Khi AI bước vào giảng đường y khoa

Không chỉ thay đổi cách học, AI còn tác động mạnh mẽ đến cả công tác giảng dạy và thực hành lâm sàng, buộc người dạy phải thay đổi cách truyền đạt và đánh giá. Ảnh: Đ.D

Giữa dòng chảy công nghệ đang thay đổi từng ngày, làm thế nào để tận dụng sức mạnh của AI mà vẫn giữ trọn tinh thần nhân văn của nghề y là câu hỏi đặt ra cho cả người học lẫn người dạy.

Học cách làm bạn với công nghệ

Không còn xa lạ với thế hệ sinh viên hiện nay, AI len lỏi vào mọi ngóc ngách đời sống học đường. Chỉ với vài thao tác, sinh viên có thể khai thác kho tri thức khổng lồ, rút ngắn thời gian nghiên cứu.

Ngay cả y dược - lĩnh vực đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối, AI cũng đang trở thành “cộng sự” của sinh viên. Theo Thạc sĩ, bác sĩ Trần Đình Trung, giảng viên Trường Đại học Kỹ thuật Y - Dược Đà Nẵng, thực tế cho thấy xu hướng này đã xuất hiện rõ nét trong khoảng hai năm trở lại đây.

Nhiều sinh viên khi làm bài tập tình huống hoặc thảo luận ca bệnh đã tìm đến ChatGPT hay các nền tảng AI như một nguồn tham khảo nhanh. Các em có thể gõ vài dòng mô tả triệu chứng và nhận được một loạt chẩn đoán phân biệt, thậm chí cả gợi ý phác đồ.

“Điều này cho thấy AI đã len lỏi vào quá trình học tập, tương tự như việc Google từng thay đổi thói quen tìm kiếm tài liệu của sinh viên y khoa cách đây hơn một thập kỷ”, bác sĩ Trung nói.

Bác sĩ Trung nhận định, đây vừa là cơ hội, vừa tiềm ẩn rủi ro. Về mặt tích cực, AI giúp sinh viên tiếp cận lượng tri thức khổng lồ, cập nhật nhanh chóng và tiết kiệm thời gian. Việc đặt câu hỏi cho AI cũng khuyến khích sự tò mò học thuật.

Tuy nhiên, nguy cơ lớn khi sinh viên có thể bị phụ thuộc AI, bỏ qua quá trình phân tích, so sánh tài liệu hoặc chưa đủ khả năng kiểm định độ tin cậy của thông tin.

“Trong nghề y, một quyết định sai lầm không chỉ ảnh hưởng đến điểm số, mà còn đến tính mạng con người. Do đó, AI cần được nhìn nhận là công cụ hỗ trợ, chứ không phải “kim chỉ nam” thay thế nền tảng khoa học và tư duy phản biện” - bác sĩ Trung nhấn mạnh.

Trách nhiệm người dạy và người học

Không chỉ thay đổi cách học, AI còn tác động mạnh mẽ đến cả công tác giảng dạy và thực hành lâm sàng, buộc người dạy phải thay đổi cách truyền đạt và đánh giá. Theo bác sĩ Trung, các trường y có thể khai thác AI như một trợ giảng ảo: gợi ý kịch bản ca bệnh, mô phỏng chẩn đoán hình ảnh, hay hỗ trợ nghiên cứu.

Bệnh viện 199 ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh. Ảnh: TRÂM ANH

Tuy nhiên, để AI thực sự phát huy hiệu quả, việc xây dựng chuẩn mực sử dụng rõ ràng là điều cần thiết.

“Giảng viên nên yêu cầu sinh viên ghi rõ khi nào tham khảo AI, đồng thời so sánh câu trả lời với hướng dẫn lâm sàng chính thống của WHO, Bộ Y tế hay NICE… Quan trọng hơn, chương trình đào tạo phải chú trọng rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện, năng lực thực hành lâm sàng và đạo đức nghề nghiệp. Như vậy, sinh viên không chỉ biết “hỏi AI” mà còn biết cách đánh giá, phản biện và quyết định cuối cùng dựa trên bằng chứng”, ông Trung đề xuất.

Dù AI có khả năng phân tích và dự đoán chính xác đến đâu vẫn thiếu điều cốt lõi làm nên bản chất của nghề y - yếu tố con người. “Nghề y không chỉ là khoa học mà còn là nghệ thuật.

Một quyết định điều trị phải dựa trên hoàn cảnh cá nhân, yếu tố tâm lý - xã hội, khả năng tuân thủ của bệnh nhân chứ không chỉ dựa trên triệu chứng hay hình ảnh. Bác sĩ còn là người lắng nghe, đồng cảm, đưa ra lựa chọn phù hợp với văn hóa, niềm tin và điều kiện sống của từng bệnh nhân.

AI có thể hỗ trợ tính toán, tổng hợp dữ liệu, thậm chí dự báo tiên lượng, nhưng không thể thay thế mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân vốn là nền tảng của y học”, bác sĩ Trung chia sẻ.

Sự xuất hiện của AI là tất yếu và mang lại cơ hội lớn cho y học hiện đại. Vấn đề không phải là “có nên dùng hay không”, mà là dùng như thế nào cho đúng và có trách nhiệm.

“Trách nhiệm của những người thầy trong trường y là định hướng thế hệ bác sĩ tương lai biết sử dụng AI một cách thông minh, có chọn lọc; đồng thời nuôi dưỡng năng lực nghiên cứu, tư duy phản biện, lòng nhân ái. Nếu làm được điều đó, AI sẽ trở thành cánh tay nối dài, giúp thầy thuốc chữa bệnh tốt hơn, chứ không phải “người thay thế” họ”, bác sĩ Trung nhấn mạnh.

Dẫu công nghệ có thể thay đổi cách chữa bệnh, điều làm nên giá trị của người thầy thuốc luôn nằm ở trái tim biết lắng nghe và thấu cảm - điều không một thuật toán nào có thể lập trình được.

Không chỉ trong giảng đường, AI còn tác động đến cách người dân tiếp cận thông tin y tế. Hiện nay, không ít người dân sử dụng ChatGPT hoặc các nền tảng AI để tự chẩn đoán bệnh. Bác sĩ Trần Đình Trung cho rằng điều này phản ánh nhu cầu chính đáng trong việc tiếp cận thông tin y tế, mong muốn hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình trước khi gặp bác sĩ. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, hệ quả có thể là lo âu không cần thiết hoặc tự ý điều trị sai lầm.

“AI hiện nay chưa đủ độ chính xác để thay thế chẩn đoán lâm sàng. Nó chỉ phản ánh xác suất dựa trên dữ liệu được huấn luyện. Người dân cần được hướng dẫn coi AI như một “cẩm nang tham khảo sơ bộ” và vai trò của bác sĩ vẫn là then chốt để xác định chẩn đoán, xây dựng phác đồ điều trị và theo dõi” - bác sĩ Trung nói.

Ông cho rằng, về lâu dài, đây cũng là cơ hội để ngành y tế đẩy mạnh giáo dục sức khỏe cộng đồng, hướng dẫn người dân sử dụng các công cụ AI một cách đúng đắn, an toàn và hiệu quả hơn.

Nguồn: https://baodanang.vn/khi-ai-buoc-vao-giang-duong-y-khoa-3306694.html