Kể tiếp câu chuyện di sản bằng mỹ thuật đương đại

Đúng như mong đợi từ lần triển lãm đầu tiên cách đây một năm, nhóm nghệ sĩ Heritage And Art và dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” đã trở lại với một dấu ấn mới qua triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa - Câu chuyện đình làng - Đình Tây Đằng” đang diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

36 tác phẩm tại triển lãm lấy cảm hứng từ đình làng Việt như kể tiếp câu chuyện di sản bất tận trong đời sống hôm nay.

Khách tham quan triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa - Câu chuyện đình làng - Đình Tây Đằng” tại không gian Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Đình làng xưa vẫn sống động

Cùng chung mong muốn kế thừa, gìn giữ, phát triển và quảng bá di sản văn hóa Việt đến công chúng trong nước và bạn bè quốc tế, họa sĩ Nguyễn Minh (Minh Phố) đã khởi xướng và thành lập nhóm nghệ sĩ Heritage And Art (H&A) cùng dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại”. Các nghệ sĩ đã tổ chức nhiều chuyến đi thực tế lấy tư liệu, trực họa và gặp gỡ những nhân vật gắn bó với di sản để tìm hiểu sâu rộng hơn giá trị của văn hóa truyền thống. Từ đó, họ sáng tạo các tác phẩm nghệ thuật đương đại với cách tiếp cận có hệ thống, song vẫn giữ được tư duy và mỹ cảm riêng.

Nếu như năm 2024, nhóm chọn chủ đề bảo vật quốc gia, thì sang năm 2025, các nghệ sĩ hướng đến đình làng Bắc Bộ. Lý giải về lựa chọn này, họa sĩ Nguyễn Minh cho biết, di sản văn hóa Việt là một kho tàng khổng lồ trải dài suốt các thời đại. Trong đó, đình làng và văn hóa đình làng chính là nét đặc sắc, mang dấu ấn riêng biệt của Việt Nam. Không chỉ dừng ở kiến trúc, mà từ phong tục tập quán, tín ngưỡng thờ tự, cho đến những câu chuyện và tích truyện lồng ghép trong các mảng chạm khắc, đình làng đã trở thành biểu tượng văn hóa độc đáo. Bước đầu, nhóm chọn đình Tây Đằng làm điểm khởi phát, sau đó sẽ nghiên cứu tiếp các đình trong hệ thống tứ trấn, tiến tới triển lãm “Tứ trấn đình làng Bắc Bộ”.

Không gian phòng triển lãm tầng 2 của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam những ngày này thực sự cuốn hút. 36 tác phẩm của 17 tác giả thuộc nhiều thể loại: Hội họa, điêu khắc, đồ họa trên các chất liệu sơn mài, lụa, gốm, khắc gỗ, sơn dầu, chất liệu tổng hợp… đã đưa công chúng đến với những lát cắt sống động về đình làng Việt. Tác phẩm gỗ dát vàng in phủ UV “Nguyệt gác Tây Đằng” của họa sĩ Đỗ Thanh mang đến cảm giác như một lời thủ thỉ vọng về từ ký ức, gợi người xem lặng mình suy tưởng.

Họa sĩ Lương Thu Hà thì tìm thấy cảm hứng từ những loại côn trùng trên hoa văn chạm khắc ở đình Tây Đằng qua tác phẩm “Nguyện xưa - Mộng mãi”, khiến người xem suy ngẫm về sự giao thoa giữa hiện thực và mộng tưởng, giữa cái hữu hình và miền tâm linh sâu thẳm, những điều vẫn còn ngân vang hôm nay và vọng đến mai sau.

Còn họa sĩ Minh Phố tiếp tục theo đuổi mạch sáng tác về di sản, phố - làng - hạt gạo. Từ đình Tây Đằng, họa sĩ tạo ra cuộc đối thoại giữa truyền thống và đương đại. Mái đình, tiên nữ, mảng chạm khắc, cổng làng Bắc Bộ, chim hạc giấy tuổi thơ… hòa quyện trong một mô típ mới, mở ra cách kể chuyện khác biệt nhưng vẫn sống động, gần gũi…

Thắp sáng di sản trong đời sống đương đại

Trước cách kể về đình làng mới mẻ, họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam nhận định: “Người Việt mới, người trẻ thế hệ 7X, 8X, 9X không núp bóng mà tự tin thừa hưởng để làm khác những kho báu khó cũ mà các bậc tiền nhân và tổ tiên, ông bà, cha mẹ ta trao truyền lại”.

Theo dõi dự án từ khi khởi đầu, PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, di sản văn hóa chính là sợi dây bền chặt kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai. Ra đời từ tinh thần ấy, “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” kết hợp tình yêu di sản và sức sáng tạo nghệ thuật đương đại để kể chuyện xưa bằng ngôn ngữ mới, gần gũi và chạm tới trái tim công chúng. Vì thế, mỗi tác phẩm không chỉ là một sáng tạo cá nhân, mà còn là một mảnh ghép của ký ức cộng đồng, là lời tri ân dành cho cha ông và là thông điệp gửi tới thế hệ mai sau: “Kế thừa, gìn giữ, phát triển và lan tỏa di sản văn hóa Việt là thể hiện sự tôn trọng quá khứ - hướng đến tương lai”.

Họa sĩ Nguyễn Minh chia sẻ, mỗi triển lãm, nhóm H&A đều mong muốn tạo sự khác biệt để công chúng tiếp cận di sản qua nhiều góc nhìn đa chiều. Với sự gia tăng số lượng nghệ sĩ và nhà nghiên cứu mỹ thuật tham gia, dự án đã cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ. Không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu, điền dã và triển lãm các tác phẩm nghệ thuật, dự án còn hướng đến sự lan tỏa giá trị của di sản văn hóa trong đời sống, để công chúng được tiếp cận và hiểu được giá trị văn hóa dân tộc.

Hé lộ về hoạt động những năm tới, họa sĩ Nguyễn Minh cho biết, nhóm sẽ tiếp tục nghiên cứu và sáng tạo tác phẩm nghệ thuật theo từng giai đoạn với các di sản văn hóa vật thể (quần thể di tích Cố đô Huế, phố cổ Hội An, Khu di tích Hoàng thành Thăng Long); di sản thiên nhiên (Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, vịnh Hạ Long); di sản hỗn hợp (quần thể danh thắng Tràng An); di sản văn hóa phi vật thể (nghệ thuật bài chòi, quan họ Bắc Ninh, ca trù, ví giặm Nghệ Tĩnh) và các di sản văn hóa tư liệu khác…

Với tâm huyết của các nghệ sĩ và sự đồng hành của cộng đồng, dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” sẽ tiếp tục góp phần thắp sáng di sản trong đời sống hôm nay.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/ke-tiep-cau-chuyen-di-san-bang-my-thuat-duong-dai-717570.html