Một đời say Then

Ông Đào Văn Hợi một đời say Then - Tính.

Từng là Trưởng Công an xã, sau khi nghỉ hưu, ông Hợi không chọn cho mình sự an nhàn thường thấy ở tuổi xế chiều. Thay vào đó, ông tham gia công tác Hội Người cao tuổi xã Phúc Lương (cũ) và dành trọn tâm huyết cho việc gìn giữ, bảo tồn những làn điệu hát Then, tiếng đàn Tính vốn đang có nguy cơ mai một theo thời gian.

Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất mà người Tày chiếm hơn 80% dân số, nơi văn hóa hát Then, đàn Tính từng là tiếng lòng, là lời ru của bà, của mẹ, ông Hợi luôn đau đáu với một nỗi niềm: “Nếu không ai đứng ra khơi lại thì rồi đây, lớp trẻ sẽ chỉ biết đến hát Then, đàn Tính qua lời kể, dần dần sẽ trở lên mai một, mơ hồ rồi mất hẳn…”.

Nỗi niềm ấy đã trở thành động lực để ông cùng Ban Chấp hành Hội Người cao tuổi xã bắt tay thành lập Câu lạc bộ (CLB) hát Then, đàn Tính liên thế hệ xã Phúc Lương vào năm 2023.

Xuất phát chỉ với 7 thành viên chủ yếu là người cao tuổi nhưng nhờ tinh thần trách nhiệm, tâm huyết và phương pháp tổ chức bài bản, đến nay, CLB đã phát triển lên 20 thành viên, trong đó có cả trung niên, thanh niên và đặc biệt là 4 em thiếu niên đang theo học hát Then và đàn Tính.

Ông Hợi thường xuyên luyện tập đàn Tính.

Khi nhận được sự đồng thuận của Đảng ủy, UBND xã, ông Hợi khi ấy được phân công phụ trách văn hóa - văn nghệ của Hội Người cao tuổi xã đã không quản ngày đêm đi đến từng xóm, tìm gặp những cụ cao tuổi từng biết đánh đàn Tính, từng ngân nga điệu Then cổ để mời gọi, động viên tham gia.

“Chúng tôi đến từng nhà, trò chuyện, kể lại ký ức, khơi dậy tình yêu văn hóa dân tộc, từ đó mới tập hợp lại được đội hình.” - Ông Hợi chia sẻ.

Sau khi thành lập, CLB đã thống nhất quy chế hoạt động rõ ràng, tổ chức sinh hoạt định kỳ vào thứ Bảy hàng tuần. Những buổi tập ban đầu diễn ra trong sự hào hứng xen lẫn bỡ ngỡ, nhưng sau ba tháng, các thành viên đã dần thuần thục kỹ thuật hát Then, biết sử dụng đàn Tính căn bản và bắt đầu tự tin biểu diễn.

Để nâng cao chất lượng sinh hoạt, ông Hợi và Ban Chủ nhiệm CLB đã chủ động mời các nghệ nhân hát Then, chơi đàn Tính ở trong và ngoài tỉnh về truyền dạy kỹ năng đánh đàn, lối ngân nga then cổ, các làn điệu then hiện đại. Nhờ đó, nhiều thành viên CLB không chỉ biết hát mà còn tự tin đệm đàn, biểu diễn độc lập.

Một số thành viên tiêu biểu đã được mời biểu diễn tại nhiều sự kiện văn hóa lớn trong tỉnh. Đặc biệt, năm vừa qua, CLB đã đại diện tỉnh tham dự Hội diễn hát Then toàn quốc lần thứ 15 tại Tân Trào, Tuyên Quang và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả.

Thành viên Câu lạc bộ biểu diễn hát Then, đàn Tính.

Với ông Đào Văn Hợi, niềm vui lớn nhất không phải chỉ là những tràng pháo tay khi biểu diễn, mà còn là ánh mắt long lanh của lớp trẻ khi lần đầu cầm chiếc đàn Tính, hay giọng ngân nga run run của một cụ già tìm lại ký ức tuổi thơ trong làn điệu Then cổ.

Từ mô hình hoạt động hiệu quả của CLB hát Then, đàn Tính, ông Hợi đã đúc rút một vài kinh nghiệm quý báu: Việc thành lập CLB không chạy theo phong trào mà bắt nguồn từ nhu cầu thực tế, sự yêu thích của nhân dân và tiềm lực văn hóa sẵn có; tổ chức sinh hoạt đều đặn, bài bản, hoạt động theo quy chế rõ ràng, bám sát các định hướng của Đảng, Nhà nước về gìn giữ và phát triển văn hóa truyền thống; thường xuyên làm mới cách sinh hoạt, từ luyện tập, học đàn, học hát đến tổ chức các buổi giao lưu, qua đó thu hút được sự tham gia đa thế hệ…

Ở tuổi “xưa nay hiếm”, ông Đào Văn Hợi vẫn nhiệt huyết, làm tròn vai “người gieo mầm”, “người giữ hồn” của văn hóa Tày giữa đời sống hiện đại đang biến đổi từng ngày ở nơi núi rừng Đức Lương.

Ông đã chứng minh rằng, để một làn điệu sống lại, không cần những điều lớn lao, chỉ cần một trái tim đủ yêu và một cộng đồng cùng chung tay vun đắp.

Với ông Hợi, tiếng Then, tiếng Tính không chỉ là nhạc mà đó còn là ký ức, là niềm tự hào không thể phai nhòa. Ông đã góp phần để điệu Then, tiếng Tính ngân vang, hòa quyện vào nhịp sống của người dân, khiến cuộc sống thêm rộn vui, tươi mới.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202507/mot-doi-say-then-tinh-eab0d26/