Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có quyết định số 2192/QĐ-BVHTTDL về việc công nhận “Lễ đón tiếng sấm đầu năm của dân tộc Ơ Đu ở xã Nga My-Nghệ An” là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thuộc loại hình tập quán xã hội và tín ngưỡng.
Lễ đón tiếng sấm đầu năm tồn tại gần 100 năm qua, là lễ hội lớn, quan trọng, có nhiều lễ thức mang đậm sắc thái văn hóa độc đáo, đặc trưng riêng có của dân tộc Ơ Đu.
Với việc công nhận này, Nghệ An hiện có 14 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Là một trong số rất ít người còn có khả năng sử dụng được ngôn ngữ Ơ Đu ở bản Văng Môn (xã Nga My, Nghệ An) già làng Lo Văn Cường cho biết trong tâm thức của người Ơ Đu, khi nào có tiếng sấm thì đó là thời điểm bước sang năm mới.
Người Ơ Đu tổ chức lễ đón tiếng sấm để cầu mong bản làng bình yên, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mọi người nhiều sức khỏe. Lễ đón tiếng sấm đầu năm được dân bản tổ chức ở trung tâm của bản, thu hút đông đảo mọi người tham gia và diễn ra từ 2 đến 3 ngày.
Anh Lo Văn Hùng, dân tộc Ơ Đu, bản Văng Môn, xã Nga My chia sẻ: Sáng sớm đầu tiên sau ngày có tiếng sấm, khi thầy cúng (thầy mo) của bản đánh chiêng thông báo việc bản làng sẽ tổ chức đón tiếng sấm thì dân bản nhanh chóng mang các vật dụng sinh hoạt hằng ngày và những quả trứng gà ra suối Nậm Ngân sau bản để chùi, rửa, kỳ cọ sạch sẽ và rửa mặt, chân tay, gội đầu để rửa trôi, rũ bỏ những đen đủi, phiền muộn của năm cũ.
Những quả trứng gà được rửa sạch bằng nước mát để mong mọi sự sinh sôi, phát triển, mưa thuận gió hòa. Mọi người đi ra suối, cùng thăm hỏi, chúc nhau những điều tốt đẹp, may mắn, có sức khỏe dẻo dai để làm nương rẫy được nhiều. Mọi người đều cảm thấy vui vẻ, phấn khởi và tin tưởng sang năm mới gặp nhiều may mắn.
Sau nghi thức rửa sạch những đen đủi của năm cũ ở suối thiêng Nậm Ngân, dân bản sẽ về địa điểm tiến hành các lễ thức cúng cầu may trong ngày đầu tiên bước sang năm mới. Cúng bản là nghi thức đầu tiên trong lễ hội tiếng sấm đầu năm của dân tộc Ơ Đu.
Thầy mo với vai trò chủ lễ sẽ đọc những lời khấn cầu thông báo và xin phép thổ địa, thần suối, thần rừng cho phép người dân tổ chức lễ và vui chơi trên địa bàn. Xong lễ bản kết thúc, mọi người cùng thụ lộc, uống rượu cần, chúc nhau may mắn.
Sau lễ cúng bản là nghi thức cúng thần sấm và cúng làm vía cho dân bản. Thầy cúng Lo Văn Cường cho biết các lễ vật dân bản dâng cúng đều là món ăn truyền thống từ xa xưa được trao truyền từ nhiều đời của đồng bào dân tộc Ơ Đu, được bày biện trên hai chiếc mâm đan bằng mây, tre và lót lá chuối rừng để thể hiện lòng thành của dân bản với tổ tiên, thần Sấm.
Các lễ vật gồm đầu lợn luộc, cá suối nướng, các loại thịt luộc, cơm lam màu tím, rượu trắng đựng trong ống nứa, rêu đá, chuối xanh, lạp cá, lá môn, canh măng, gà luộc, xôi nếp, moọc cá… Những món ăn này đều là của dân trong bản đóng góp để dâng cúng.
Trong quá trình diễn ra lễ cúng thần sấm và tổ tiên, thầy mo thực hiện các bài khấn nguyện để cầu mong thần sấm, tổ tiên về thụ hưởng lễ vật và ban phát cho bản làng được yên bình, ấm no, mưa thuận gió hòa, thiên nhiên tươi tốt, mọi người trong bản đoàn kết, nhiều sức khỏe, thuận lợi trong mọi việc.
Đồng thời, lễ cúng cũng nhằm bày tỏ lòng tri ân đến tổ tiên, những người đã có công tạo lập, xây dựng bản làng. Sau lễ cúng, thầy mo sẽ thực hiện nghi thức làm vía, đặt tên và buộc những sợi chỉ đen vào cổ tay cho mọi người với ý nghĩa cầu mong luôn khỏe mạnh.
Hoàn tất các lễ cúng đón tiếng sấm đầu năm, cộng đồng người dân Ơ Đu bước vào phần hội với việc tổ chức các trò chơi dân gian, nhảy múa, ca hát, gõ chiêng, nhảy sạp… trong không gian đoàn kết, vui vẻ, hòa đồng, âm thanh sôi động vang vọng khắp núi rừng, bản làng.
Thầy cúng Lo Văn Cường, bản Văng Môn, xã Nga My, tỉnh Nghệ An cho biết, xa xưa khi dân tộc Ơ Đu còn sinh sống biệt lập trong rừng, do chưa có lịch nên tổ tiên của người Ơ Đu không biết thời điểm nào là đến năm mới.
Do vậy họ lấy tiếng sấm là dấu hiệu để khởi đầu năm mới. Dịp này, dân bản tổ chức lễ đón tiếng sấm đầu năm, con cháu, anh em, họ hàng, dòng tộc làm ăn xa quê đều về đông đủ để nhớ về cội nguồn.
Hiện nay, dân tộc Ơ Đu là một trong 5 dân tộc ít người nhất trên cả nước, tập trung sinh sống ở bản Văng Môn, xã Nga My (Nghệ An) với hơn 100 hộ, gần 350 nhân khẩu.
Những năm qua, được sự quan tâm của Nhà nước, các cấp chính quyền nên đời sống văn hóa, tinh thần, thiết chế văn hóa của bà con dân tộc Ơ Đu ngày càng nâng lên rõ rệt.
Đặc biệt, bà con Ơ Đu luôn có ý thức gìn giữ phát huy giá trị bản sắc văn hóa, đặc trưng về phong tục văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng dân tộc.
Đến nay, Nghệ An đã có 14 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong số đó có Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh (được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2012) được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào tháng 11/2014.
Những di sản này đều có giá trị đặc biệt về mặt lịch sử, nhân văn và nghệ thuật, góp phần làm giàu kho tàng văn hóa truyền thống của xứ Nghệ, đồng thời khẳng định bản sắc văn hóa vùng miền trong bức tranh đa dạng của văn hóa Việt Nam.
Các di sản sẽ tạo điều kiện để địa phương bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa độc đáo của các dân tộc trên địa bàn gắn với phát triển du lịch bền vững./.
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/giu-gin-le-hoi-doc-dao-gan-100-nam-cua-cong-dong-dan-toc-o-du-o-nghe-an-post1048226.vnp
![[REVIEW OCOP] Bánh gai Bảy Quyên: Đặc sản quê vươn tầm nhờ uy tín thương hiệu](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/7/3/1a7e35c028bf46199ee1ec6b3ba0069e)
Bình luận (0)