Khát vọng vươn lên từ cội nguồn văn hóa

Giữ gìn bản sắc, tạo sinh kế

Nằm trên vùng đất rộng hơn 18.800ha, dân số có trên 12.000 người, trong đó đồng bào Raglai chiếm hơn 88%, xã Bác Ái được biết đến là cái nôi của truyền thống cách mạng và văn hóa. Đây là căn cứ địa quan trọng trong hai cuộc kháng chiến, cũng là nơi lưu giữ kho tàng sử thi, truyện cổ, câu đố dân gian, cùng các loại nhạc cụ đặc trưng như: Mã la, Chapi... và nhiều nghi lễ độc đáo, như: Lễ ăn mừng lúa mới, lễ bỏ mả, lễ báo hiếu...

Tiết mục văn nghệ đặc sắc của đồng bào Raglai.

Xác định văn hóa là nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển, Đảng ủy xã Bác Ái đã lựa chọn phát huy bản sắc văn hóa Raglai như một "chìa khóa" khơi dậy ý chí tự lực, tự cường của đồng bào, từ đó tìm hướng thoát nghèo bền vững. Nhiều năm qua, công tác bảo tồn văn hóa gắn liền với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội đã tạo ra những bước chuyển tích cực.

Được sự quan tâm đầu tư của các cấp, nhiều thiết chế văn hóa trên địa bàn xã đã được xây dựng, hỗ trợ hiệu quả cho công tác gìn giữ và phát huy bản sắc. Các lễ hội truyền thống được sưu tầm và phục dựng phù hợp điều kiện mới. Chữ viết Raglai được giảng dạy trong trường tiểu học và các lớp dành cho cán bộ, công chức. Các điệu múa dân gian như giã gạo, lên rẫy, tỉa hạt... được trình diễn thường xuyên trong lễ hội. Trang phục truyền thống ngày càng phổ biến trong sinh hoạt cộng đồng. Kiến trúc nhà sàn của người Raglai được bảo tồn, kết hợp hài hòa với nhu cầu sinh hoạt hiện đại. Nghệ nhân ưu tú Pi Năng Trách ở thôn Ma Oai chia sẻ: “Nhờ có hoạt động truyền dạy và phục dựng, lớp trẻ trong cộng đồng dân tộc Raglai đã quan tâm nhiều hơn đến các nghi lễ, phong tục cổ truyền. Tôi tin rằng văn hóa Raglai sẽ không bao giờ mất đi”.

Song hành với công tác bảo tồn, Bác Ái lồng ghép văn hóa vào phát triển sinh kế cho đồng bào. Các mô hình kinh tế mới được hình thành, như: Sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chăn nuôi trang trại, tiểu thủ công nghiệp, cùng nhiều sản phẩm gắn bản sắc Raglai như: Gạo Phước Chính (OCOP 3 sao), đan lát thủ công, rượu cần... Nhiều hộ thoát nghèo nhờ khai thác lợi thế văn hóa, phát triển nghề truyền thống gắn với sản xuất hàng hóa. Anh Katơr Mộc - một người dân trong xã, cho biết: “Trước đây, chúng tôi chỉ quen làm nương rẫy. Nay nhờ được hỗ trợ sản xuất lúa chất lượng cao, cùng việc khôi phục nghề đan lát, nhiều gia đình đã có thêm thu nhập, vừa giữ nghề của cha ông, vừa ổn định cuộc sống hơn”.

Nhờ những nỗ lực đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo toàn xã giảm bình quân 6%/năm; đến cuối năm 2025 ước chỉ còn 18,09%. Những con số này cho thấy hướng đi phát triển sinh kế gắn với văn hóa của địa phương là đúng đắn và bền vững.

Vươn lên từ nền tảng văn hóa

Việc đưa văn hóa gắn liền với phát triển kinh tế sẽ giúp Bác Ái định hình bản sắc trong phát triển, bởi văn hóa chính là hồn cốt, là sức mạnh nội sinh để Bác Ái xây dựng tương lai mới không chỉ ở các lễ hội hay phong tục, mà còn trong từng sản phẩm, dịch vụ, từng mô hình sinh kế. Qua đó, văn hóa trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại, đồng thời mở ra cánh cửa hội nhập cho đồng bào Raglai.

Nghệ nhân ưu tú Pi Năng Trách truyền dạy và phục dựng các nghi lễ quan trọng của người Raglai cho thế hệ trẻ.

Đồng chí Phan Ninh Thuận - Bí thư Đảng ủy xã Bác Ái, cho biết: Thời gian tới, xã sẽ tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa truyền thống gắn với giảm nghèo bền vững. Theo đó, xã xác định nhiều giải pháp trọng tâm, bao gồm: Ban hành nghị quyết chuyên đề về bảo tồn văn hóa gắn với giảm nghèo theo tinh thần "5 rõ" (rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ quy trình, rõ hiệu quả). Đẩy mạnh truyền dạy, phục dựng lễ hội, sản phẩm văn hóa đặc sắc và làng nghề truyền thống như đan lát, rượu cần. Duy trì việc dạy chữ Raglai và mặc trang phục truyền thống trong các ngày lễ lớn. Xã cũng tập trung xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc Raglai, tổ chức lễ hội kết hợp trải nghiệm, khuyến khích người dân tham gia dịch vụ lưu trú, ẩm thực, trình diễn nghệ thuật dân gian. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số; cụ thể, số hóa sử thi, tư liệu, hiện vật, quảng bá sản phẩm OCOP trên sàn thương mại điện tử, khai thác nền tảng số phục vụ du lịch.

Song song đó, xã tập trung phát triển sinh kế đa dạng, bền vững thông qua đào tạo nghề gắn với văn hóa, hỗ trợ khởi sự kinh doanh sản phẩm bản địa, ưu tiên mô hình phù hợp với từng vùng, huy động doanh nghiệp tham gia tiêu thụ sản phẩm văn hóa, nông sản địa phương. Đầu tư cơ sở hạ tầng văn hóa - xã hội, nâng cấp nhà cộng đồng, không gian sinh hoạt văn hóa, đồng thời chú trọng bảo vệ môi trường và quảng bá giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể.

Với truyền thống quê hương cách mạng và kho tàng văn hóa phong phú, Bác Ái hôm nay đang từng bước hiện thực hóa khát vọng vươn lên. Những kết quả bước đầu trong bảo tồn văn hóa gắn với giảm nghèo bền vững chính là nền tảng vững chắc để xã tiếp tục phát triển, góp phần cùng các địa phương trong tỉnh thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Từ cội nguồn văn hóa, Bác Ái đang viết tiếp trang mới của khát vọng vươn lên - trang viết của ý chí tự lực, tự cường và niềm tin vào một tương lai tươi sáng, giàu bản sắc, bền vững.

ANH TUẤN

Nguồn: https://baokhanhhoa.vn/van-hoa/202509/khat-vong-vuon-len-tu-coi-nguon-van-hoa-f747cd7/