Điện thoại nghe lén bạn nên quảng cáo 'không trật phát nào'?

nghe lén - Ảnh 1. — Vừa nói về laptop xong đã thấy ngay quảng cáo laptop...

Bạn có từng tự hỏi tại sao vừa mới nói chuyện về một sản phẩm nào đó, mở Facebook đã thấy ngay quảng cáo sản phẩm ấy? Là do điện thoại nghe lén bạn, hay có "thế lực" phía sau nào đó?

Lý do bạn nhận được quảng cáo 'không trật phát nào'

Điều đầu tiên phải khẳng định là không phải ngẫu nhiên mà bạn thấy quảng cáo đúng món đồ mình đang cần. Dù nhiều người vẫn nghi ngờ điện thoại nghe lén, sự thật phức tạp hơn rất nhiều. Thay vì lắng nghe cuộc trò chuyện, các nền tảng công nghệ lớn đang sử dụng một thứ còn hiệu quả hơn: dữ liệu hành vi. Và trong thế giới số, mọi cú click hay lượt thả tim đều có thể được dùng để… đoán ý bạn.

Về lý thuyết, các ứng dụng có thể truy cập micro nếu người dùng cấp quyền. Tuy nhiên, đến nay chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy những nền tảng lớn như Facebook hay TikTok sử dụng micro để "nghe trộm" người dùng phục vụ quảng cáo, phần vì lo ngại pháp lý, phần vì không cần thiết.

Thay vào đó, họ dựa vào hàng loạt dữ liệu khác để nhắm quảng cáo chính xác đến mức khiến nhiều người lầm tưởng có ai đó đang nghe mình nói.

Dữ liệu cá nhân của người dùng không đến từ đâu xa mà được thu thập chính từ những hoạt động số hằng ngày, gồm:

Lịch sử tìm kiếm trên trình duyệt, như khi bạn tra "laptop học online", hệ thống có thể nhanh chóng nhận diện nhu cầu và đẩy quảng cáo sản phẩm tương ứng ở khắp nơi bạn lướt qua.

Các ứng dụng bạn đã cài, đặc biệt nếu thuộc cùng một hệ sinh thái cũng có thể chia sẻ thông tin với nhau, từ đó giúp hệ thống vẽ nên một chân dung chi tiết về bạn: bạn quan tâm điều gì, thích gì, sắp cần gì.

Dữ liệu vị trí và lịch sử di chuyển cũng là "manh mối" quan trọng. Nếu bạn thường ghé siêu thị vào mỗi tối, việc nhận được khuyến mãi đúng lúc tan ca sẽ không phải ngẫu nhiên.

Thói quen online, từ bài viết bạn thả tim, trang bạn theo dõi đến video bạn dừng lại xem lâu hơn bình thường, tất cả đều được phân tích và đưa vào thuật toán dự đoán hành vi.

Đáng chú ý, các công nghệ hiện nay khai thác mạnh mẽ "dữ liệu ngữ cảnh" - tức là dựa trên hành vi, nội dung bạn tiếp xúc, người bạn tương tác, hoặc sự kiện đang diễn ra, hệ thống có thể "suy đoán" bạn đang quan tâm gì. Không cần nghe bạn nói, quảng cáo vẫn có thể xuất hiện… đúng lúc đến khó tin.

Ngoài các yếu tố kỹ thuật, cảm giác "bị nghe lén" đôi khi đến từ chính cách não bộ con người hoạt động. Một hiệu ứng tâm lý phổ biến có tên gọi "hiệu ứng xác nhận" (confirmation bias) khiến chúng ta dễ dàng ghi nhớ những lần quảng cáo xuất hiện đúng lúc, ví dụ như vừa nói chuyện về ghế massage, lát sau đã thấy nó xuất hiện trên Facebook. Nhưng ngược lại, ta lại dễ bỏ qua vô số lần nói về thứ gì đó mà không có quảng cáo nào hiện ra cả.

Chính sự lựa chọn ghi nhớ có chọn lọc này khiến nhiều người tin rằng điện thoại thực sự đang theo dõi mình. Cảm giác "trùng hợp đáng ngờ" trở thành bằng chứng, dù thực tế không có gì chắc chắn.

Khi các nền tảng quảng cáo càng thông minh thì những dự đoán của chúng càng dễ trùng với nhu cầu thật, vô tình càng củng cố niềm tin rằng "chúng đang nghe lén tôi".

Cách kiểm soát và bảo vệ bản thân

Dù các nền tảng công nghệ phủ nhận việc nghe lén qua micro, việc bảo vệ quyền riêng tư vẫn là điều quan trọng mà mỗi người dùng nên chủ động thực hiện. Dưới đây là một số bước đơn giản nhưng hiệu quả để bạn kiểm soát và hạn chế việc thu thập dữ liệu cá nhân:

Kiểm tra quyền truy cập micro, camera, vị trí của ứng dụng

Hãy thường xuyên rà soát danh sách ứng dụng trên điện thoại để xem những app nào được cấp quyền sử dụng micro, camera và vị trí. Trên iOS và Android, bạn có thể vào phần cài đặt quyền riêng tư (Privacy settings) để quản lý quyền truy cập này.

Nếu thấy ứng dụng không cần thiết vẫn đang được cấp quyền, hãy tắt chúng ngay để hạn chế khả năng thu thập dữ liệu không mong muốn.

Tắt "Personalized Ads" (Quảng cáo cá nhân hóa)

Hầu hết các nền tảng lớn như Facebook, Google đều cho phép người dùng tắt hoặc hạn chế quảng cáo cá nhân hóa. Bạn có thể truy cập vào cài đặt quảng cáo (Ad Settings) để giảm thiểu việc hệ thống sử dụng dữ liệu hành vi nhằm nhắm mục tiêu quảng cáo.

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn quảng cáo, bước này giúp giảm bớt những quảng cáo "đoán đúng suy nghĩ" gây khó chịu.

Giới hạn chia sẻ dữ liệu cá nhân giữa các ứng dụng

Nhiều ứng dụng trong cùng một hệ sinh thái thường chia sẻ dữ liệu để nâng cao hiệu quả quảng cáo. Bạn có thể kiểm tra các quyền chia sẻ dữ liệu hoặc liên kết tài khoản và giới hạn các quyền này.

Ngoài ra, nên cẩn trọng khi đăng nhập các ứng dụng bằng tài khoản Facebook hoặc Google, vì điều này tạo điều kiện dễ dàng hơn cho việc thu thập dữ liệu đồng bộ.

Sử dụng trình chặn theo dõi (tracker blockers) và trình duyệt bảo mật

Các công cụ như trình chặn quảng cáo, phần mềm chặn theo dõi giúp giảm thiểu việc thu thập dữ liệu khi bạn lướt web hoặc sử dụng ứng dụng. Ngoài ra, sử dụng các trình duyệt bảo mật như Brave, Firefox Focus hay chế độ duyệt web ẩn danh cũng góp phần bảo vệ quyền riêng tư, hạn chế việc các website và dịch vụ ghi lại hành vi của bạn.

Luôn cập nhật phần mềm và bảo mật thiết bị

Việc cập nhật hệ điều hành và ứng dụng thường xuyên không chỉ giúp cải thiện hiệu suất mà còn vá các lỗ hổng bảo mật, tránh bị tấn công hoặc lợi dụng để theo dõi, nghe lén.

Công nghệ không phải là ma thuật, nhưng thực tế nó biết về bạn nhiều hơn bạn tưởng tượng. Những hệ thống thu thập và phân tích dữ liệu ngày càng tinh vi giúp mang lại nhiều tiện ích, nhưng cũng đồng thời đặt ra thách thức lớn về quyền riêng tư.

Việc cẩn trọng kiểm soát dữ liệu cá nhân không phải là thái độ hoang tưởng, mà là lựa chọn thông minh và cần thiết trong thời đại số. Hãy luôn tỉnh táo, bảo vệ bản thân bằng những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để vừa tận dụng được lợi ích của công nghệ, vừa giữ gìn được không gian riêng tư quý giá của mình.

THANH THƯ

Nguồn: https://tuoitre.vn/dien-thoai-nghe-len-ban-nen-quang-cao-khong-trat-phat-nao-20250529011653951.htm