Lời hứa dẫn dắt từ những cánh chim đầu đàn Vingroup, Hòa Phát, Thaco...

Doanh nghiệp tư nhân tham gia các dự án lớn của đất nước

Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng". Tổng Bí thư đặc biệt nhấn mạnh hướng đến tầm nhìn chung của đất nước, kinh tế tư nhân cũng cần xác định rõ hơn về sứ mạng và tầm nhìn của mình.

Kinh tế tư nhân phải là lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, có trách nhiệm xã hội, góp phần nâng cao đời sống nhân dân, tham gia xây dựng xã hội văn minh, hiện đại và góp phần xây dựng một Việt Nam năng động và hội nhập quốc tế.

Một trong những giải pháp được Tổng Bí thư nêu lên là bên cạnh việc phải củng cố mạnh mẽ khu vực doanh nghiệp nhà nước, nhất là các tập đoàn kinh tế nhà nước; cần ưu tiên xây dựng các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm cỡ khu vực và toàn cầu, tích cực hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời nâng đỡ thành phần kinh tế hộ, kinh tế hợp tác; khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các lĩnh vực chiến lược của đất nước: thực hành quan điểm kinh tế tư nhân đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc kinh tế thị trường định hướng XHCN, loại bỏ tư tưởng "Trọng công hơn tư" và sự "độc quyền" của doanh nghiệp nhà nước trong một số lĩnh vực.

Hình thành và phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân lớn, mạnh, có năng lực cạnh tranh quốc tế, có sứ mệnh dẫn dắt, hỗ trợ trở lại các doanh nghiệp nội địa khác cùng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Để kinh tế tư nhân không chỉ phát triển về quy mô mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển dài hạn của đất nước, cần khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia các lĩnh vực chiến lược, phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng, công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn và an ninh năng lượng.

Mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân trong các dự án quan trọng quốc gia, cùng tham gia với Nhà nước trong một số ngành công nghiệp chiến lược và một số lĩnh vực đặc biệt, nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới công nghệ.

Nhà nước có cơ chế chính sách giao đặt hàng khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào một số dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia, những nhiệm vụ cấp bách như xây dựng đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, công nghiệp quốc phòng, an ninh...

Hồi đầu tháng 2, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã chủ trì Hội nghị Thường trực Chính phủ gặp gỡ doanh nghiệp về nhiệm vụ, giải pháp để doanh nghiệp tư nhân tăng tốc, bứt phá, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Tham dự hội nghị này có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa, 26 tập đoàn, doanh nghiệp lớn của nhà nước và tư nhân.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã gặp mặt đoàn đại biểu doanh nhân tiêu biểu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam, hồi tháng 11/2024 (Ảnh: Nhân dân).

Lời hứa của những cánh chim đầu đàn

Mới đây, tại phiên họp thứ 16 của Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu TPHCM phải khẩn trương nghiên cứu giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp triển khai đường sắt (tàu điện ngầm hoặc trên cao) kết nối từ thành phố này tới sân bay Long Thành, trên tinh thần lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Đáng chú ý, liên quan tới những dự án đường sắt, một số doanh nghiệp đã được giao nhiệm vụ. Tập đoàn Vingroup được giao triển khai tàu điện ngầm từ nội đô TP HCM tới Cần Giờ trị giá hơn 4 tỷ USD.

Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu TPHCM phải khẩn trương nghiên cứu giao nhiệm vụ cho doanh nghiệp triển khai đường sắt (tàu điện ngầm hoặc trên cao) kết nối từ thành phố này tới sân bay Long Thành.

Trong buổi gặp mặt Thủ tướng, ông Nguyễn Việt Quang, Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup cho biết với nhận thức doanh nghiệp tư nhân là động lực của nền kinh tế, trong những năm qua Vingroup đã không ngừng nỗ lực đầu tư mạnh mẽ vào các lĩnh vực mang tính chiến lược như hạ tầng năng lượng, kinh tế xanh, kinh tế số, công nghiệp hỗ trợ nhằm góp phần hiện thực hóa tầm nhìn phát triển bền vững.

Tập đoàn đề xuất cần có cơ chế chính sách thông thoáng hơn để mời gọi các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia kinh doanh điện, góp phần đảm bảo đủ sản lượng, giảm giá thành điện.

Đồng thời thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật quốc gia, đơn vị này kiến nghị hoàn thiện khung pháp lý và đẩy mạnh áp dụng các hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư như xây dựng vận hành được giao (BOT), xây dựng - sở hữu - vận hành (BOO), xây dựng - chuyển giao (BT).

Trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng khốc liệt, Vingroup cam kết đóng vai trò là một trong những doanh nghiệp tiên phong thúc đẩy sự đổi mới và phát triển bền vững của đất nước.

Tập đoàn Vingroup tin rằng, với sự đồng hành và hỗ trợ của Chính phủ, các bộ, ban ngành, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam có cơ hội vươn xa, góp phần xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng xanh và bền vững.

Đại diện Thaco, Vingroup, Hòa Phát tại buổi làm việc cùng Thủ tướng hồi tháng 2 (Ảnh: Chinhphu.vn).

Với Trường Hải (Thaco), Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị tập đoàn tham gia nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất toa tàu đường sắt tốc độ cao, tiến tới nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và sản xuất đầu máy.

Gặp gỡ Thủ tướng, ông Trần Bá Dương - Chủ tịch Thaco - nói tập đoàn sẽ tập trung tham gia vào làm đường sắt đô thị, đặc biệt là các toa tàu, các cấu kiện thép. Chủ tịch Thaco hứa sẽ có sự chuyển giao công nghệ hợp lý, tổ chức sản xuất tại chỗ nhằm giảm giá thành và sản phẩm này sẽ có sự tham gia của các doanh nghiệp Việt Nam, chịu trách nhiệm về chất lượng và giá thành.

Cũng tại cuộc gặp mặt này, ông Trần Đình Long, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tập đoàn Hòa Phát cam kết với Thủ tướng giai đoạn 2025 đến 2030 phát triển tối thiểu 15%.

Trong kế hoạch 2025-2030 vốn đầu tư công rất lớn, trong đó đặc biệt là dự án đường sắt đô thị Hà Nội, TPHCM, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Đây là thời cơ rất lớn cho doanh nghiệp. Ông Trần Đình Long cho biết, thời gian tới, Hòa Phát có thể đầu tư nhà máy sản xuất ray, đầu tư 10.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đây là một sản phẩm rất đặc thù, nếu không sử dụng cho dự án thì không biết bán cho ai. Tập đoàn Hòa Phát rất mong có một văn bản như Nghị quyết để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư và sản xuất sản phẩm phục vụ dự án.

Doanh nghiệp tư nhân cần được tiếp sức

Như vậy, một số doanh nghiệp lớn đã được giao nhiệm vụ cụ thể Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam đảm nhận vận hành, Tập đoàn Hòa Phát sản xuất đường ray, Tập đoàn Trường Hải chế tạo toa tàu, còn Tập đoàn Vingroup  triển khai dự án tàu điện ngầm từ nội đô TPHCM đến Cần Giờ.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), đánh giá doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã và đang khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia. Với số lượng khoảng một triệu doanh nghiệp, hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, so với tiêu chuẩn quốc tế, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô, năng lực quản trị, công nghệ cũng như khả năng tiếp cận vốn.

Nhưng nếu so với chính mình cách đây 1-2 thập kỷ, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã có những bước tiến rất xa khi đóng góp khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế và đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội.

Điều này cho thấy tiềm lực và sự năng động của doanh nghiệp tư nhân ngày càng lớn, nếu biết khai thác và trong điều kiện môi trường kinh doanh thuận lợi, các rào cản được tháo gỡ, doanh nghiệp tư nhân sẽ bật lên rất nhanh và trở thành trụ cột quan trọng nhất của nền kinh tế.

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) và Ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa (VINASME) (Ảnh: IT).

Doanh nghiệp tư nhân cũng đã tích lũy kinh nghiệm qua nhiều thế hệ doanh nhân, có sự đoàn kết, gắn bó, tập hợp bởi các hội doanh nghiệp, ngành nghề. Đặc biệt, các doanh nhân Việt Nam rất cần cù, chịu khó, chịu học hỏi và luôn có tinh thần vươn lên để thành công.

Tuy nhiên, cũng có không ít thách thức lớn đang cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân. Cụ thể, hệ thống pháp luật của nước ta còn nhiều bất cập, chồng chéo, môi trường kinh doanh nhiều trở ngại, thủ tục hành chính phức tạp. Không ít doanh nghiệp tư nhân cảm thấy chưa có đầy đủ quyền tự do kinh doanh, một số lại lo ngại về vấn đề hình sự hóa các quan hệ dân sự và kinh tế.

Mặt khác, doanh nghiệp tư nhân chưa được ưu tiên tiếp cận các nguồn lực như đất đai, vốn; chưa được hưởng đầy đủ các chính sách ưu đãi, hỗ trợ như doanh nghiệp nhà nước hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Doanh nghiệp tư nhân cũng đang thiếu lao động chất lượng cao, trong khi hoạt động chuyển đổi số và sản xuất công nghệ cao đòi hỏi nguồn nhân lực có kỹ năng, nhưng doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp khó khăn trong đào tạo và tuyển dụng. Không những vậy, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam còn phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ doanh nghiệp nước ngoài và các tập đoàn đa quốc gia.

Đại diện HUBA kỳ vọng với sự quyết đoán cải cách, mạnh mẽ trong chỉ đạo và tầm nhìn của Tổng Bí thư, Nghị quyết mới sẽ tạo ra cơ chế thông thoáng hơn, tháo gỡ các điểm nghẽn như: Bình đẳng trong tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ, thị trường; giảm thủ tục hành chính, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi.

Ông Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa (VINASME) - cho rằng doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.

Gần đây, Thủ tướng đã giao nhiệm vụ cụ thể cho Vingroup, Thaco, Hòa Phát xây dựng tuyến tàu điện ngầm từ nội đô TPHCM đến Cần Giờ thể hiện niềm tin và tạo điều kiện cho các đơn vị. Đây đều là các doanh nghiệp lớn, đủ tiềm năng, tiềm lực và chuyên môn để triển khai các dự án trọng điểm của quốc gia.

"Các doanh nghiệp tư nhân trong nước luôn sẵn sàng đóng góp, xây dựng những dự án trọng điểm. Họ không chỉ nhận để có việc làm mà còn thể hiện trách nhiệm, trình độ và tiềm năng của doanh nghiệp. Với những dự án trọng điểm sau này, Chính phủ cũng có thể giao trực tiếp cho các doanh nghiệp lớn thực hiện mà không cần qua đấu thầu", ông nói.

Ông cho rằng, Nhà nước chỉ cần đảm bảo đủ nguồn vốn cho doanh nghiệp. Đồng thời, việc giải phóng mặt bằng cần được thực hiện nhanh, bàn giao cho các doanh nghiệp đúng hạn.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân cũng bày tỏ việc Thủ tướng "đặt hàng" doanh nghiệp thể hiện niềm tin trọn vẹn vào doanh nghiệp tư nhân. Niềm tin đó không phải được gây dựng trong một ngày mà là chuỗi thời gian. Doanh nghiệp tư nhân có thể phát triển lớn mạnh hơn nữa nhưng còn ở mức khiêm tốn nên khối này cần được "tiếp sức".

Ông Ngân cũng nêu Việt Nam đang hướng tới kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, muốn tự chủ tự cường nền kinh tế. Để đạt được điều này, đất nước không thể trông chờ vào khối doanh nghiệp nước ngoài mà cần tập trung vào khối kinh tế tư nhân. Ông bày tỏ tin tưởng đất nước vào kỷ nguyên mới với thu nhập người dân cao, đời sống ấm no, hạnh phúc.

PGS.TS Trần Hoàng Ngân, PGS.TS Trần Đình Thiên và TS. Đinh Thế Hiển (Ảnh: IT).

PGS.TS Trần Đình Thiên khẳng định đây là thời điểm khác thường, tính phấn khích cao. Từ chỗ không dám nói nhiều, nói rụt rè, ngại ngùng, nói thì thầm, không dám hãnh diện về kinh tế tư nhân, doanh nghiệp tư nhân thì nay, tiếng gọi vang lên khác thường, tự tin tương lai đang đến.

Theo ông Thiên, thông điệp của Tổng bí thư và lời hiệu triệu của Thủ tướng đã khẳng định khối kinh tế tư nhân là động lực quan trọng, phá bỏ những định kiến, giáo điều, cấm kị về lập trường, quan điểm của nhiều năm trước đây. Vai trò của khối kinh tế tư nhân đã được nhận diện, giúp thoát khỏi nỗi sợ, nỗi ám ảnh đeo bám suốt mấy chục năm qua.

Ông Thiên cũng cho biết trong nền kinh tế phát triển, kinh tế tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp trong nước phải đóng góp 60-70%, thậm chí 80% GDP. Trước đây, khu vực này vẫn lép vế so với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) nhưng nay đã được cải thiện hơn. Ông nhấn mạnh doanh nghiệp tư nhân là nền tảng phát triển đất nước, tạo việc làm và thu nhập cho người lao động.

TS. Đinh Thế Hiển đánh giá việc Nhà nước giao những dự án trọng điểm cho doanh nghiệp tư nhân thể hiện niềm tin đối với các đơn vị. Việc giao những dự án như này cho các doanh nghiệp tư nhân giúp các doanh nghiệp phát huy được năng lực, khẳng định vị thế trên thế giới. Từ đó, các doanh nghiệp Việt có thể nhanh trưởng thành và có những bước tiến trên thị trường quốc tế.

Theo ông, việc giao những gói thầu lớn cho các doanh nghiệp tư nhân sẽ tạo nên môi trường cạnh tranh lành mạnh. Từ đó, các doanh nghiệp trong nước đều phải tập trung nâng cao trình độ, chuyên môn để tham gia đấu thầu.