Gặp gỡ NSƯT Xuân Năm

NSƯT Xuân Năm trên sân khấu ở tuổi 80

Sau lần giao lưu ở Hà Tĩnh trở về, NSƯT Xuân Năm tiếp chuyện tôi trong ngôi nhà nhỏ ở hẻm 86 đường Nguyễn An Ninh (phường 7, TP.Vũng Tàu). Bà ngồi xem lại những bức ảnh chụp chung với các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, và ký ức tuổi trẻ vẫn hiện rõ trong đôi mắt già nua.

Quê bà ở Thạch Hà (TP.Hà Tĩnh). Năm 20 tuổi, Xuân Năm tham gia Đoàn văn công địa phương. Thời kỳ chiến tranh phá hoại của Mỹ lan rộng khắp miền Bắc, cô gái trẻ mang ba lô, cầm đèn măng-sông, đeo cả sân khấu di động trên lưng… hăng hái đến các chiến trường, lấy “tiếng hát át tiếng bom”. Đối với bà, đó là khoảng thời gian oanh liệt nhất. Xuân Năm và đồng nghiệp phải đi bộ, trèo đèo lội suối hàng trăm cây số từ công trường 21 - 22 của thanh niên xung phong đến Khe Sanh, đường 9 Nam Lào… Sân khấu là chiến hào, đèn sân khấu là pháo sáng, bom đạn dồn dập, nhưng họ vẫn hát hết mình để tiếp thêm tinh thần chiến đấu cho bộ đội.

Năm 1965, nghệ sĩ Xuân Năm tham gia Hội diễn ca múa chống Mỹ cứu nước toàn miền Bắc tại Hà Nội. Bà được mời vào Phủ Chủ tịch ngâm bài thơ “Mừng chiến thắng trời quê” của nhà thơ Duy Thảo, rồi hát bài vè “Thần sấm ngã” của tác giả Lê Thanh Bình cho Bác Hồ và Thủ tướng Phạm Văn Đồng nghe. “Đó là niềm vinh dự lớn của một người nghệ sĩ như tôi”, bà nói trong niềm tự hào.

NSƯT Xuân Năm là người khởi xướng việc đưa các làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh như hò, vè, ví, dặm lên sân khấu chuyên nghiệp. Bà cũng chắt lọc những điệu ví giặm để sáng tạo “ngâm thơ Nghệ”, một kiểu ngâm thơ mới đậm chất địa phương.

Năm 2003, rời Hà Tĩnh, bà chọn TP.Vũng Tàu để con cái lập nghiệp và để sinh sống lúc về già. Năm người con của bà đều thừa hưởng dòng máu nghệ thuật, theo đuổi các ngành nghề liên quan đến âm nhạc. Ở Vũng Tàu, bà vẫn đi khắp nơi biểu diễn nghệ thuật, tham gia các buổi nói chuyện về hôn nhân và hạnh phúc gia đình, cũng như nhiệt tình đóng góp cho hoạt động văn hóa nghệ thuật địa phương.

Những năm gần đây, tuổi cao sức yếu, bà hạn chế tham gia chương trình nghệ thuật hay các buổi giao lưu. Dù 81 tuổi, giọng hát dân ca và ví giặm của bà vẫn ngọt ngào, dày dặn. “Ánh đèn sân khấu luôn khiến tôi thăng hoa. Đến giờ tôi vẫn không hiểu vì sao cứ bước lên sân khấu là có thể nói chuyện, hùng biện, ứng tác thơ và ca dao vanh vách. Tôi còn tự sáng tác thơ và kể chuyện để khán giả được cười thật nhiều. Khi lên sân khấu tôi thấy mình như trẻ lại”, NSƯT Xuân Năm chia sẻ.

QUANG VŨ

Nguồn: https://baobariavungtau.com.vn/van-hoa-nghe-thuat/202505/gap-go-nsut-xuan-nam-1043995/