‘Một tương lai AI tôn trọng phẩm giá con người’

Trong Bài giảng Karl Taylor Compton thường niên tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) diễn ra vào ngày 17/3, Ben Vinson III, Hiệu trưởng Đại học Howard, đã kêu gọi cộng đồng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) “một cách khôn ngoan”.

Bài giảng của ông trải rộng trên nhiều chủ đề sâu sắc về lý tưởng sống của con người và cách công nghệ định hình xã hội, với một quan điểm trung tâm: “Tiến bộ công nghệ phải phục vụ con người, chứ không phải ngược lại”.

Ben Vinson III, Hiệu trưởng Đại học Howard. Ảnh: MIT News

Trong phần trình bày, ông Vinson đã đưa ra những suy ngẫm về cách chúng ta nhìn nhận chính mình như những con người lý trí, về tác động của các cuộc cách mạng công nghệ đến công việc và xã hội, và về các giá trị cũng như chuẩn mực đạo đức mà chúng ta mong muốn gìn giữ.

"Các triết gia như Cicero cho rằng một cuộc sống tốt đẹp xoay quanh việc theo đuổi đức hạnh và trí tuệ", ông Vinson nói. "Vậy AI có thể nâng đỡ hành trình đó không? Hay nó có nguy cơ tự động hóa những khía cạnh thiết yếu của sự suy tư nhân loại? Nếu thế giới ngày càng trao quyền cho AI trong việc đưa ra quyết định, sáng tạo nghệ thuật, hay thậm chí là phân xử đạo đức, liệu đó có phải là dấu hiệu của một xã hội tiên tiến hơn? Hay đó là biểu hiện của sự thoái lui thầm lặng khỏi năng lực làm chủ của con người?"

Bài giảng mang tên “AI trong kỷ nguyên sau lý trí: Một cuộc đối thoại về các câu hỏi nền tảng của con người” được trình bày trước đông đảo khán giả tại Trung tâm Hội nghị Samberg của MIT.

Ông Vinson cũng nhấn mạnh vai trò của các trường đại học như những “la bàn trí tuệ” trong quá trình phát triển AI, giúp phân biệt giữa rủi ro thực tế và nỗi sợ mơ hồ, từ đó định hình một hướng đi thận trọng, có giám sát đạo đức và thích nghi với xã hội.

AI - tấm gương phản chiếu niềm tin và lo âu của nhân loại

Chuỗi bài giảng Compton được khởi xướng từ năm 1957 để tưởng nhớ GS. Karl Taylor Compton - người giữ chức chủ tịch thứ 9 của MIT từ năm 1930 - 1948 và là chủ tịch của Tập đoàn MIT từ năm 1948 - 1954.

Giới thiệu về Vinson, Chủ tịch MIT Sally A. Kornbluth ca ngợi ông là một nhà lãnh đạo học thuật truyền cảm hứng với tinh thần tích cực và hướng về tương lai.

Trước khi làm Hiệu trưởng Đại học Howard vào tháng 9/2023, Vinson từng giữ nhiều vị trí lãnh đạo học thuật tại các đại học danh tiếng như Case Western Reserve, George Washington và Johns Hopkins. Là một nhà sử học chuyên nghiên cứu cộng đồng người châu Phi tại Mỹ Latinh, ông hiện là thành viên Viện Hàn lâm Nghệ thuật và Khoa học Hoa Kỳ, và từng là Chủ tịch Hội Sử học Hoa Kỳ.

Dẫn chiếu từ lịch sử, Vinson cho rằng AI có tiềm năng định hình sâu sắc xã hội và nền kinh tế - dù có thể nó sẽ không hoàn toàn đạt được tất cả những kỳ vọng hiện tại.

"AI giống như một bài kiểm tra Rorschach - phản ánh sâu sắc cả những hy vọng lẫn lo âu của xã hội," ông Vinson nói. "Người lạc quan xem nó là cuộc cách mạng năng suất, là bước nhảy vọt của nhân loại. Người bi quan lại lo ngại về giám sát đại trà, thiên vị, mất việc làm, và thậm chí là rủi ro tồn vong. Nhưng thực tế, theo như lịch sử cho thấy, có lẽ sẽ nằm ở đâu đó giữa hai thái cực đó. AI có thể sẽ phát triển qua chu kỳ: kỳ vọng quá mức - thất vọng - rồi đến cảm hứng thực tiễn."

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng AI khác biệt đáng kể với các bước tiến công nghệ trước đây như cách mạng công nghiệp, điện năng hay số hóa.

“Nếu như các công nghệ trước mở rộng khả năng lao động tay chân, thì AI lại nhắm đến nhận thức, sáng tạo, ra quyết định và cả trí tuệ cảm xúc của con người,” ông Vinson nói.

Công nghệ, quyền lực, công lý - và ý nghĩa của nhân tính

Vinson nhấn mạnh rằng người dân cần tích cực tham gia thảo luận về tác động sâu rộng của công nghệ đến xã hội.

“AI không chỉ đơn thuần là tiến bộ công nghệ. Nó là câu chuyện về quyền lực, về công lý, và về bản chất của việc làm người.”

Ông Vinson cũng liên hệ đến giáo dục và ảnh hưởng lâu dài của AI. Đại học Howard - một trong những trường Đại học da màu lịch sử hàng đầu nước Mỹ - gần đây đã đạt được xếp hạng nghiên cứu R1. Đồng thời, trường vẫn duy trì các chương trình mạnh về nhân văn và khoa học xã hội - những lĩnh vực đặt trọng tâm vào tư duy cá nhân và sự tìm tòi trí tuệ.

Nhưng Vinson đặt câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu AI dần thay thế vai trò của các ngành học nhân văn?

“Một thế giới ít môn nhân văn hơn, liệu có thực sự là một thế giới tiến bộ về mặt con người?” ông Vinson hỏi.

Tổng kết bài giảng, Vinson kêu gọi cộng đồng học thuật và xã hội rộng lớn hơn cùng chung tay định hướng tương lai AI theo cách có đạo đức, nhân văn và sâu sắc hơn.

“Chúng ta hãy cùng dẫn dắt thế giới bước qua thời khắc chuyển mình này bằng sự khôn ngoan, tầm nhìn xa, và lòng tận tâm không lay chuyển với lợi ích chung,” ông nói. “Đây không chỉ là một thời khắc công nghệ. Đây là thời khắc đòi hỏi sự dũng cảm trí tuệ và trí tưởng tượng đạo đức. Cùng nhau, chúng ta có thể kiến tạo một tương lai AI tôn trọng phẩm giá của mọi con người - và cùng lúc đó, nâng cao những lý tưởng của nhân loại”.

(Theo MIT News)

Nguồn: https://vietnamnet.vn/mot-tuong-lai-tri-tue-nhan-tao-ton-trong-pham-gia-con-nguoi-2385138.html