Sáng tạo nghệ thuật từ di sản văn hóa dân tộc

Tác phẩm pha trộn phong cách âm nhạc hiện đại và âm hưởng dân ca. Hình ảnh trong video lồng ghép các yếu tố văn hóa địa phương như nón quai thao, áo tứ thân, khăn chít mỏ quạ, đồng thời giới thiệu các di tích lịch sử và văn hóa của tỉnh Bắc Ninh như đền Đô, đền Bà Chúa Kho, chùa Dâu, tranh dân gian Đông Hồ, gốm Phù Lãng, bánh phu thê, lễ hội đấu vật, tục ăn trầu…

Tác phẩm không chỉ chuyển tải được tinh thần văn hóa Kinh Bắc mà còn khơi dậy và lan tỏa mạnh mẽ niềm tự hào về nét đẹp văn hóa dân tộc. Có thể thấy, văn hóa dân gian và nghệ thuật truyền thống là nguồn cảm hứng phong phú cho người làm nghệ thuật ứng dụng trong các dự án điện ảnh, âm nhạc, thời trang, thiết kế đồ họa.

Việc kết hợp hài hòa giữa chất liệu dân gian, yếu tố bản địa cùng các loại hình âm nhạc hiện đại như rap, rock, nhạc EDM... tạo nên nhiều sản phẩm văn hóa “made in Vietnam” mang hơi thở mới. Nhiều nghệ sĩ như Hoàng Thùy Linh, Đen Vâu, Hà Myo, Phương Mỹ Chi đã ghi dấu ấn với những tác phẩm mang âm hưởng dân gian đương đại. Về thời trang, nhà thiết kế trẻ Nguyễn Thị Quỳnh Nga là một trong những người tiên phong nghiên cứu đưa giá trị trang phục cổ của người Việt vào đời sống đương đại.

Nhận định về xu hướng ứng dụng yếu tố văn hóa dân gian trong các hoạt động sáng tạo đương đại, một số chuyên gia cho rằng, văn hóa dân tộc luôn là mạch nguồn sáng tạo và chất liệu dân gian là nguồn tài nguyên quý giá, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển các ngành công nghiệp văn hóa gắn với quảng bá du lịch.

Với việc sáng lập thương hiệu trang phục Việt cổ Thủy Trung Nguyệt và khởi xướng sự kiện “Bách hoa bộ hành”, Quỳnh Nga bền bỉ trên hành trình tôn vinh trang phục cổ Việt. Trong lĩnh vực mỹ thuật, họa sĩ trẻ Nguyễn Xuân Lam đã định hình tên tuổi qua dự án “Vẽ lại tranh dân gian”, nhằm hồi sinh những giá trị văn hóa truyền thống bằng công nghệ hiện đại. Nhiều chương trình nghệ thuật cũng đã tạo ấn tượng mạnh với các sáng tạo trong âm nhạc, kết hợp trang phục dân tộc và nhạc cụ truyền thống.

Sự đa dạng của các sản phẩm văn hóa đại chúng kết hợp yếu tố truyền thống và hiện đại không chỉ tạo nên sân chơi nghệ thuật hấp dẫn mà còn định hình văn hóa Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa. Không ít sản phẩm nghệ thuật đã chinh phục khán giả quốc tế, lan tỏa tới nhiều nước trong khu vực. MV “Bắc Bling” đã cho thấy thành quả bước đầu của công nghiệp văn hóa trong việc sử dụng âm nhạc để quảng bá văn hóa và thúc đẩy du lịch địa phương.

Ứng dụng chất liệu dân gian còn là giải pháp bảo tồn và phát huy hiệu quả tinh hoa văn hóa truyền thống trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, các lĩnh vực sáng tạo hiện nay chỉ mới khai thác yếu tố văn hóa dân gian, thiếu các dự án có tính liên kết và giao thoa giữa các loại hình nghệ thuật.

Đồng thời, xu hướng này vẫn chưa trở thành hướng đi bền vững, tạo đóng góp tích cực cho nền văn hóa nghệ thuật nước nhà. Với kho tàng văn hóa dân gian phong phú, đặc sắc của dân tộc, ngành văn hóa cần sớm có những định hướng, chiến lược cụ thể cũng như xây dựng quy trình sản xuất chuyên nghiệp để xu hướng này phát triển bền vững. Từ đó, hình thành các sản phẩm văn hóa hoàn thiện, khẳng định dấu ấn và bản sắc văn hóa Việt Nam.