Đánh thức du lịch khảo cổ

VHXQ - Di sản trong lòng đất, dưới lòng biển xứ Quảng thỉnh thoảng lại được phát lộ gần khu vực có hoạt động du lịch sôi động. Đây là cơ hội để gom góp, mở lối cho hoạt động du lịch khảo cổ.

Tại di sản văn hóa thế giới Khu đền tháp Mỹ Sơn (xã Thu Bồn) còn ẩn chứa nhiều điều bí ẩn về nền văn minh Champa. Ảnh: QUỐC TUẤN

Đánh thức quá khứ vùng đất

Cuối năm 2023, bên bờ biển Cẩm An (phường Hội An Tây) phát lộ một con tàu đắm nghi là tàu cổ. Các chuyên gia đến từ Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện một quá trình điền dã, khảo sát sau đó.

Đánh giá sơ bộ từ các chuyên gia, con tàu này là di sản văn hóa biển hiếm và quý giá của Việt Nam, có giá trị lịch sử và khoa học cực kỳ quan trọng, giúp hé mở về lịch sử hàng hải và thương mại của Hội An và Việt Nam trong quá khứ. Cạnh đó, đây còn là “bảo vật” tàu cổ hiếm hoi được bảo tồn khá nguyên vẹn, không chỉ của Việt Nam mà cả Đông Nam Á và Đông Á.

Việc con tàu độc đáo này phát lộ cùng câu chuyện thỉnh thoảng ở các địa phương lại phát hiện những di chỉ, di vật từ thời Sa Huỳnh - Lâm Ấp - Champa - Đại Việt tại Mỹ Sơn, vùng biển Hội An hay Cù Lao Chàm củng cố nhận định của cố giáo sư Trần Quốc Vượng về “trục” sinh thái đặc biệt của xứ Quảng từ Núi Chúa (dưới chân núi là thánh địa Mỹ Sơn) - thành Trà Kiệu - thương cảng Hội An xuống tiền cảng Cù Lao Chàm.

Các cuộc khai quật di tích Bãi Làng (xã đảo Tân Hiệp) đã cung cấp một bộ sưu tập hiện vật cực kỳ phong phú, trong đó có những loại hình lần đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam. Ảnh minh họa: QUỐC TUẤN

Các di vật, cổ vật phát lộ tuy đã im lìm hàng trăm năm theo bể dâu thời gian nhưng vẫn ẩn chứa nhiều thú vị, dẫn dắt sự quan tâm của giới nghiên cứu về độ mở của xứ Quảng xưa, tạo thêm chất xúc tác cho sự phát triển trong bối cảnh mới.

Đơn cử như các cuộc khai quật di tích Bãi Làng (xã đảo Tân Hiệp) đã cung cấp một bộ sưu tập hiện vật phong phú, trong đó có những loại hình lần đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam như đồ gia dụng, đồ trang sức bằng thủy tinh Trung Đông. Di chỉ này cũng là địa điểm có nhiều đồ gốm Trung Đông nhất được biết đến ở Việt Nam hiện nay.

Đáng chú ý, gốm và thủy tinh Trung Đông còn được tìm thấy ở bến Nam Thổ Sơn (phường Ngũ Hành Sơn). Nét đặc trưng này cũng có thể là một chi tiết độc đáo để nghiên cứu, lồng ghép khai thác trong bối cảnh thành phố Đà Nẵng mới đang tích cực đẩy mạnh hợp tác với thị trường Trung Đông.

Chất liệu cho du lịch “vượt thời gian”

Ông Lê Tấn Thanh Tùng - Phó Tổng Giám đốc Công ty Du lịch, Vận chuyển và Sự kiện VITRACO cho biết: “Một trong những xu hướng du lịch nổi bật trong năm 2025 và sẽ còn kéo dài trong thời gian tới là xu hướng tìm về quá khứ. Càng phát triển hiện đại thì nhiều du khách càng muốn tìm lại những điều cũ kỹ, đã đánh mất theo thời gian”.

Một số thị trường khách quốc tế có đam mê tìm hiểu về các nền văn hóa, văn minh tại các di tích, di chỉ khảo cổ. Ảnh: QUỐC TUẤN

Xu hướng chủ đạo của xu thế này là việc du khách ưa chuộng khám phá các giá trị di sản còn hiện hữu hoặc được sắp đặt để họ cảm nhận dấu xưa cuộc sống. Còn lại, du lịch liên quan khảo cổ vẫn là một địa hạt khá mới mẻ nhưng tiềm tàng nhiều cơ hội để làm phong phú hơn cho điểm đến xứ Quảng vốn đã giàu bản sắc.

Chuyên trang du lịch The Travel (Canada) từng xếp phố cổ Hội An ở vị trí thứ 7 trong tốp 10 điểm đến tuyệt vời nhất sở hữu vẻ đẹp vượt thời gian giúp du khách có thể tìm về quá khứ và khám phá lịch sử một cách sinh động. Đưa du khách “chạm” được vào những vỉa tầng khảo cổ để cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp vượt thời gian của vùng đất này là xu hướng du lịch thú vị.

Nhân việc trưng bày bảo vật quốc gia trong khuôn khổ sự kiện “Những ngày văn hóa, thể thao, du lịch Quảng Nam 2025” diễn ra hồi tháng 6, đã có những ý tưởng đề xuất về việc đưa chiếc ghe bầu phát lộ bên bờ biển Cẩm An cho công chúng chiêm ngưỡng, góp thêm một lát cắt sinh động về di sản để thu hút khách du lịch.

Trước đây, đã có những đề xuất về việc cần thiết lập một nhà trưng bày hoặc bảo tàng chuyên đề tại Cù Lao Chàm để du khách đến tham quan có thể tiếp cận với hiện vật khảo cổ học được phát hiện trên đảo lẫn trên vùng biển Hội An. Theo chuyên gia về lịch sử, cũng có thể thành lập bảo tàng ngoài trời ngay tại di chỉ khảo cổ học Bãi Làng và di chỉ khảo cổ học Bãi Ông (các di tích này đều đã được xếp hạng di tích cấp quốc gia) để tăng tính thực tế cho du khách cảm nhận.

Rộng hơn, liệu rằng có thể thiết lập một “bản đồ khảo cổ” liền mạch từ đầu nguồn xuống biển để du khách khám phá sắc màu của bao nền văn minh từng hiện hữu, giao thoa tại xứ Quảng? Ở đó, bên cạnh các dịch vụ trải nghiệm kết hợp được cung cấp, biết đâu chính du khách lại tìm thấy câu chuyện của xứ sở, đất nước họ trong hành trình phiêu lưu của mình...

Nguồn: https://baodanang.vn/danh-thuc-du-lich-khao-co-3301257.html