Để Hà Nội trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa của khu vực và thế giới

Với vị thế là trái tim của cả nước, nơi hội tụ và lan tỏa tinh hoa văn hóa dân tộc, trong tương lai, Thủ đô cần bứt phá, định hình những chuẩn mực mới về tư duy quản trị, không gian sáng tạo, con người và lối sống, từ đó khẳng định vai trò tiên phong trong việc chuyển hóa giá trị văn hóa thành nguồn lực phát triển kinh tế.

Tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược

Ngày 22-2-2022, Thành ủy ban hành Nghị quyết số 09- NQ/TU về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến 2030, tầm nhìn đến 2045”. Đây là nghị quyết riêng đầu tiên về công nghiệp văn hóa, thể hiện tư duy chiến lược khi coi văn hóa vừa là nền tảng tinh thần, vừa là nguồn lực kinh tế.

Hơn ba năm qua, Hà Nội đã đổi mới mạnh mẽ tư duy quản trị: Từ chỗ coi văn hóa chỉ là lĩnh vực tiêu ngân sách, nay văn hóa được nhìn nhận như một lĩnh vực có khả năng sinh lợi khi được đầu tư bài bản. Thành phố ban hành chương trình hành động, phân công trách nhiệm rõ ràng, triển khai chính sách hỗ trợ nghệ sĩ, doanh nghiệp và các nhóm sáng tạo, qua đó hình thành hệ sinh thái công nghiệp văn hóa năng động với nhiều ngành như điện ảnh, thiết kế, thời trang, game, thủ công mỹ nghệ, truyền thông số…

Một dấu ấn nổi bật là sự phát triển mạnh của hệ thống không gian sáng tạo. Từ vài mô hình nhỏ lẻ như Zone 9 trước đây, đến nay Hà Nội đã có hàng trăm địa điểm, tiêu biểu là Complex 01, Heritage Space, VICAS Art Studio, Ơ Kìa Hà Nội… Cùng với đó, các không gian cộng đồng như phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận, phố đi bộ Trịnh Công Sơn, Trần Nhân Tông hay phố bích họa Phùng Hưng trở thành điểm đến sáng tạo hấp dẫn.

Di tích, di sản, kiến trúc cổ cũng được khai thác theo hướng mới: Nhà tù Hỏa Lò, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long phát triển tour đêm, ứng dụng công nghệ 3D, kết hợp biểu diễn thực cảnh. Biệt thự Pháp số 49 Trần Hưng Đạo hay Trung tâm Văn hóa 22 Hàng Buồm trở thành không gian triển lãm nghệ thuật đương đại. Ở ngoại thành, các địa phương như Sơn Tây, Bát Tràng, Quảng Phú Cầu, Ba Vì… cũng xây dựng mô hình sáng tạo gắn với du lịch văn hóa.

Các sự kiện quốc tế như Tuần lễ Thiết kế sáng tạo, Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Lễ hội Áo dài, Lễ hội Quà tặng du lịch… không chỉ góp phần định vị thương hiệu Thủ đô mà còn thúc đẩy giao lưu quốc tế, gia tăng sức hút du lịch. Về kinh tế, công nghiệp văn hóa ngày càng khẳng định vai trò: Năm 2024 đóng góp 3,7% GRDP và hướng tới 5% vào 2025. Doanh thu từ game, nội dung số, thủ công mỹ nghệ, thời trang, du lịch trải nghiệm duy trì đà tăng trưởng ổn định.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, khẳng định: “Điều quan trọng nhất mà Hà Nội đạt được sau Nghị quyết 09 là sự thay đổi tư duy, công nghiệp văn hóa không còn là khái niệm xa lạ, mà trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển Thủ đô”.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng VICAS, cũng nhấn mạnh: “Hà Nội tiên phong trong thể chế hóa công nghiệp văn hóa. Việc thành lập Trung tâm Công nghiệp Văn hóa sẽ là công cụ tổ chức chính sách, đồng thời ươm mầm sáng tạo mang tầm quốc tế, phát triển thị trường văn hóa Việt Nam”. Bà Nguyễn Thị Thu Phương cho rằng Hà Nội cần tiếp tục đầu tư hạ tầng sáng tạo, xây dựng cơ chế tài chính đặc thù khuyến khích khởi nghiệp văn hóa, đồng thời phát triển nguồn nhân lực trẻ có tư duy toàn cầu nhưng vẫn gắn bó với bản sắc dân tộc.

Hình mẫu phát triển văn hóa của cả nước

Năm 2019, Hà Nội gia nhập Mạng lưới các Thành phố sáng tạo UNESCO. Đây là bước đi nâng cao vị thế quốc tế và mở ra cơ hội hợp tác toàn cầu. Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, nhận định: “Hà Nội đang dần biến văn hóa thành trụ cột phát triển Thủ đô”.

Ngày 5-7-2025, HĐND thành phố ban hành Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND về tổ chức và hoạt động của Trung tâm công nghiệp văn hóa, cùng Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND về khu phát triển thương mại và văn hóa. Đây là bước ngoặt thể chế quan trọng, hướng tới mô hình thiết chế đa chức năng, tích hợp sáng tạo - sản xuất - trưng bày - đào tạo - thương mại hóa sản phẩm văn hóa.
Theo ông Đỗ Đình Hồng, nguyên Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội: “Mô hình Trung tâm công nghiệp văn hóa sẽ chuyển hóa nguồn lực văn hóa thành giá trị kinh tế, đồng thời bảo đảm tính bền vững xã hội và bản sắc văn hóa. Đây là nền tảng để Hà Nội xây dựng vị thế trung tâm công nghiệp văn hóa quốc gia và khu vực”.

Kiến trúc sư Đoàn Kỳ Thanh cho rằng các nghị quyết mới sẽ tạo thêm cơ chế, động lực để biến di sản thành tài sản, giúp văn hóa trở thành nguồn lực phát triển các ngành kinh tế tổng hợp. Trong khi đó, Giám đốc Công ty Mỹ Thanh Trần Thanh Tùng nhấn mạnh: “Các trung tâm công nghiệp văn hóa phải cung cấp không gian làm việc chuyên biệt, gắn kết với dịch vụ pháp lý, công nghệ, tài chính… để giữ chân doanh nghiệp sáng tạo, từ đó tạo ra giá trị và sinh lời”.

Hà Nội đặt mục tiêu đến 2025 công nghiệp văn hóa đóng góp 5% GRDP; đến 2030 trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa khu vực và đến 2045 vươn ra thế giới. Thành phố sẽ phát triển hệ thống Trung tâm công nghiệp văn hóa ở nhiều cấp độ: Từ đô thị đến xã, phường; từ quy mô lớn đến chuyên biệt theo ngành nghề; từ phục vụ trong nước đến kết nối quốc tế. Không chỉ là câu chuyện thể chế, đây còn là kỳ vọng biến mỗi công dân thành chủ thể sáng tạo, mỗi không gian đô thị thành không gian văn hóa, mỗi sản phẩm nghệ thuật thành thương hiệu có giá trị.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh, Hà Nội phải là “hình mẫu phát triển văn hóa của cả nước”. Điều này vừa là trách nhiệm chính trị, vừa là đòi hỏi từ thực tiễn hội nhập quốc tế. Từ Nghị quyết 09 của Thành ủy đến Nghị quyết 24 và 25 của Hội đồng nhân dân Thành phố, Hà Nội đã xây dựng một lộ trình bài bản, quyết tâm đưa văn hóa vào trung tâm phát triển. Công nghiệp văn hóa không chỉ là xu thế, mà là lựa chọn chiến lược, kết nối truyền thống với đổi mới, bản sắc dân tộc với tinh thần toàn cầu. Hành trình ấy không dễ dàng, nhưng với sự đổi mới tư duy, quyết liệt hành động và sự đồng hành của chính quyền, nghệ sĩ, doanh nghiệp, cộng đồng, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu tiên phong về phát triển văn hóa - không chỉ của cả nước, mà của cả khu vực và thế giới.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/de-ha-noi-tro-thanh-trung-tam-cong-nghiep-van-hoa-cua-khu-vuc-va-the-gioi-719849.html