Đẩy mạnh đầu tư vào các công trình phòng, chống thiên tai

Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thiên tai xảy ra ngày càng khốc liệt, trái quy luật, gây thiệt hại lớn về người và tài sản của Nhà nước và nhân dân. Hiện tượng bão chồng bão, lũ chồng lũ xảy ra thường xuyên.

Gia cố bờ sông Thao qua xã Tam Nông, tỉnh Phú Thọ bị sạt lở nghiêm trọng. (Ảnh: NGỌC LONG)

Đặc biệt, mức nước lũ cao kỷ lục trên hệ thống sông tại các tỉnh phía bắc trong tháng 9 và 10 vừa qua đã phá vỡ mọi kỷ lục được xác lập trước đó.

Để bảo đảm tính mạng và tài sản của người dân, việc đầu tư vào các công trình phòng, chống thiên tai đang được Đảng, Chính phủ và các cấp chính quyền đặc biệt quan tâm, nhất là đầu tư toàn diện cho hệ thống đê điều.

Định hình lại hệ thống đê

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đến nay, hệ thống đê điều cả nước đã có quy mô rất lớn, với chiều dài khoảng 9.700km, trong đó 2.776km đê từ cấp III đến cấp đặc biệt có nhiệm vụ bảo vệ diện tích lớn, dân cư đông và nhiều khu vực kinh tế, chính trị quan trọng của đất nước trước lũ, bão, cùng nhiều tuyến đê cấp IV, V, đê bao và đê chuyên dùng do các địa phương quản lý. Tuy nhiên, do tác động của biến đổi khí hậu, mưa, lũ, bão ngày càng lớn khiến các tuyến đê vốn được coi như “lá chắn” trước thiên tai dần bị “tụt hậu”.

Những năm qua, dù chịu tác động bởi nhiều đợt bão mạnh, lũ lớn, đặc biệt là trận mưa, lũ lịch sử sau bão số 3 năm 2024, cơn bão mạnh nhất trong 30 năm trên Biển Đông và trong 70 năm trên đất liền, gây ra 805 sự cố đê điều trên địa bàn 15 tỉnh, thành phố, uy hiếp đến an toàn đê. Mặc dù vậy, hệ thống đê điều vẫn được giữ vững, bảo đảm an toàn, nhất là các tuyến đê từ cấp III đến cấp đặc biệt chưa xảy ra sự cố vỡ đê. Tuy nhiên, chỉ trong tháng 9 vừa qua đã có bốn cơn bão liên tiếp ảnh hưởng đến nước ta.

Đặc biệt, do ảnh hưởng của bão số 11 và mưa lũ sau bão diễn ra đầu tháng 10, đã xảy ra 83 sự cố đê điều tại các tỉnh, thành phố như Thái Nguyên, Bắc Ninh, Hà Nội. Trong đó, 13 sự cố tràn đê, phải tổ chức chống tràn trên 26,5 km, 18 sự cố sạt lở đê, kè, chiều dài 778m; 10 sự cố cống và 10 sự cố thẩm lậu, dài khoảng 30,3km... Điều này một lần nữa khẳng định, cần đánh giá lại hiện trạng hệ thống đê điều, để có giải pháp đồng bộ, đáp ứng khả năng chống chịu với thiên tai trong tình hình mới.

Trưởng phòng Quản lý đê điều, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai Trần Công Tuyên cho biết, hệ thống đê điều được thiết kế chia theo mức lũ báo động, mái đê chống chịu được mức lũ lịch sử ghi nhận trước đó. Nhưng thời gian qua, mức lũ luôn xác lập những lịch sử mới, như đợt lũ trên sông Cầu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã vượt hơn 1m mức lũ lịch sử mà bão Yagi năm 2024 xác lập. Điều đó cho thấy đã đến lúc cần định hình lại các tuyến đê, để từ đó xây dựng phương án đầu tư bài bản hơn cho hệ thống đê điều.

“

Hệ thống đê điều được thiết kế chia theo mức lũ báo động, mái đê chống chịu được mức lũ lịch sử ghi nhận trước đó. Nhưng thời gian qua, mức lũ luôn xác lập những lịch sử mới, như đợt lũ trên sông Cầu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã vượt hơn 1m mức lũ lịch sử mà bão Yagi năm 2024 xác lập. Điều đó cho thấy đã đến lúc cần định hình lại các tuyến đê, để từ đó xây dựng phương án đầu tư bài bản hơn cho hệ thống đê điều.

Trưởng phòng Quản lý đê điều, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai Trần Công Tuyên

Trước mắt, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương đang huy động mọi nguồn lực để khẩn trương hoàn thành xử lý giờ đầu các sự cố đã xảy ra, bảo đảm an toàn cho đê. Đồng thời, duy trì lực lượng, sẵn sàng vật tư, phương tiện, máy móc, trang thiết bị hộ đê khi có sự cố, tình huống phát sinh. Với tình hình thực tế đang diễn ra, ông Tuyên nhấn mạnh, các địa phương cần tuyệt đối không chủ quan, lơ là khi lũ rút, tiếp tục kiểm tra, rà soát toàn bộ các tuyến đê; trong đó theo dõi chặt chẽ diễn biến các khu vực đã xảy ra sự cố, rà soát các vị trí có nguy cơ xảy ra các sự cố sạt lở đê, kè khi lũ rút.

Đồng thời, đánh giá kết quả đạt được, những khó khăn, bất cập trong công tác chỉ đạo điều hành, thực tế diễn biến những đợt mưa lũ lịch sử và những yếu kém, khiếm khuyết của hệ thống đê đã bộc lộ qua đợt lũ lớn vừa qua để kịp thời bổ sung, cập nhật phương án hộ đê, bảo vệ trọng điểm, ứng phó mưa lũ trong thời gian tới. Về lâu dài, cần huy động nguồn lực để đầu tư nâng cấp, củng cố hệ thống đê điều, lưu ý xử lý các sự cố đã xảy ra, các trọng điểm đê điều xung yếu để nâng cao khả năng chống lũ lớn, lũ lịch sử.

Đầu tư cho đê điều là đầu tư cho an toàn

Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai Phạm Đức Luận cho biết, xác định đầu tư cho đê điều là đầu tư cho an toàn, cho nên mặc dù nguồn kinh phí còn hạn chế nhưng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương đã tập trung nguồn lực cho công tác đầu tư tu bổ, nâng cấp, duy tu bảo dưỡng đê điều, để chống được mức lũ lịch sử và các tình huống bất thường khác. Theo đó, kế hoạch đầu tư trung hạn giai đoạn 2021-2025 đang được triển khai thực hiện với bảy dự án độc lập và 37 dự án thành phần, với tổng mức đầu tư hơn 6.681 tỷ đồng.

Hiện nay, bộ đang chuẩn bị đầu tư dự án ADB 10 với tổng kinh phí hơn 5.341 tỷ đồng và xây dựng đề xuất kế hoạch trung hạn giai đoạn 2026-2030, với kinh phí dự kiến khoảng 18.000 tỷ đồng để tu bổ, nâng cấp hệ thống đê điều và phòng chống sạt lở bờ sông, bờ biển. Đồng thời, thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như, thanh thải dòng sông, mở rộng dòng thoát lũ, xử lý vi phạm bãi sông… Đặc biệt, để giảm áp lực lên các tuyến đê khi lũ lớn, các địa phương dọc theo hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình, sông Đáy không nâng cao các tuyến đê bối hiện có, không xây dựng đê bối mới.

Theo Chuyên viên phòng Quản lý xây dựng Công trình thủy lợi và Phòng, chống thiên tai, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lào Cai Lương Tuấn Anh, trên địa bàn tỉnh không có đê từ cấp I đến cấp III, chỉ có 24,198 km đê (12 tuyến đê) từ cấp IV đến chưa phân cấp. Thời gian qua, trên hệ thống đã xảy ra nhiều sự cố nguy hiểm, như sạt, vỡ sáu tuyến đê chống lũ. Để chủ động chống lũ, tỉnh đã khẩn trương trích ngân sách sửa chữa khắc phục được bốn công trình, với tổng nguồn vốn đầu tư hơn 11 tỷ đồng, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật và khả năng chống chịu mưa, lũ.

Để giữ vững mục tiêu bảo đảm an toàn hệ thống đê điều, ngày 3/10 vừa qua, chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo cần rà soát lại tiêu chuẩn, quy chuẩn về thiết kế, vận hành các công trình, cơ sở hạ tầng, đáp ứng yêu cầu phòng, chống thiên tai; đồng thời rà soát quy hoạch, sắp xếp lại dân cư ở miền núi, vùng thấp, vùng trũng, ven sông.

Về lâu dài, Thủ tướng chỉ đạo cần rà soát lại tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy định về thiết kế, vận hành các công trình, cơ sở hạ tầng, nhất là về điện, giao thông, viễn thông, cấp thoát nước, đê điều, thủy lợi đáp ứng yêu cầu phòng, chống thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu rất cực đoan; rà soát quy hoạch, sắp xếp lại dân cư ở miền núi, vùng thấp, vùng trũng, ven sông, kể cả tại Hà Nội.

Thêm vào đó, các bộ, ngành, địa phương khi quy hoạch, quyết định đầu tư dự án cần rất lưu ý vấn đề ứng phó thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu; rà soát, đầu tư, nâng cấp hệ thống các công trình thủy lợi, đê điều, như hồ Kẻ Gỗ, đê biển tại Ninh Bình…; nghiên cứu phương án lấn biển để vừa ứng phó thiên tai, vừa mở rộng không gian phát triển; tuyên truyền, vận động từ sớm, từ xa, nâng cao ý thức của người dân.

Nguồn: https://baolamdong.vn/day-manh-dau-tu-vao-cac-cong-trinh-phong-chong-thien-tai-396030.html