Khi điêu khắc bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ 3D đang tái định nghĩa cách nghệ sĩ điêu khắc tạo tác. Từ việc dựng mô hình, phóng to tỉ lệ thật, đến quét in 3D với độ chính xác cao, công nghệ đã trở thành “công cụ sáng tạo” đầy quyền năng, giúp người nghệ sĩ tiết kiệm công sức, vật liệu và thời gian thử nghiệm.

Giáo sư, Tiến sĩ, nhà điêu khắc Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh chia sẻ nhiều thông tin về điêu khắc thành phố trong thời đại công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Giáo sư, Tiến sĩ, nhà điêu khắc Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh nhìn nhận: “Nhờ trí tuệ nhân tạo, các nhà điêu khắc có thể phóng to kích thước thật của tác phẩm, điều mà trước kia chỉ có trí tưởng tượng mới thực hiện được. AI còn hỗ trợ về phối cảnh, chất liệu, ánh sáng… giúp người nghệ sĩ dễ dàng thử nghiệm nhiều khả năng sáng tạo mà không tốn quá nhiều vật tư và nhân công”.

Tuy nhiên, ông Tiên nhấn mạnh: “Công nghệ chỉ là phương tiện hỗ trợ, không phải cứu cánh. Nghệ sĩ phải học, hiểu và sử dụng công nghệ để không làm mất mình, mất dân tộc”.

Theo nhà điêu khắc Lâm Quang Nới, sự xuất hiện của AI và phần mềm mô phỏng 3D đã giúp quá trình hoàn thiện tác phẩm “giảm được tới 50% công sức”. Ông Nới cho rằng, AI đang đảm nhận tốt các khâu hậu kỳ, không chỉ trong điêu khắc mà còn cả trong nhiếp ảnh, trưng bày và bảo tồn, qua đó mở ra cơ hội tiếp cận nghệ thuật dễ dàng hơn với công chúng.

Công nghệ số và trí tuệ nhân tạo được các họa sĩ ứng dụng trong các tác phẩm của mình.

Thông qua việc chia sẻ đề tài “Tái hiện giá trị văn hóa của điêu khắc thời Lý qua công nghệ quét và in 3D”, Thạc sĩ, nhà thiết kế Tôn Nguyễn Tuyết Hoa, Giảng viên Trường Đại học Văn Lang cho biết: “Đây là công nghệ có độ chính xác cao, được Campuchia, Ấn Độ, Pháp áp dụng để phục dựng tượng đài và di tích mà không làm ảnh hưởng đến bản gốc. Tại Việt Nam, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế hay Bảo tàng Điêu khắc Chăm (Đà Nẵng) cũng đang ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn, mở rộng khả năng quảng bá di sản đến công chúng”.

Theo nhà thiết kế Tuyết Hoa, công nghệ giúp giới nghiên cứu “lưu giữ ký ức vật thể” từ tượng cổ, phù điêu, tới di chỉ khảo cổ một cách chính xác và bền vững hơn, tạo tiền đề cho giáo dục và phục dựng văn hóa truyền thống trong tương lai.

Tuy công nghệ mang lại vô số tiện ích, nhưng cũng ẩn chứa nguy cơ “vô cảm hóa” nghệ thuật khi sáng tạo trở nên quá dễ dàng, quá chính xác, quá hoàn hảo. Điều đó khiến nhiều nghệ sĩ đặt câu hỏi: làm sao để giữ lại hơi thở của con người trong thế giới do máy móc hỗ trợ?

Nhà thiết kế Tôn Nguyễn Tuyết Hoa chia sẻ về việc tái hiện giá trị văn hóa của điêu khắc thời Lý qua công nghệ quét và in 3D.

Nhà điêu khắc Lê Lang Biên, Trưởng ngành Điêu khắc Hội Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh, người theo đuổi dòng điêu khắc đương đại chia sẻ: “AI có thể mô phỏng hình khối và phong cách cá nhân, nhưng không thể thay thế linh cảm và tư duy thẩm mỹ của con người. Điêu khắc là cuộc đối thoại giữa con người và vật chất, giữa hơi thở, cảm xúc và chiêm nghiệm. Nếu mất đi đối thoại ấy, nghệ thuật sẽ trở nên vô hồn”.

Ông Biên cho rằng, người nghệ sĩ hôm nay cần “cộng sinh” với công nghệ, chứ không để nó dẫn dắt. “AI nên là người bạn đồng hành, giúp mở rộng biên giới sáng tạo, chứ không phải kẻ quyết định thay mình”, ông nói.

Ở góc độ đào tạo, ThS. HS Lê Ngô Quỳnh Đan, giảng viên trẻ trong lĩnh vực điêu khắc cho rằng: “AI giúp sinh viên tạo mô hình nhanh hơn, nhưng nếu không hiểu sâu về khối, chất liệu và tinh thần tạo hình, tác phẩm sẽ mất đi chiều sâu. Thách thức lớn nhất của thế hệ điêu khắc trẻ là dung hòa giữa kỹ thuật số và cảm xúc thật”. Theo cô Đan, giáo dục nghệ thuật trong thời đại AI cần hướng sinh viên trở lại với căn cốt, đó là triết lý nhân sinh, bản sắc dân tộc và tình cảm người nghệ sĩ.

Các chuyên gia cũng thống nhất rằng, trong bối cảnh đô thị hóa và toàn cầu hóa mạnh mẽ, điêu khắc Việt Nam cần chú trọng hơn đến không gian công cộng, di sản và ký ức đô thị. Mỗi tác phẩm không chỉ là vật thể nghệ thuật mà còn là “ký ức thị giác” của cộng đồng, nơi lưu giữ văn hóa, tinh thần và linh hồn Việt.

Ông Nguyễn Xuân Tiên khẳng định: “Điêu khắc là ký ức của thành phố. Khi công nghệ giúp ta tái tạo và bảo tồn, đó là cơ hội để lan tỏa giá trị thẩm mỹ đến cộng đồng. Nhưng nếu lệ thuộc vào công nghệ, nghệ sĩ sẽ đánh mất chính mình”.

Các nghệ sĩ, nhà điêu khắc của Hội Mỹ thuật trao đổi thảo luận nhiều ý kiến xung quanh vấn đề ứng dụng công nghệ số vào quá trình sáng tạo tác phẩm điêu khắc.

Cuối cùng, dù công nghệ có thể tạo nên những hình khối hoàn hảo, nhưng chỉ cảm xúc thật mới thổi vào đó sự sống. Như lời nhà điêu khắc Lê Lang Biên nói: “Một tác phẩm điêu khắc chỉ thực sự sống khi người xem cảm nhận được nhịp tim của người tạo ra nó”.

Giữa thời đại dữ liệu và mô phỏng, “nhịp tim” ấy, biểu tượng của cảm xúc và linh hồn con người chính là điều giúp nghệ thuật điêu khắc TP Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung tồn tại và lan tỏa giữa thế giới đang thay đổi từng ngày.

baotintuc.vn

Nguồn: https://baolaocai.vn/khi-dieu-khac-buoc-vao-ky-nguyen-tri-tue-nhan-tao-post884748.html