Lần đầu tiên cấy ghép phổi lợn cho người

(Dân trí) - Bước tiến mới trong nghiên cứu cấy ghép dị loài mở hy vọng giải quyết khủng hoảng thiếu hụt nội tạng, song vẫn còn nhiều thách thức phía trước.

Bước tiến mở ra hy vọng

Các bác sĩ tại Trung Quốc vừa thực hiện thành công ca cấy ghép phổi từ lợn biến đổi gen vào một bệnh nhân chết não 39 tuổi.

Kết quả được công bố trên tạp chí Nature Medicine cho thấy, lá phổi được ghép đã hoạt động liên tục 9 ngày mà không xuất hiện hiện tượng đào thải cấp tính. Đây là lần đầu tiên thế giới ghi nhận một ca phổi lợn cấy ghép có thể hoạt động trong cơ thể người lâu đến vậy.

Các bác sĩ tại Trung Quốc vừa thực hiện thành công ca cấy ghép phổi từ lợn biến đổi gen vào một bệnh nhân chết não 39 tuổi (Ảnh: Nature Medicine).

Cấy ghép dị loài, tức chuyển nội tạng từ động vật sang người, được coi là hướng đi tiềm năng trong bối cảnh nguồn tạng hiến toàn cầu vô cùng khan hiếm.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện chỉ khoảng 10% nhu cầu ghép tạng được đáp ứng. Thành công bước đầu này vì thế được kỳ vọng mở ra cơ hội mới trong việc giải quyết tình trạng thiếu hụt.

Tuy nhiên, giới chuyên môn vẫn giữ thái độ thận trọng.

Bác sĩ Justin Chan, chuyên gia ghép phổi tại Viện Cấy ghép NYU Langone (Mỹ), cho rằng đây là một công trình đầy hứa hẹn nhưng mới dừng ở mức điều kiện.

Ông nhấn mạnh: “Những lá phổi này chưa thể duy trì sự sống độc lập cho bệnh nhân”.

Giáo sư Andrew Fisher, Đại học Newcastle (Anh), cũng đồng tình rằng đây là một bước tiến nhỏ, chưa đủ để khẳng định kỷ nguyên cấy ghép phổi lợn cho người đã thực sự bắt đầu.

Thách thức đặc thù với lá phổi

Trong vài năm qua, y học đã thử nghiệm ghép tim, thận và gan lợn biến đổi gen vào cơ thể người, với một số bệnh nhân sống thêm nhiều tháng sau phẫu thuật.

Nhưng phổi luôn được coi là cơ quan khó chinh phục nhất.

Giống lợn Bama Xiang được dùng để phát triển cơ quan cấy ghép (Ảnh: ClonOrgan).

GS Fisher lý giải, mỗi hơi thở đồng nghĩa việc môi trường bên ngoài trực tiếp đi vào cơ thể. Phổi vì thế cần một hệ thống miễn dịch cực kỳ nhạy bén để chống chọi với vi khuẩn và các tác nhân ngoại lai.

Ngược lại, trong ghép tạng, các bác sĩ lại mong muốn hệ miễn dịch được kiềm chế để cơ quan mới không bị đào thải. Đây chính là nghịch lý khiến phổi trở thành cơ quan khó thích nghi nhất trong cấy ghép dị loài.

Trong ca ghép vừa qua, các bác sĩ sử dụng lá phổi từ giống lợn Bama Xiang đã chỉnh sửa 6 gen. Lá phổi hoạt động suốt 216 giờ, song chỉ sau một ngày đã xuất hiện tình trạng tích tụ dịch và tổn thương mô.

Dù bệnh nhân được dùng thuốc ức chế miễn dịch liều cao, cơ quan ghép dần bị kháng thể tấn công. Giới chuyên môn lưu ý rằng kết quả này cũng bị ảnh hưởng bởi việc bệnh nhân còn một lá phổi tự nhiên hỗ trợ chức năng hô hấp, và tình trạng viêm đặc trưng ở người chết não khiến việc đánh giá thêm phần phức tạp.

Hướng đi trong tương lai

Các nhà khoa học cho rằng cần tiếp tục tối ưu phác đồ thuốc ức chế miễn dịch, tinh chỉnh kỹ thuật chỉnh sửa gen cũng như cải thiện phương pháp bảo quản phổi. Quan trọng hơn, cần có thêm các nghiên cứu trên bệnh nhân sống để xác định khả năng hoạt động bền vững và lâu dài.

Song song với nghiên cứu này, một số chiến lược khác cũng đang được triển khai, chẳng hạn nuôi cấy nội tạng “người hóa” trong cơ thể động vật, tái tạo cơ quan từ tế bào gốc, hay cải tạo những lá phổi hiến tặng nhưng bị loại bỏ ban đầu.

GS Fisher nhận định, hướng cải tạo phổi hiến tặng có thể được ứng dụng ngay trong vài tháng tới và chắc chắn tạo ra khác biệt lớn trong tương lai gần.

Thành công tại Trung Quốc vì thế được coi là dấu mốc quan trọng, nhưng vẫn chỉ là một bước khởi đầu. Chặng đường để biến phổi lợn thành nguồn tạng ghép an toàn, phổ biến và duy trì sự sống cho con người còn nhiều rào cản phải vượt qua.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/lan-dau-tien-cay-ghep-phoi-lon-cho-nguoi-20250826080132720.htm