Hiện thực ngồn ngộn mà văn chương thiếu tác phẩm lớn

Văn học Việt Nam - Ảnh 1. — Một số tác phẩm văn học Việt Nam từ sau 1975, cả tác giả trong nước và người Việt ở nước ngoài - Ảnh: T.ĐIỂU

Trong hội thảo "Văn học Việt Nam sau năm 1975 - thành tựu, vấn đề và triển vọng", do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức ngày 6-10 tại Hà Nội, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - đặt câu hỏi cái gì đang cản trở nền văn học Việt Nam những năm qua không phát triển như mong muốn, chỉ là một chân dung rời rạc.

Hiện thực ngồn ngộn, nhà văn ở đâu?

Ông Thiều nói các nhà văn Âu, Mỹ khát thèm hiện thực Việt Nam đầy biến đổi và đầy cảm xúc trong 50 năm qua để sáng tác, còn chúng ta có nó lại không làm ra những tác phẩm xứng tầm thời đại.

GS Phong Lê cũng có đánh giá tương tự. Ông nói, theo lịch sử thì 50 năm qua là một thay đổi hiếm có hoặc chưa từng có. Từ chiến tranh chuyển sang hòa bình, từ đất nước bị chia cắt đến đất nước thống nhất, từ giao lưu hẹp đến giao lưu rộng...

Những chuyển động như thế phải nói là rất lớn, nhưng văn học Việt Nam chưa có sự chuyển động tương ứng với những đổi thay lớn đó của xã hội.

Xét hơn 30 năm qua, tính từ sau 1990, đời sống văn học vẫn có sự xuất hiện đều và càng về sau càng nhiều những tên tuổi mới. Nhưng dường như tất cả họ vẫn chưa hội được thành một đội ngũ, trong một cuộc hành trình không lẫn vào nhau.

Nhà thơ Đỗ Thị Tấc thì buồn bã trước thực tế văn học Việt Nam sôi động với những chuyện "đánh nhau" chứ không phải thành tựu văn chương.

Các nhà văn Việt Nam ít chịu đọc nhau

Nhà phê bình Lê Hoài Nam thở dài trước hiện thực "văn học chống Mỹ viết nhân văn bao nhiêu, sao giờ viết con người ác thế".

Nhưng ông cho rằng văn học 50 năm qua có nhiều thành tựu, tác phẩm hay, chứ không phải không có gì như nhiều người than phiền. Theo ông, những lời than phiền ấy đến từ hiện thực các nhà văn Việt Nam lười đọc nhau.

Nhà lý luận phê bình Nguyễn Đăng Điệp cũng đánh giá cao thành tựu văn chương Việt 50 năm qua.

Ông nói nếu trước đây chúng ta có Nam Cao là một đỉnh cao thì vài chục năm qua chúng ta cũng có Nguyễn Huy Thiệp.

Trước đây ta có Vũ Trọng Phụng là nhà văn đô thị đậm đặc thì nay ta có Nguyễn Việt Hà cũng rất xuất sắc.

Khẳng định văn chương Việt 50 năm qua có tác phẩm đỉnh cao, nhưng ông Điệp cũng thừa nhận văn chương của ta ít chiều sâu triết học và mỹ học, chỉ có "vài câu đắt, một vài tạo dáng, một vài thông minh, một vài dí dỏm".

Nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - cho biết hội thảo tại TP.HCM và Đà Nẵng cũng nhận được hai luồng ý kiến trái chiều trong đánh giá thành tựu văn học Việt Năm 50 năm qua.

Tại hội thảo, nhà phê bình Nguyễn Hoài Nam góp ý kiến đánh giá về văn học Việt Nam ở nước ngoài.

Theo ông, cùng với dòng chủ lưu là văn học trong nước, văn học của người Việt Nam, người gốc Việt ở nước ngoài vừa đi rất sâu vào những vấn đề của quá khứ và truyền thống Việt, lại vừa mở rất rộng đến những vấn đề của mọi quốc gia dân tộc trong thời đại hội nhập, toàn cầu hóa.

Bộ phận văn học ấy xứng đáng được ghi nhận và nghiên cứu cụ thể hơn nữa.

THIÊN ĐIỂU

Nguồn: https://tuoitre.vn/hien-thuc-ngon-ngon-ma-van-chuong-thieu-tac-pham-lon-202510070917224.htm