Dấu ấn Quảng Bình tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam

Những ngọn bút tiên phong và nhà báo xuất sắc Võ Nguyên Giáp

Trong dòng chảy chung của nền báo chí cách mạng Việt Nam, báo chí Quảng Bình ghi dấu ấn đậm nét với những đóng góp xứng đáng; là cái nôi sinh ra, nuôi dưỡng nhiều nhà báo tên tuổi, tiên phong, như: Đại tướng Võ Nguyên Giáp-người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh; các nhà báo-liệt sỹ Bùi Đình Túy, Nguyễn Thị Thanh Xuân; Thiếu tướng Phan Khắc Hải, cựu Thứ trưởng Bộ Văn hóa-Thông tin, Tổng Biên tập Báo Quân đội nhân dân; cựu Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Đỗ Quý Doãn…

Là người gắn bó với Bảo tàng Báo chí Việt Nam từ những ngày đầu thành lập, nhà báo Trần Thị Kim Hoa, cố vấn thường trực, nguyên Giám đốc Bảo tàng chia sẻ: Ấn tượng sâu sắc nhất về báo chí Quảng Bình đó là hình ảnh một người con Quảng Bình ưu tú, vốn thường được nhắc đến với vai trò nhà văn hóa, nhà quân sự, nhà sử học, nhưng ông còn là một nhà báo xuất sắc: Đại tướng Võ Nguyên Giáp với sự nghiệp báo chí lừng lẫy. Ngay từ thời đi học ở Quốc học Huế, ông đã có bài báo đầu tiên với giọng văn được đánh giá rất cao. Sau đó, ông tiếp tục đi dạy, hoạt động cách mạng và làm báo song hành với nhau.

Không gian trưng bày tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam trang trọng giới thiệu về các nhà báo xuất sắc, trong đó có Đại tướng Võ Nguyên Giáp. — Hình ảnh Quảng Bình quật khởi và “Hai giỏi” được phản ánh qua báo chí được Bảo tàng Báo chí Việt Nam sưu tầm, biên soạn.

Những năm 1936-1937, khi phong trào dân chủ thắng thế ở Pháp, báo chí cách mạng ở ta bắt đầu hoạt động công khai, Võ Nguyên Giáp là một trong những người được Xứ ủy Bắc kỳ giao nhiệm vụ ra hai tờ báo tiếng Pháp Le Travail (Lao Động) và Rassemblement (Tập hợp) nhằm đấu tranh trực diện với nhà cầm quyền và cung cấp thêm thông tin, tranh thủ sự ủng hộ từ tầng lớp trí thức Việt Nam yêu nước, những người Pháp tiến bộ đối với sự nghiệp cách mạng. Có lần, ông đã đạp xe 200km từ Hà Nội xuống Quảng Ninh để viết phóng sự, ghi chép về cuộc nổi dậy, đình công của thợ mỏ vùng than Cẩm Phả.

Những bài báo đó đã gây được sự chú ý của dư luận trong nước và cả ở Pháp, tạo ra sự ủng hộ đối với cuộc đấu tranh của thợ mỏ. Rất may mắn là với sự giúp đỡ của Thư viện quốc gia Pháp và Trung tâm lưu trữ quốc gia hải ngoại Pháp, vào năm 2023-2024, Bảo tàng Báo chí Việt Nam đã sưu tầm được những tài liệu liên quan đến hoạt động báo chí của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, đặc biệt là các tờ báo tiếng Pháp do ông tổ chức, chỉ đạo xuất bản.

Ông cũng là Chủ tịch Hội Ái hữu Báo giới Bắc Kỳ và là một trong những hạt nhân để thực hiện chủ trương của Đảng về thành lập tổ chức báo giới toàn quốc.

Năm 1949, trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng ra đời, hoạt động tại chiến khu Việt Bắc, quy tụ đội ngũ giảng viên tinh hoa, tên tuổi, như: Xuân Thủy, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, các văn nghệ sĩ hàng đầu của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa lúc bấy giờ. Họ đã xây dựng hệ thống giáo trình rất đầy đủ, hiệu quả cho công tác giảng dạy làm báo. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã góp sức với chuyên đề thiết thực, ý nghĩa về cách viết báo như thế nào khi thông tin về chiến sự.

Trong suốt quá trình hoạt động cách mạng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp không mấy khi xa rời công tác báo chí. Năm 1991, ông được Hội Nhà báo Việt Nam tặng Huy chương Vì sự nghiệp báo chí Việt Nam. Ông từng chia sẻ: “Nghề báo là một nghệ thuật đầy hứng thú. Sau này, khi chuyển qua công tác quân sự, tôi thấy làm một số báo cũng giống như tổ chức một trận đánh hiệp đồng”. “Nghề làm báo hao tâm tổn trí, gian khổ nhưng người làm báo được đền bù xứng đáng là niềm vui khi thấy tác dụng và hiệu quả của tờ báo trong đông đảo bạn đọc”.

“Góc Quảng Bình” trong hành trình báo chí cách mạng

Có một “góc nhỏ” rất đỗi tự hào của Quảng Bình được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam gồm những hiện vật, tư liệu phác họa hành trình phát triển của báo chí tỉnh nhà, đặc biệt là trong những năm kháng chiến chống Mỹ, thời kỳ tái lập tỉnh và đời sống hiện đại. Khởi nguồn từ tờ Con đường sáng, ra đời trong lao tù Đồng Hới cuối năm 1930, trải qua bao thăng trầm của lịch sử, báo chí cách mạng Quảng Bình vẫn luôn là lực lượng tiên phong, phản ánh chân thực đời sống của nhân dân và những bước chuyển mình của quê hương.

Trong số 73 hiện vật, tư liệu được lưu giữ tại bảo tàng, có những kỷ vật từng song hành cùng các nhà báo qua bao nhịp sống và sự kiện lớn của tỉnh. Đó là cuốn sổ tay ghi chép của cố nhà báo Nguyễn Văn Dinh, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Quảng Bình; là chiếc máy ảnh gắn bó với cố nhà báo Cao Việt Thành trong những năm tháng giải phóng, đặc biệt vào dịp cố Tổng Bí thư Lê Duẩn thăm và làm việc tại Quảng Bình năm 1973; là máy ảnh, máy ghi âm được cố nhà báo Phi Mai sử dụng trong khoảng thời gian sau tái lập tỉnh, ghi lại những khoảnh khắc đầy xúc động khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp trở về thăm quê cuối tháng 3/1992…

Ngày 28/7/2017, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định thành lập Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Đến ngày 19/6/2020, Bảo tàng Báo chí Việt Nam (được đặt tại Tòa nhà Hội Nhà báo Việt Nam, TP. Hà Nội) khánh thành hệ thống trưng bày thường xuyên và chính thức mở cửa đón khách tham quan. Bảo tàng hiện đang lưu giữ, bảo quản hơn 35.000 hiện vật, tư liệu về lịch sử và sự phát triển của báo chí Việt Nam.

Bảo tàng cũng lưu giữ những tư liệu, hiện vật do cộng tác viên Nguyễn Tiến Nên sưu tầm, hiến tặng. Trong đó, chiếc loa phát thanh kèm micro gắn bó với quá trình hoạt động truyền thông cơ sở ở thôn Trung Vũ, xã Cảnh Dương (Quảng Trạch), trực tiếp đưa chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật đến với bà con nhân dân, trở thành điểm sáng trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa cơ sở.

Nhà báo Trần Thị Kim Hoa khẳng định, báo chí địa phương với bề dày lịch sử, có vai trò quan trọng, giúp chúng ta hình dung được đầy đủ, trọn vẹn về báo chí cách mạng giai đoạn đầu và đặc biệt là các thời kỳ đấu tranh giành độc lập, tự do cho dân tộc cũng như thời kỳ đổi mới. Những hiện vật, tư liệu được lưu giữ tại bảo tàng đã “kể” cho chúng ta về một Quảng Bình “Hai giỏi” cách mạng, quật khởi, kiên cường và không ngừng đổi mới. Và báo chí Quảng Bình không chỉ là câu chuyện của người cầm bút, mà còn là câu chuyện của những người đọc báo, những công chúng luôn trân trọng, tin cậy vào báo chí và trở thành người đồng hành, cánh tay nối dài của người làm báo. Điều này đã tạo nên nét riêng đầy thú vị, “đa sắc” cho câu chuyện báo chí Quảng Bình ở Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Hương Lê

Nguồn: https://baoquangbinh.vn/chinh-tri/202506/dau-an-quang-binh-tai-bao-tang-bao-chi-viet-nam-2227032/