Khơi thông hành trình học tập từ tiếng Việt

Không để học sinh “lạ” tiếng Việt

Năm học 2024 - 2025, Trường PTDTBT Tiểu học Sin Suối Hồ (Lai Châu) có 23 lớp với 627 học sinh, trong đó 122 em vào lớp 1. Với 100% học sinh là người dân tộc thiểu số, việc tăng cường tiếng Việt được nhà trường xác định là nhiệm vụ then chốt, đặc biệt với học sinh đầu cấp.

Cô Bùi Thị Hường - giáo viên lớp 1, cho biết: “Việc dạy tiếng Việt cho trẻ gặp không ít khó khăn. Nhiều em khả năng nói, hiểu tiếng Việt hạn chế. Hai tuần đầu sau khi nhập học, giáo viên phải tăng cường giao tiếp để tạo sự gần gũi, đồng thời dạy bảng chữ cái, số đếm để các em làm quen dần”.

Theo ông Vũ Quang Thiều - Hiệu trưởng nhà trường, môi trường giao tiếp tiếng Việt bị hạn chế là rào cản lớn nhất. Để khắc phục, các thầy cô chủ động phân loại trình độ tiếng Việt của học sinh để có phương pháp phù hợp, đảm bảo từng bước nâng cao năng lực tiếng Việt cho các em.

Từ góc độ quản lý, ông Tống Thanh Hải - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu, nhìn nhận: Nhiều trẻ đến tuổi học mầm non chưa nói được tiếng Việt, vốn từ còn hạn chế khi bước vào lớp 1. Thậm chí, học sinh đầu cấp tiểu học chưa phát âm chuẩn, trong khi môi trường giao tiếp tiếng Việt ngoài nhà trường nhiều nơi còn thiếu.

Nguyên nhân của thực trạng này, theo ông Hải do địa bàn rộng, dân cư phân tán, gia đình chủ yếu dùng tiếng mẹ đẻ khiến trẻ ít cơ hội tiếp xúc với tiếng Việt từ sớm. Bên cạnh đó, giáo viên mầm non thiếu cả về số lượng và chất lượng; cơ sở vật chất, học liệu phục vụ dạy tiếng Việt ở vùng sâu, xa còn ít.

Toàn tỉnh Lai Châu hiện có 225 trường mầm non và tiểu học với hơn 91.000 trẻ em, trong đó hơn 85% dân tộc thiểu số. Trước những khó khăn trong việc trang bị tiếng Việt cho trẻ, tỉnh đã triển khai đồng bộ Đề án “Tăng cường chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ mầm non và học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 - 2020, định hướng đến 2025”.

Theo đó, Sở GD&ĐT tỉnh Lai Châu ban hành đầy đủ văn bản hướng dẫn triển khai phù hợp với thực tiễn địa phương; chỉ đạo đầu tư, bổ sung cơ sở vật chất, thiết bị, học liệu để phục vụ việc tăng cường tiếng Việt. Giai đoạn II của Đề án, tỉnh đã đầu tư 286 bộ thiết bị, đồ dùng và học liệu, 126 máy chiếu, 500 tivi cho các nhóm, lớp mầm non.

Bên cạnh đầu tư vật chất, ngành Giáo dục chú trọng công tác bồi dưỡng đội ngũ. Từ năm 2020 đến nay, đã có hơn 11.000 lượt cán bộ, giáo viên mầm non được tập huấn chuyên môn, đặc biệt về phương pháp tăng cường tiếng Việt phù hợp với từng độ tuổi. Ngoài ra, trên 1.700 giáo viên đã tham gia bồi dưỡng tiếng dân tộc thiểu số để phục vụ dạy học song ngữ - hướng đi hiệu quả ở những địa bàn mà tiếng mẹ đẻ chiếm ưu thế.

Ở từng trường học, các mô hình sáng tạo được đẩy mạnh. Tại Trường Mầm non Sin Suối Hồ, giáo viên và phụ huynh chung tay làm đồ dùng học tập từ nguyên liệu thân thuộc trong đời sống như lõi cuộn giấy, hộp sữa, vỏ chai… để tạo môi trường học tập gần gũi. Bà Phạm Thị Thao - Hiệu trưởng nhà trường, cho biết: “Giáo viên sử dụng song ngữ, dạy tiếng Việt dựa trên nền tiếng mẹ đẻ, nhờ đó giúp trẻ có kỹ năng cơ bản trong sử dụng tiếng Việt hàng ngày”.

Tại Trường Mầm non Sông Đà, xã Nậm Hàng, giáo viên chú trọng rèn phát âm đúng, sửa lỗi từ khó, luyện nói đủ câu cho trẻ mẫu giáo lớn. “Chúng tôi còn phối hợp với phụ huynh để khuyến khích việc trò chuyện với trẻ bằng tiếng Việt ngay trong gia đình, giúp trẻ hình thành thói quen phản xạ ngôn ngữ tự nhiên”, bà Vi Mai Anh - Hiệu trưởng nhà trường cho biết.

Cô, trò Trường Mầm non Sông Đà, xã Nậm Hàng rèn tiếng Việt.

Kỳ vọng lan tỏa

Những nỗ lực đồng bộ đã cho thấy hiệu quả rõ nét. Tỉnh đã đảm bảo 50% trẻ em độ tuổi nhà trẻ và 100% trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số được tăng cường tiếng Việt phù hợp theo độ tuổi. Hơn 31.300 trẻ dân tộc thiểu số được hỗ trợ tiếng Việt khi đến trường mầm non; trong đó 100% trẻ 5 tuổi được chuẩn bị tốt điều kiện sẵn sàng vào lớp 1.

Ở cấp tiểu học, 100% học sinh dân tộc thiểu số được tăng cường tiếng Việt. Học sinh học 2 buổi/ngày, tham gia các hoạt động giao lưu, sinh hoạt tiếng Việt thường xuyên, từ đó hình thành thói quen đọc, khả năng diễn đạt, hiểu và dùng tiếng Việt linh hoạt hơn.

Mô hình “Góc tiếng Việt” được triển khai tại nhiều trường học giúp trẻ được học thông qua chơi, kể chuyện, hát, đóng vai… giúp ngôn ngữ trở nên gần gũi, hấp dẫn. Không chỉ học sinh, phụ huynh cũng từng bước thay đổi thói quen sinh hoạt, tăng cường sử dụng tiếng Việt trong đời sống hằng ngày, góp phần lan tỏa hiệu quả của Đề án.

“Qua đánh giá, 100% trẻ mầm non và học sinh tiểu học dân tộc thiểu số đạt mức vốn tiếng Việt cần thiết theo độ tuổi. Những kết quả này là tiền đề để ngành Giáo dục Lai Châu tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là tăng cường tiếng Việt trong những năm tới”, ông Tống Thanh Hải cho biết.

Ông Tống Thanh Hải khẳng định: “Các cơ sở giáo dục thực hiện tốt việc xây dựng môi trường giao tiếp tiếng Việt trong nhà trường, gia đình, cộng đồng. Mô hình điểm tăng cường tiếng Việt đang phát huy hiệu quả, tạo cơ hội để trẻ khám phá, trải nghiệm và làm giàu vốn tiếng Việt phù hợp độ tuổi”.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/khoi-thong-hanh-trinh-hoc-tap-tu-tieng-viet-post742191.html