Dòng chảy văn hóa Việt trong phim hoạt hình 3D 'made in Việt Nam'

Trong bối cảnh ngành hoạt hình VN vẫn đang từng bước xây dựng chỗ đứng trên thị trường nội địa, hai bộ phim Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội và Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu đã mang đến một làn gió mới không chỉ về mặt kỹ thuật 3D hiện đại, mà quan trọng hơn là cách các nhà làm phim thể hiện tinh thần văn hóa Việt qua góc nhìn của thế hệ trẻ.

Cảnh trong phim Dế Mèn: Cuộc phiêu lưu tới xóm Lầy Lội

ẢNH: NSX

Điểm nổi bật đầu tiên nằm ở cách thức các yếu tố văn hóa truyền thống được tái hiện có chiều sâu mà không sáo rỗng. Với Dế Mèn không chỉ đơn giản là phiên bản 3D của một tác phẩm văn học kinh điển, mà là bản chuyển thể giàu sáng tạo khi đưa vào nhiều hình ảnh gợi nhắc văn hóa vùng miền. Từ tạo hình nhân vật như Tổng Cóc với áo the, khăn xếp được cách điệu từ cuộn băng dính, đến không gian xóm Lầy Lội đầy sinh động với đồi chè, ao nước… tất cả đều gợi lên một VN vừa gần gũi vừa biến hóa linh hoạt trong trí tưởng tượng thị giác.

Trong Dế Mèn, thế giới côn trùng tưởng tượng vẫn mang dáng dấp văn hóa Việt qua chất liệu thị giác và tạo hình cách điệu. Ngay cả khi phim xen cả những yếu tố văn hóa đại chúng như nhân vật Genie (Aladdin) hay biểu tượng điện ảnh Mỹ, điều đó không làm lu mờ bản sắc, mà chỉ chứng tỏ tính linh hoạt trong cách biểu đạt văn hóa.

Trong khi đó, Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu khai thác kho tàng huyền tích dân gian như Cửu Vĩ Hồ, Trâu Vàng, truyền thuyết về Lạc Long Quân - Âu Cơ, nhưng lại làm mới bằng lối kể đầy cảm xúc và thị giác điện ảnh bắt mắt. Những biểu tượng gắn liền với vùng đất hồ Tây hay chùa Kim Ngưu được xử lý như một phần của vũ trụ thần thoại Việt thống nhất, không chỉ mang tính gợi nhớ mà còn tạo cảm giác sử thi gần gũi cho khán giả trẻ.

Không gian làng quê Bắc bộ với giếng nước, sân đình trong Trạng Quỳnh nhí, hay hình ảnh cây cầu tre, bờ đê, tạo hình áo tứ thân, váy đụp… là cách nhà làm phim khơi gợi ký ức tập thể, tạo cầu nối cảm xúc giữa các thế hệ.

Phim Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu

ẢNH: NSX

Có thể thấy khác biệt lớn nhất giữa các tác phẩm này với nhiều phim hoạt hình mang tính minh họa truyền thống trước đây chính là yếu tố văn hóa Việt không bị "đóng khung" trong các biểu tượng cũ kỹ. Thay vào đó, văn hóa được chuyển tải bằng nhịp sống mới, qua âm nhạc, hình ảnh, giọng điệu... Âm nhạc trong cả hai phim giữ vai trò then chốt, không chỉ minh họa mà kể chuyện, xây dựng cá tính nhân vật và tạo tầng nghĩa văn hóa. Một câu đồng dao hay một giai điệu quan họ trong nhịp rap không làm mất đi tính truyền thống, trái lại còn khiến văn hóa Việt trở nên sống động, lạ mà quen. Đây không chỉ là một phép cộng âm thanh, mà là phép thử thành công trong việc chuyển hóa tinh thần truyền thống vào đời sống giải trí của khán giả trẻ.

Nói như nhà biên kịch Phạm Đình Hải của Trạng Quỳnh nhí: Truyền thuyết Kim Ngưu: "Trong phim Trạng Quỳnh, biểu tượng văn hóa mà chúng tôi lựa chọn là con trâu. Đó là yếu tố đại diện cho nền văn minh lúa nước, quen thuộc với không chỉ khán giả Việt mà còn có độ nhận diện nhất định trên thế giới. Lấy con trâu làm biểu tượng văn hóa trung tâm, xây dựng câu chuyện xung quanh biểu tượng đó, với đầy đủ tính đời sống, tính truyền thuyết, tính kỳ ảo, tính hành động, tính then chốt và tính cảm xúc. Chỉ có như vậy, mới thực sự quảng bá được biểu tượng văn hóa (con trâu) tới khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ".

Nguồn: https://thanhnien.vn/dong-chay-van-hoa-viet-trong-phim-hoat-hinh-3d-made-in-viet-nam-185250610225041075.htm