Cơ hội mới cho bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Đồng Nai

Bảo vệ tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc thiểu số được quy định trong Luật Di sản văn hóa năm 2024. Trong ảnh: Con em đồng bào Chăm tại huyện Long Thành học chữ của dân tộc Chăm. Ảnh: L.Na

Không còn là những quy định nằm trên giấy, Luật Di sản văn hóa năm 2024 đã và đang được triển khai từ tỉnh đến cơ sở nhằm hiện thực hóa các quy định mới, biến di sản thành nguồn lực phát triển bền vững.

Cơ sở pháp lý quan trọng để bảo tồn, phát huy di sản

Văn miếu Trấn Biên là một trong những di tích thời gian qua có nhiều hạng mục xuống cấp, được trùng tu, tôn tạo. Tuy nhiên, với diện tích khá rộng, thời gian qua, văn miếu chưa khai thác hết tổng thể các hạng mục vào phục vụ nhu cầu tham quan, trải nghiệm, tìm hiểu văn hóa, lịch sử của nhân dân trong và ngoài tỉnh.

Theo anh Trương Lê Thành Trung, Phụ trách phòng Khai thác Văn miếu Trấn Biên (Bảo tàng Đồng Nai), Luật Di sản văn hóa năm 2024 (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1-7 tới sẽ tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn để các di tích trên địa bàn, đặc biệt là Văn miếu Trấn Biên, phát huy giá trị đúng tầm.

“Luật Di sản văn hóa năm 2024 là cơ sở để chúng tôi nâng cao hiệu quả quản lý, triển khai và thực hiện các hoạt động chuyên môn tốt hơn. Qua đó, lan tỏa giá trị văn hóa đặc sắc của vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai đến với cộng đồng” - anh Trung chia sẻ.

Ông Lâm Văn Lang, Ban Quý tế Di tích đình Tân Lân - nơi đang lưu giữ nhiều nghi lễ truyền thống và lễ hội dân gian tiêu biểu của vùng Biên Hòa, cho biết Luật Di sản văn hóa năm 2024 đặc biệt quan tâm đến di sản văn hóa phi vật thể, kiểm kê, ghi danh... Đình Tân Lân định kỳ hàng năm tổ chức Lễ hội Kỳ yên - một lễ hội gắn với lịch sử, văn hóa của cộng đồng dân cư ở Nam Bộ.

“Với luật mới được thi hành, những lễ hội chưa được ghi danh vào danh mục phi vật thể sẽ có cơ hội nhiều hơn được lập hồ sơ khoa học, đề nghị ghi danh. Luật cũng có cơ chế bảo vệ, tôn vinh người nắm giữ di sản - điều chúng tôi mong mỏi bấy lâu” - ông Lang cho hay.

Phó giám đốc Sở Văn hóa, thể thao và du lịch Nguyễn Hồng Ân nhấn mạnh, Luật Di sản văn hóa năm 2024 được thông qua và có hiệu lực từ 1-7 tới đây là văn bản pháp lý hoàn chỉnh, trên cơ sở đó các địa phương triển khai thực hiện. Luật đáp ứng được yêu cầu của xã hội trong bối cảnh mới, đặc biệt là trong giai đoạn cách mạng công nghiệp 4.0, số hóa di sản văn hóa. Luật mới quy định chặt chẽ hơn các bước trùng tu, tôn tạo di tích, trong đó các di tích cấp quốc gia phải xây dựng quy hoạch. Đồng Nai có 29 di tích cấp quốc gia và 2 di tích cấp quốc gia đặc biệt. Tất cả di tích này đều phải thực hiện quy hoạch. Hiện nay, Đồng Nai chưa có di sản tư liệu, trong tương lai phải tiếp tục nghiên cứu để bảo tồn, phát huy giá trị di sản tư liệu.

Ngày 1-7, Luật Di sản văn hóa năm 2024 chính thức có hiệu lực. Hiện nay, nhiều sở, ban, ngành, đơn vị và địa phương trong tỉnh đã và đang có kế hoạch triển khai thi hành, tổ chức tập huấn…

Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức cộng đồng

Để Luật Di sản văn hóa năm 2024 đi vào thực tiễn, theo Phó giám đốc Sở Văn hóa, thể thao và du lịch Nguyễn Hồng Ân, công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức ở các cấp, ngành, địa phương đặc biệt là trong cộng đồng dân cư, là hết sức quan trọng. Chỉ khi người dân có nhận thức đúng đắn và đầy đủ về giá trị của di sản thì mới có thể tiến hành các hoạt động như: sưu tầm, nghiên cứu, ghi danh, quảng bá và phát huy giá trị di sản một cách hiệu quả.

Không chỉ hướng đến người dân, luật mới còn có những quy định cụ thể hơn về việc xã hội hóa trong công tác bảo tồn di sản. Trên thực tế, thời gian qua, Đồng Nai có nhiều di tích thực hiện có hiệu quả xã hội hóa trùng tu, tôn tạo, bảo quản di tích. Có thể kể đến như: đình Phước Thiền ở huyện Nhơn Trạch; chùa Ông, miếu Tổ Sư ở thành phố Biên Hòa…

“Công tác vận động xã hội hóa ở Đồng Nai vẫn còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là các đình làng của người Việt. Do đó, những di tích có khả năng xã hội hóa được thì vận dụng xã hội hóa, còn những di tích ở vùng còn khó khăn, Nhà nước cần có hỗ trợ để góp phần giữ gìn, kéo dài tuổi thọ của các di sản. Lộ trình này đã được ngành văn hóa đưa vào trong Kế hoạch số 80/KH-UBND triển khai Nghị quyết số 12-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, con người Đồng Nai trở thành nguồn lực, động lực quan trọng cho phát triển toàn diện và bền vững” - ông Ân chia sẻ.

Hiện ngành văn hóa đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 191/KH-UBND về triển khai thi hành Luật Di sản văn hóa năm 2024. Khi luật có hiệu lực, ngành sẵn sàng tổ chức các lớp tập huấn đến cấp xã, đến những người tham gia giữ gìn di tích. Hình thức tập huấn sẽ đa dạng, từ trực tiếp đến hướng dẫn bằng văn bản… để các địa phương có di tích hiểu về luật và các nghị định liên quan đến bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Ly Na

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202506/co-hoi-moi-cho-bao-ton-phat-huy-gia-tri-di-san-van-hoa-dong-nai-ded0ebe/