đó là nhắn nhủ mang tính cảnh tỉnh trong sáng dành cho những ai đang theo y đạo, hành y thuật ở thời buổi hôm nay.

Tác giả đọc tham luận tại hội nghị kỷ niệm 100 năm Đại học Trung y dược Quảng Châu.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Quân y, bác sĩ Phạm Vũ Khánh được điều động về đơn vị công tác. Trải qua một thời gian "thực chiến", khoảng giữa những năm 80 thế kỷ trước, ông được học tiếp chương trình Y học cổ truyền tại Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương. Tại đây, ông có duyên may được thụ giáo và làm nghề cùng Danh y Thiên Tích, Chủ tịch Hội Y học Cổ truyền Trung ương Việt Nam (1990-2000).

Chặng đường tiếp theo là quá trình học tập vươn lên, đào sâu chữa trị, tham gia giảng dạy, nghiên cứu và bảo vệ bằng Tiến sĩ tại Trung Quốc, rồi đảm đương cương vị Cục trưởng cục Y dược Cổ truyền - Bộ Y tế nhiều năm… Chỉ xin điểm những nét chính về chặng đường nghề nghiệp của tác giả để thấy rằng cuốn sách được viết ra từ một lương y đã kinh qua nhiều vị trí công tác chuyên môn, quản lý, đào tạo, nghiên cứu khoa học. Vì vậy, cuốn sách này là những kết luận, đánh giá tình hình thực tế về lĩnh vực Đông y nói riêng và Y tế nói chung, có nhiều giá trị thiết thực.

“Luận về Y học truyền thống (cổ truyền) Việt Nam đương đại” (Nhà xuất bản Y học, 5/2025) gồm 10 chương, với 163 trang được trình bày theo từng chủ đề, không đi vào lý luận mà nêu thẳng những bất cập thực tại với trách nhiệm cao của người thầy thuốc và người đào tạo quản lý lĩnh vực này.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Vũ Khánh tham gia hội nghị khoa học về y học truyền thống lĩnh nam (phía nam núi Ngũ lĩnh) Trung quốc.

Chương 1 luận bàn ngắn gọn về những khái niệm tưởng như đơn giản mà lại là vấn đề rất căn bản mà người trong giới chuyên môn đang phải trực diện. Y học cổ truyền, y học dân tộc, y học cổ truyền dân tộc, y dược học cổ truyền, thuốc cổ truyền, dược cổ truyền… cần xác định thế nào? Hiểu thế nào cho đúng về Đông y (Việt Nam) và Tây y. Rồi cả các khái niệm y học bản địa, y học thay thế, y học bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm bảo vệ chức năng… xuất hiện sau này. Vậy là ở giai đoạn mới trong quá trình hội nhập y học đang phải tiếp nhận nhiều khái niệm mới, vật phẩm mới liên quan trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Chương 2 với đề mục “Nam dược trị Nam nhân” và “Đông y liệu đông bệnh”, tác giả không chỉ muốn nhấn mạnh lời di huấn của cụ Tuệ Tĩnh mà còn nêu rõ luận điểm chữa bệnh ngày hôm nay của bậc thầy mình, chính là cây đại thụ Danh y Thiên Tích và những nhận thức chưa đúng trong kết hợp Đông-Tây y.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Vũ Khánh chủ trì Hội nghị Y học cổ truyền, Y học dân gian, các nước lưu vực sông Mekong.

Các chương 3, 4 và 5 lần lượt trình bày thực trạng về công tác đào tạo, những khái niệm căn bản đang phai mờ trong lý luận âm-dương ngũ hành, công tác kế thừa y học truyền thống. Quả thật càng nêu ra độc giả càng thấy sự bộn bề của núi việc đang chờ đợi.

Chương 6 tác giả dành để gợi mở tinh thần truyền thống mà ít người nói đến, đó là phật pháp và võ học gắn liền với y học truyền thống. Sức khỏe tổng quát là ở một thể chất mạnh khỏe và tinh thần minh mẫn thiện tâm chứ cần gì tìm đâu xa.

Các chương 7, 8 và 9 là những đánh giá và đề xuất thiết thực không chỉ dành cho các cấp quản lý, đào tạo trong lĩnh vực y tế mà còn là bức tranh để các đồng nghiệp nhìn rõ hơn, suy ngẫm sâu hơn về con đường họ đang đi, trong đó nêu cả vấn đề chăm sóc sức khỏe ban đầu, từng bước tiêu chuẩn hóa y học truyền thống và công tác phòng chống dịch…

Cuốn sách bổ ích cho người "lập y nghiệp, hành y sự"

Chương 10 tác giả đề cập đến nội dung “thực trị”. Vấn đề ăn uống đã được tiền nhân quy ước khá cụ thể, trong đó có thực phẩm, cách và thời gian ăn uống, món ăn từ dược liệu… mà dường như ngày hôm nay ít được nhắc đến trong cơn bão “thực phẩm chức năng” đang tràn lan.

Gấp cuốn sách lại, người đọc thấy rõ một điều chúng ta đang sống trong giai đoạn phải trực diện với những thách thức không hề nhỏ, cái truyền thống đang phai dần bị xáo trộn với những cái mới xô bồ tạo ra sự hỗn loạn, trong đó cái “ngụy” cái “man” dễ dàng sinh ra khi không có tiêu chuẩn sàng lọc.

Tác giả đã minh bạch chỉ ra hai phần cấu thành y học truyền thống (cổ truyền) là hàn lâm và dân gian, giống như trong tự nhiên là cộng sinh, trong phát triển là đồng hành. Dân gian là những kinh nghiệm từ thực tiễn có giá trị trong cộng đồng, nhưng hàn lâm thì đòi hỏi sự đào tạo, kế thừa rất công phu, nhất là trong xã hội hiện đại đang chuyển động quá nhanh.

Tôi cho rằng, cuốn sách "Luận về Y học truyền thống (cổ truyền) Việt Nam đương đại" cần được nhìn nhận một cách trân trọng, nhất là các cấp quản lý trong lĩnh vực y tế của nhà nước. Những đề xuất cá nhân tuy khiêm tốn nhưng đó là những giải pháp để lập lại một trật tự, tạo tiền đề cho sự phát triển di sản y cổ truyền vô cùng quý báu.

Ở lời kết lại cuốn sách, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Vũ Khánh viết: “Nhiều vấn đề mà chúng ta hoặc phải nhận thức lại hoặc phải thống nhất lại nhận thức trong xã hội, trong ngành y và ngay cả trong ngành Y học truyền thống…; nếu chúng ta càng để chậm thì càng khó giải quyết và dễ có lỗi với tiền nhân và cả với thế hệ sau này”. Đúng là những lời rút ra từ tâm can!

Hai lĩnh vực nền tảng của xã hội là giáo dục và y tế luôn là bệ đỡ vững chắc cho các lĩnh vực khác tiến xa, tiến nhanh. Chúng ta đã và đang thực hiện đổi mới và cải cách quyết liệt trong những năm gần đây trên lĩnh vực giáo dục. Còn lĩnh vực Đông y dường như vẫn “nằm ngủ” quá lâu chăng? Nghĩ đến mục tiêu xây dựng hệ giá trị Việt Nam trong toàn xã hội, trên từng lĩnh vực, ở mỗi gia đình mà thấy lo ngại! Mong rằng khi xây dựng các hệ giá trị trong bất cứ lĩnh vực nào thì không được quên những giá trị Việt Nam.

Bên cạnh đó, với những người “lập y nghiệp, hành y sự” đây là cuốn sách thiết thực, hữu ích nên tìm đọc. Chúng ta đang sống trong xã hội hiện đại nhưng lại áp dụng những kiến thức của cổ nhân, vậy phần lý luận khác biệt giữa cổ-kim và Đông-Tây cần được vận dụng thế nào cho đúng? Quan niệm âm dương-ngũ hành đối với tạng phủ dưới lăng kính của Tây y sẽ nhìn nhận thế nào? Rồi đến pháp-phương-dược, được phối kết hợp khi điều trị cụ thể theo phương châm Đông-Tây y kết hợp? Những nội dung này đã được tác giả đưa ra biện luận trong cuốn sách để người đọc thêm rộng đường suy xét.

Lương y TRẦN VIỆT TRUNG

Nguồn: https://nhandan.vn/cuon-sach-bo-ich-cho-nguoi-lap-y-nghiep-hanh-y-su-post910050.html