Khai thác giá trị văn hóa bản địa để phát triển du lịch cộng đồng tại Khánh Hòa

Không chỉ nổi tiếng với biển xanh, cát trắng và những hòn đảo thơ mộng, Khánh Hòa đang hướng tới khai thác giá trị văn hóa bản địa để phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Hướng đi này giúp người dân có thêm sinh kế ổn định, mang đến cho du khách những trải nghiệm chân thực, khác biệt.

Khung cảnh thơ mộng của đảo Trí Nguyên (phường Nha Trang, Khánh Hòa).

Gắn kết văn hóa với thiên nhiên

Sau khi hợp nhất với Ninh Thuận (cũ), tỉnh Khánh Hòa bước vào giai đoạn phát triển mới, không chỉ mở rộng về địa lý mà còn phong phú hơn về bản sắc văn hóa. Sự hợp nhất này tạo nên không gian du lịch đa dạng, nơi biển xanh, rừng núi và sa mạc hòa quyện, mở ra “lợi thế vàng” cho phát triển du lịch cộng đồng gắn với thiên nhiên và văn hóa địa phương.

Trong bức tranh ấy, du lịch cộng đồng đang nổi lên như một điểm sáng với nhiều tour, tuyến tăng cường kết nối các địa danh như: Nha Trang - Cam Ranh - Khánh Sơn - Khánh Vĩnh - Vĩnh Hy - Phan Rang - Ninh Phước… Các sản phẩm du lịch trải nghiệm như: Một ngày làm ngư dân, Trồng nho - làm muối - đi biển, Ở cùng đồng bào Raglai... đang mang lại sức hút riêng cho vùng đất này.

Tại vịnh Vĩnh Hy (xã Vĩnh Hải), nhiều hộ dân đang đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm văn hóa ngư dân. Ông Nguyễn Văn Thành, chủ một homestay chia sẻ: “Nhờ có các hoạt động quảng bá và cung đường ven biển Nha Trang - Vĩnh Hy - Phan Rang thuận tiện, du khách ở lại lâu hơn và được trải nghiệm phong phú hơn. Từ tham quan làng nho Thái An, trekking Vườn quốc gia Núi Chúa và khi chiều muộn du khách trở về Vĩnh Hy đi biển câu cá, mực đêm cùng ngư dân và thưởng thức món ăn đặc sản của địa phương”.

Tại xã Ninh Phước, làng gốm Chăm Bàu Trúc đang thu hút đông đảo du khách đến tham quan, trải nghiệm. Là một trong những làng gốm cổ xưa nhất Đông Nam Á, đến nay, người dân nơi đây vẫn gìn giữ phương pháp sản xuất hoàn toàn thủ công với những giá trị văn hóa đặc sắc. “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm” đã được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, góp phần khẳng định giá trị độc đáo của làng nghề truyền thống này. Với 2 hợp tác xã và 11 cơ sở sản xuất, kinh doanh gốm với khoảng 300 hộ dân gắn bó với nghề, Bàu Trúc được ví như một “Bảo tàng gốm Chăm” sống động ở khu vực Nam Trung Bộ.

Ông Phú Hữu Minh Thuần, Giám đốc Hợp tác xã gốm Chăm Bàu Trúc cho biết, cùng với sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước, các hộ sản xuất, hợp tác xã không chỉ chú trọng bảo tồn tinh hoa nghề truyền thống mà còn tích cực sáng tạo, phát triển dòng sản phẩm gốm mới, gắn với khai thác du lịch cộng đồng. Đến với Bàu Trúc, du khách có thể chiêm ngưỡng nghệ nhân biểu diễn kỹ thuật tạo hình gốm điêu luyện; đồng thời được tự tay nặn gốm, vẽ hoa văn và thử công đoạn nung lửa mang đến trải nghiệm thú vị như một người thợ gốm thực thụ.

Khai thác các giá trị tài nguyên thiên nhiên và nhân văn, thời gian qua, tỉnh Khánh Hòa xây dựng và phát triển nhiều điểm du lịch cộng đồng đặc sắc như: Làng nghề xoi trầm hương ở Vạn Thắng, du lịch sinh thái - nông nghiệp tại Ninh Vân, làng nho Thái An, mô hình homestay ven đảo tại Bình Ba, Bình Hưng. Ngoài ra, các làng đảo như: Bích Đầm, làng chài Vạn Giã, vùng đồng bào Raglai ở miền núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Bác Ái Tây... khai thác du lịch gắn với lễ hội, ẩm thực, lưu trú homestay góp phần làm đa dạng các điểm đến và tăng sự lựa chọn cho du khách.

Hướng tới phát triển bền vững

Biểu diễn các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào Raglai (xã Bác Ái Đông, tỉnh Khánh Hòa) phục vụ du khách. 

Để phát huy giá trị văn hóa bản địa trong phát triển du lịch cộng đồng, tỉnh Khánh Hòa đã và đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ về đầu tư cơ sở hạ tầng, đào tạo kỹ năng, ngoại ngữ cho người dân và khuyến khích doanh nghiệp lữ hành đưa khách về các điểm cộng đồng tại địa phương. Nhiều hội thảo, chương trình khảo sát được tỉnh, địa phương tổ chức nhằm nhận diện, bảo tồn và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên văn hóa.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học quốc gia Hồ Chí Minh), Khánh Hòa sở hữu kho tàng di sản văn hóa sống động với sự chung sống hài hòa của nhiều cộng đồng tộc người. Trong đó, người Chăm với nghệ thuật múa, kiến trúc tháp, lễ hội Katê; người Raglai với nhạc cụ truyền thống, lễ cúng rừng, lễ mừng năm mới; người Kinh với đời sống làng xã, đình, chùa và lễ nghi nông nghiệp… đã tạo nên những cơ tầng văn hóa đan xen, bồi tụ qua nhiều thế kỷ. Đây chính là nguồn “tài nguyên mềm” nếu được nhận diện và tích hợp vào phát triển du lịch sẽ mang lại sự khác biệt, có chiều sâu văn hóa và khả năng cạnh tranh cho các điểm đến.

Trong giai đoạn mới, nhiều địa phương đã xác định khai thác các tiềm năng thiên nhiên, văn hóa để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tại xã Bác Ái Tây, chính quyền địa phương đã xác định rõ định hướng phát triển kinh tế gắn với bảo tồn văn hóa người Raglai. Ông Nguyễn Văn Cảnh, Phó Chủ tịch UBND xã cho biết: “Chúng tôi đang tập trung phát triển các dịch vụ lưu trú, ẩm thực bản địa như cơm lam, gà nướng, rượu cần; khai thác các sản phẩm OCOP như măng khô, chuối cô đơn, dưa lưới... và kết nối các trang trại, vườn cây ăn trái để mở rộng tour du lịch nông nghiệp - sinh thái. Địa phương đẩy mạnh quảng bá du lịch thông qua nền tảng số và các sự kiện lớn như: Tuần lễ du lịch Khánh Hòa, Ngày hội văn hóa Raglai… nhằm thu hút du khách trong và ngoài nước”.

Sản phẩm thủ công truyền thống của đồng bào Raglai (xã Bác Ái Đông, tỉnh Khánh Hòa).

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa, việc hợp nhất đã giúp Khánh Hòa mở ra không gian phát triển du lịch đa dạng, kết hợp giữa biển, sa mạc và rừng núi. Du lịch cộng đồng sẽ là cầu nối giúp người dân các vùng cùng phát triển; đồng thời góp phần bảo tồn văn hóa và tạo sinh kế bền vững. Thời gian tới, Khánh Hòa định hướng xây dựng hình ảnh điểm đến du lịch xanh, thân thiện, trải nghiệm đậm bản sắc văn hóa bản địa. Việc phát triển loại hình này không chỉ nhằm đa dạng hóa sản phẩm du lịch mà còn hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân, gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống.

Theo Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 14/7/2025 của Tỉnh ủy Khánh Hòa về "tăng trưởng kinh tế 2 con số giai đoạn 2025 - 2030" xác định du lịch dịch vụ là một trong 4 trụ cột phát triển chính. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 đón 20,5 triệu lượt khách, trong đó có 10,5 triệu lượt khách quốc tế. Du lịch đóng góp 15% GRDP và 20% tổng thu ngân sách địa phương. Để đạt mục tiêu đề ra, Khánh Hòa tập trung phát triển du lịch biển, đảo; du lịch hội nghị, hội thảo; du lịch sinh thái; du lịch cộng đồng; du lịch nghỉ dưỡng chăm sóc sức khỏe; du lịch di sản văn hóa, du lịch tâm linh gắn với bảo vệ môi trường, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa. Tỉnh đang tập trung hoàn thành và triển khai chiến lược phát triển du lịch tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045; ban hành chính sách phát triển du lịch cộng đồng giai đoạn 2026 - 2030.

Nhờ đẩy mạnh thu hút đầu tư, tăng cường quảng bá và triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, trong 9 tháng của năm 2025, Khánh Hòa đã đón hơn 14,1 triệu lượt khách, tăng 16,5% so với cùng kỳ năm 2024; trong đó có 4,3 triệu lượt khách quốc tế. Tổng thu từ du lịch đạt hơn 56.540 tỷ đồng. Tỉnh đang xây dựng hình ảnh một điểm đến xanh, thân thiện, đậm đà bản sắc văn hóa - nơi mỗi người dân đều có thể trở thành đại sứ du lịch, mỗi làng quê đều có thể trở thành một điểm đến đáng nhớ đối với du khách trong nước và quốc tế.

Nguồn: https://baotintuc.vn/du-lich/khai-thac-gia-tri-van-hoa-ban-dia-de-phat-trien-du-lich-cong-dong-tai-khanh-hoa-20251016115556336.htm