Kỳ vọng lứa doanh nghiệp lớn mới sẽ 'ra ràng' - Bài 3: Khơi thông mọi dòng chảy

(PLVN) - Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân (Nghị quyết 68) đã trao niềm tin rất lớn cho doanh nghiệp tư nhân, là điểm tựa quan trọng để khơi thông dòng chảy vốn bị cản trở bởi nhiều “luồng lạch” dù đã được nhận diện nhưng rất khó để giải quyết trước đây...

Báo Pháp Luật Việt Nam•29/05/2025

Thiếu doanh nghiệp cỡ vừa...

TS Lê Duy Bình - Giám đốc Economica Vietnam thông tin, trong số 940.000 doanh nghiệp (DN) Việt Nam đang hoạt động, phần lớn vẫn là DN nhỏ và siêu nhỏ, trong khi số lượng DN cỡ vừa còn hạn chế. Cụ thể, có khoảng 97% các DN khu vực tư nhân trong nước có quy mô siêu nhỏ và nhỏ. Các DN lớn chỉ chiếm 1,5% tổng số. Đáng chú ý, theo TS Lê Duy Bình, việc các DN quy mô vừa chỉ chiếm 1,5%, tạo ra cơ cấu DN “bất thường” khi so sánh với cơ cấu của khu vực DN khác.

Hiện tượng “thiếu DN cỡ vừa”, tức là tình trạng các DN có quy mô trung bình có số lượng rất ít ỏi, là một điều đáng quan ngại. TS Bình đánh giá “thiếu DN cỡ vừa” là một biểu hiện cho thấy có rất ít DN nhỏ đã lớn lên để trở thành DN quy mô vừa. Các DN nhỏ thiếu năng lực cũng như động cơ và tham vọng phát triển về quy mô. Hiện tượng “thiếu DN cỡ vừa” cũng cho thấy sẽ không có nhiều DN quy mô vừa phát triển thành DN quy mô lớn trong trung hạn.

Đây cũng là trăn trở mà ông Hoàng Đình Kiên - Tổng Giám đốc Công ty CP Tiếp vận Hòa Phát (Hòa Phát logistics) chia sẻ với PLVN. Ông Kiên cho rằng, thời điểm này, nền kinh tế của Việt Nam đang có nhiều điều kiện để phát triển nhưng các DN tư nhân vẫn chưa đáp ứng được câu chuyện về mặt quy mô. Trong khi đó, thực tế, với sự cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, lợi thế về mặt quy mô đang là một trong những yếu tố tạo đà và thuận lợi cho DN phát triển.

“Nếu chúng ta cứ mãi ở những DN tư nhân với quy mô nhỏ, thì chúng ta sẽ không bao giờ có được lợi thế để cạnh tranh với thị trường, đặc biệt là với thị trường đang mở ra như hiện nay. Nếu khối DN tư nhân vẫn chỉ bằng lòng với câu chuyện là DN vừa và nhỏ, thì đến một thời điểm nào đó, sự cạnh tranh của các DN tư nhân Việt Nam sẽ không còn nữa khi chúng ta ngày càng hội nhập sâu rộng và là một nền kinh tế có độ mở rất lớn” - ông Kiên nói.

Dẫn ví dụ trong lĩnh vực logistics, ông Kiên khẳng định: “Nếu chúng ta cứ giữ mãi một quy mô chỉ vừa và nhỏ, thì dần dần các khu vực kho và bãi có diện tích lớn sẽ về tay các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu các nhà đầu tư về kho bãi của Việt Nam chỉ bằng lòng với quy mô nhỏ thì chúng ta chỉ làm được với những khách hàng nhỏ, manh mún. Do đó, phải khẳng định, lợi thế về mặt quy mô lớn sẽ làm thay đổi cục diện của các DN tư nhân trong từng ngành. Chúng ta cần phải “dám lớn” mới có thể cạnh tranh được trong giai đoạn hiện nay và sau này”.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Giám đốc Văn phòng Ban IV (Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân) đã từng chia sẻ với PLVN về câu chuyện làm thế nào để có nhiều hơn những DN lớn bởi nhiều năm nay, kể đi kể lại cũng vẫn chỉ là một số tên tuổi quen thuộc xuất hiện trong các cuộc đối thoại với Thủ tướng. “Làm thế nào có nhiều hơn những gương mặt như thế luôn là một câu hỏi khó và đặc biệt, khi nhìn vào những số liệu mang tính vĩ mô thì chúng tôi nhận thấy, số lượng DN lớn, DN vừa, qua nhiều năm gần như không thay đổi. Vì sao vừa mà không thành lớn? Vì sao nhỏ mà không vươn lên thành vừa? Đó là những câu hỏi chúng tôi luôn phải suy nghĩ” - bà Thủy nói.

Tạo khí thế cho doanh nhân, doanh nghiệp cống hiến

Dường như tất cả những trăn trở nêu trên đã được giải chung bởi một đáp số: Nghị quyết 68!

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm đánh giá, Nghị quyết 68 đã giải quyết tất cả những bất cập bấy lâu nay của kinh tế tư nhân (KTTN). Đầu tiên, là bất cập mang tính đối xử với KTTN. Nếu trước đây, dư luận vẫn thường nhận định, chính sách đang xem doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là “con đẻ”, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) là “con nuôi”, còn DN tư nhân là “con ghẻ” thì Nghị quyết này đã xóa bỏ hoàn toàn những nhận định trên với khẳng định “KTTN là bình đẳng với tất cả các thành phần kinh tế khác”.

Ông Nguyễn Bích Lâm.

“Cần phải đưa ra những chế tài rất nghiêm khắc để buộc đội ngũ công chức và những người có trách nhiệm phải thực thi nghiêm và khi thực thi thì phải thực thi đúng. Phải có cơ chế để nếu đội ngũ công chức không thực thi nhiệm vụ sẽ bị thi hành kỷ luật. Trong kế hoạch hành động, cũng cần giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương có liên quan, gắn với trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu trong việc thực hiện mục tiêu; Có đánh giá kết quả thực hiện theo tháng, quý, 6 tháng và hàng năm” - chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm.

Cụ thể hơn, từ nay, DN tư nhân bình đẳng với DNNN và DN FDI, được thể hiện ở tất cả các quan điểm, các mục tiêu và các giải pháp đối với KTTN. KTTN được bảo đảm cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong tiếp cận cơ hội kinh doanh và các nguồn lực của nền kinh tế, nhất là vốn, đất đai, công nghệ, nhân lực, dữ liệu và các nguồn lực hợp pháp khác của đất nước theo quy định của pháp luật.

Theo ông Lâm, quan điểm này đã tạo cho KTTN quyền được tiếp cận được nguồn vốn đất đai, các nguồn lực, giải pháp rất cụ thể và tạo dựng các nguồn vốn cho KTTN. Đấy là điều quan trọng thứ nhất. Điều quan trọng thứ hai là tạo niềm tin cho KTTN khi tôn trọng “quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh”.

“Phải nói thật rằng, quyền tài sản, quyền tự quyết tài sản và quyền tự do kinh doanh trong Hiến pháp 2013 đã có quy định nhưng thực ra, bấy lâu nay vẫn chưa thực hiện được thì trong Nghị quyết 68 đã quy định rất cụ thể” - ông Lâm nói và phân tích: “Trước hết phải bảo đảm quyền sở hữu, quyền tự quyết tài sản để nếu có chuyện xảy ra thì khối DN tư nhân vẫn được bảo đảm tài sản của mình, không bị tịch thu tài sản như đã xảy ra với một số doanh nhân, DN trước đây. Việc bảo đảm này là rất quan trọng, tạo niềm tin, tạo ra khí thế cho DN cống hiến và từ đó sẽ thúc đẩy KTTN, doanh nhân dành hết tâm trí, trí tuệ và sức lực cũng như của cải để làm ăn kinh doanh”.

Khơi thông dòng chảy “thủ tục hành chính”

Chuyên gia Nguyễn Bích Lâm nhận định, thực tế, từ trước đến nay, các chính sách Việt Nam đưa ra đều rất tốt nhưng việc thực thi lại kém hiệu quả. Nguyên nhân dẫn đến kém hiệu quả cũng đã được nhận diện nhưng không dễ giải quyết. Tuy nhiên, Nghị quyết 68 đã góp phần khơi thông dòng chảy này khi đề cập đến tinh thần trách nhiệm của đội ngũ thực thi công vụ cũng như các mục tiêu về cắt giảm thủ tục hành chính.

Cụ thể, Nghị quyết yêu cầu “Tạo mọi thuận lợi trong giải quyết thủ tục hành chính; Đồng thời có cơ chế miễn trừ trách nhiệm đối với trường hợp đã thực hiện đầy đủ các quy trình, quy định liên quan, không tư lợi trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, nhưng có thiệt hại do rủi ro khách quan”. Theo ông Lâm, đây là điều cực kỳ quan trọng vì hiện nay có hiện tượng “cán bộ, công chức không làm vì không dám làm, do làm mà sợ sai”.

Nhưng ông Lâm cũng cho rằng, cần phải đưa ra những chế tài rất nghiêm khắc để buộc đội ngũ công chức và những người có trách nhiệm phải thực thi nghiêm và khi thực thi thì phải thực thi đúng; Phải có cơ chế để nếu đội ngũ công chức không thực thi nhiệm vụ sẽ bị thi hành kỷ luật. Trong kế hoạch hành động cũng cần giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ, ngành, địa phương có liên quan, gắn với trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu trong việc thực hiện mục tiêu; Có đánh giá kết quả thực hiện theo tháng, quý, 6 tháng và hàng năm.

Rất nhiều DN mà PLVN đã trao đổi cũng cho rằng, để Nghị quyết 68 phát huy được tất cả những đột phá, tháo gỡ được tất cả những vướng mắc, những vấn đề mang tính hệ thống lâu nay với KTTN thì cần phải có những cơ chế để thường xuyên kiểm tra đánh giá đối với các cơ quan quản lý, công chức thực thi thủ tục hành chính. Hầu hết đều bày tỏ kỳ vọng, qua hội nghị triển khai Nghị quyết 68, đội ngũ DN tin tưởng cán bộ, công chức có thêm nhận thức, hành động thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ để tạo điều kiện cho DN tư nhân phát triển.

Ông Hoàng Đình Kiên.

“Cần đánh giá chất lượng và hiệu quả của cán bộ quản lý nhà nước trong việc xử lý công việc và tác nghiệp của cán bộ đó. Hiện nay, các nhân viên, cán bộ ngân hàng được đánh giá theo KPI, một ngày phải xử lý được bao nhiêu giao dịch, một giao dịch mất bao nhiêu giờ đồng hồ. Do đó, hệ thống quản lý của Nhà nước cũng phải xây dựng được các tiêu chuẩn quản lý tương tự - ông Hoàng Đình Kiên, Tổng Giám đốc Công ty CP Tiếp vận Hòa Phát.