Lời thề thịnh vượng và khế ước thế hệ

Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh như vậy trong bài diễn văn tại Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh. Lời thề ấy vang lên như một khẳng định mạnh mẽ, là cam kết trước lịch sử, một khế ước thế hệ giữa hôm nay và ngày mai.

Để biến khát vọng thành hiện thực, Việt Nam phải bước vào một chặng đường cải cách quyết liệt: rời bỏ lối điều hành nặng mệnh lệnh hành chính, để kiến tạo một trật tự phát triển dựa trên luật pháp minh bạch và quy luật khách quan của kinh tế thị trường.

Tổng Bí thư Tô Lâm tại lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Ảnh: Bảo Kiên

Một chặng đường vẻ vang

Một nửa thời gian của 80 năm ngày lập quốc gắn liền với các cuộc đấu tranh giành độc lập và thống nhất đầy vẻ vang mà cũng tràn đầy đau thương. Nền hòa bình và độc lập ngày nay luôn phải được các thế hệ khắc cốt, ghi tâm.

Gần bốn thập kỷ sau Đại hội VI (1986), đất nước đã thay đổi căn bản. Từ một quốc gia nghèo đói, khép kín, Việt Nam đã trở thành nền kinh tế năng động, hội nhập sâu vào đời sống quốc tế. Tỷ lệ hộ nghèo từ trên 50% đã giảm xuống còn khoảng 1%. Việt Nam từ chỗ thiếu ăn đã trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu gạo và nông sản hàng đầu. Nền kinh tế bao cấp kiệt quệ đã nhường chỗ cho một nền kinh tế mở cửa, tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do, đồng thời đóng góp tích cực cho các chương trình phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

Đó là một thành tựu lớn, nhưng cũng mới chỉ là nền tảng. Việt Nam chưa thể yên tâm khi vẫn còn khoảng cách khá xa với nhóm quốc gia phát triển trong khu vực.

Hãy nhìn lại lịch sử. Theo Báo cáo Việt Nam 2035, vào năm 1820, quy mô kinh tế Việt Nam lớn hơn cả Philippines và Myanmar cộng lại, vượt Thái Lan tới một rưỡi lần, thu nhập bình quân đầu người ngang mức trung bình thế giới.

Theo World Bank, năm 2025, thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam dự kiến đạt hơn 5.000 USD, tương đương khoảng 35% mức trung bình toàn cầu, xếp hạng 119 thế giới. Quy mô GDP cả nước chỉ chiếm khoảng 0,4% GDP toàn cầu.

Trong khi đó, chỉ trong vài thập kỷ, các nền kinh tế ở Đông Á như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, hay Singapore ở Đông Nam Á đã vươn lên mạnh mẽ thành những nền kinh tế phát triển.

Chúng ta đã Đổi mới được 40 năm, đã lỡ mốc “hiện đại hóa” vào năm 2020. Câu chuyện này nhắc nhở rằng, nếu không cải cách nhanh hơn và mạnh hơn, chúng ta có thể bị bỏ lại phía sau.

Những thách thức lớn

Cơ hội dân số vàng đang dần khép lại. Việt Nam chỉ còn khoảng mười năm với cơ cấu dân số trong độ tuổi lao động cao nhất, sau đó tốc độ già hóa sẽ diễn ra nhanh. Đây là giai đoạn quyết định: tận dụng được thì đất nước bứt phá, bỏ lỡ thì sẽ rơi vào vòng xoáy “chưa giàu đã già”.

Động lực tăng trưởng cũ cũng đã suy giảm. Lợi thế về lao động giá rẻ, vốn đầu tư và khai thác tài nguyên không còn nhiều tác dụng. Nhiều khoản đầu tư lớn nhưng hiệu quả thấp, mô hình tăng trưởng dựa vào khai thác tài nguyên để lại hệ quả nặng nề về môi trường.

Trong khi đó, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng buộc Việt Nam phải chấp nhận cạnh tranh trực diện. Nếu không nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, nguy cơ thua ngay trên sân nhà là có thật. Nền kinh tế không thể dựa mãi vào FDI, và người lao động không thể mãi ở vị trí thấp nhất trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Từ mệnh lệnh đến luật lệ

Trong chiến tranh, mệnh lệnh là điều kiện sinh tử. Một giây phút do dự có thể đánh đổi bằng sinh mạng, bằng sự thành bại của cả chiến dịch. Cả dân tộc vận hành như một khối thống nhất, kỷ luật là sức mạnh để giành chiến thắng.

Nhưng trong hòa bình, xã hội không thể tiếp tục vận hành theo cơ chế mệnh lệnh hành chính. Kinh tế phải dựa vào những quy luật khách quan: cung – cầu, giá trị, cạnh tranh, lợi nhuận. Luật pháp phải trở thành công cụ tối cao để điều chỉnh hành vi, bảo vệ quyền sở hữu, tạo sân chơi công bằng cho mọi thành phần kinh tế.

Hiến pháp 2013 đã khẳng định quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm – một bước tiến quan trọng. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn còn cồng kềnh, chồng chéo, nhiều văn bản mâu thuẫn, thậm chí trái luật. Đặc biệt, việc phân bổ đất đai, vốn, tài nguyên vẫn chủ yếu theo cơ chế hành chính, chưa tuân thủ nguyên tắc thị trường.

Khi quy luật thị trường không được tôn trọng, hệ quả là chi phí xã hội tăng cao. Doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp nhiều trở ngại trong tiếp cận nguồn lực, trong khi nhóm có đặc quyền lại được hưởng lợi. Thị trường bị méo mó, tham nhũng nảy sinh, năng suất không cải thiện, nền kinh tế chậm lớn.

Và quan trọng nhất, nguồn lực không được phân bổ và sử dụng một cách hiệu quả, như chúng ta từng chứng kiến.

Con đường đến thịnh vượng

Để thực hiện lời thề 2045, cải cách thể chế là điều kiện tiên quyết. Việt Nam cần tạo dựng một nền kinh tế thị trường đầy đủ, vận hành minh bạch theo quy luật khách quan.

Trước hết, phải coi tăng năng suất là nhiệm vụ trung tâm. Muốn đạt mục tiêu thu nhập bình quân đầu người cao vào năm 2045, GDP phải tăng hai con số mỗi năm. Nhưng năng suất lao động hiện nay vẫn ở mức thấp, với 33% lao động còn trong nông nghiệp. Giải pháp là tái cơ cấu mạnh mẽ, chuyển dịch lao động sang công nghiệp và dịch vụ, bảo đảm quyền sở hữu tài sản, chấm dứt phân bổ nguồn lực bằng mệnh lệnh hành chính.

Song song với đó, doanh nghiệp tư nhân phải được xác định là trụ cột của nền kinh tế. Một môi trường bình đẳng là điều kiện sống còn để doanh nghiệp Việt Nam cạnh tranh và phát triển. Không thể để tình trạng “có quan hệ thì sống, không có thì khó tồn tại” tiếp diễn.

Một làn sóng khởi nghiệp mạnh mẽ cũng cần được khuyến khích bằng hệ sinh thái gồm quỹ đầu tư mạo hiểm, ngân hàng đầu tư mạo hiểm, các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp. Sự thành công của doanh nghiệp khởi nghiệp phải gắn liền với sự thành công của quốc gia.

Đổi mới sáng tạo cần trở thành động lực dài hạn. Việt Nam phải xây dựng hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, thúc đẩy cả doanh nghiệp và viện nghiên cứu theo đuổi công nghệ, sản phẩm mới, thay vì dừng lại ở gia công và lắp ráp.

Quan trọng hơn cả, thể chế phải được cải cách tận gốc. Chính sách cần dựa trên nguyên tắc thị trường; quyền sở hữu tài sản, nhất là đất đai, phải được bảo vệ tuyệt đối; trách nhiệm giải trình và kiểm soát quyền lực phải được tăng cường; quyền công dân, quyền tiếp cận thông tin phải được bảo đảm; vai trò giám sát của báo chí cần được phát huy.

Cần tổng kết những yêu cầu lớn mà Nghị quyết Đại hội XIII và các kỳ đại hội gần đây đã đặt ra: hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả các nguồn lực; thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh đó, nhiệm vụ đảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, như Nghị quyết nêu, là cực kỳ cần thiết trong bối cảnh hiện nay vì chỉ có ổn định mới có phát triển.

Nghị quyết XIII cũng nhấn mạnh: đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển đô thị; phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới; ưu tiên nguồn lực phát triển hạ tầng nông thôn miền núi, vùng dân tộc thiểu số; đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; gắn kết hài hòa, hiệu quả thị trường trong nước và quốc tế.

Bốn Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị ban hành trong thời gian gần đây (57, 59, 66, 68) là những trụ cột thể chế nền tảng để tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới, hiện thực hóa tầm nhìn Việt Nam phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Vấn đề còn lại là phải thực thi để đưa nghị quyết vào cuộc sống.

Trong chiến tranh, mệnh lệnh là sức mạnh. Trong hòa bình, luật pháp và quy luật kinh tế mới là nền tảng của phát triển. Việt Nam sẽ bước vào kỷ nguyên hùng cường bằng một thể chế minh bạch và thị trường vận hành đúng quy luật.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã thay mặt Đảng và Nhân dân đưa ra lời thề danh dự: đến năm 2045, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia hùng cường, hưng thịnh, hạnh phúc. Để thực hiện lời thề ấy, thế hệ hôm nay phải đủ bản lĩnh “tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy”, mạnh dạn cải cách thể chế, nâng cao năng suất và khơi dậy sức sáng tạo của người dân, doanh nghiệp.

Khát vọng hùng cường là hoàn toàn khả thi khi đất nước và người dân chúng ta biết đi theo quy luật. “Con đường phát triển của Việt Nam không thể tách rời xu thế chung của thế giới và nền văn minh nhân loại”, như Tổng Bí thư đã khẳng định.

Vietnamnet.vn

Nguồn:https://vietnamnet.vn/loi-the-thinh-vuong-va-khe-uoc-the-he-2439014.html