Nâng tầm thương hiệu dừa sáp Cầu Kè

Là vùng đất ven biển ở ĐBSCL, tỉnh nổi tiếng với đặc sản dừa sáp, loại trái cây đặc biệt mang hương vị thơm, béo ngon và giá trị kinh tế cao. Hơn một thế kỷ gắn bó với đất và người Cầu Kè, dừa sáp còn là minh chứng cho sự gắn kết văn hóa, kinh tế và khát vọng phát triển bền vững của nông nghiệp.

Cán bộ xã Song Lộc khảo sát vườn dừa sáp cấy phôi của ông Đặng Minh Bé (bên trái).

Năm 1924, trong chuyến tu học tại Campuchia Hòa thượng Thạch Sô đã mang 2 cây dừa sáp từ Battambang về trồng tại chùa Chợ (nay thuộc xã Cầu Kè). Nhờ thổ nhưỡng và khí hậu phù hợp, dừa sáp nhanh chóng thích nghi và trở thành đặc sản “độc nhất vô nhị” chỉ có ở Vĩnh Long.

Trước khi được công nhận thương hiệu, dừa sáp đã hiện diện trong đời sống, tín ngưỡng và góp phần quảng bá hình ảnh quê hương Cầu Kè. Vào dịp lễ Vu lan Thắng hội, dừa sáp luôn góp mặt cùng các loại trái cây khác và trở thành biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng, tinh thần hiếu khách của người Khmer.

Hiệu quả kinh tế cao

Ông Thạch Chanh (ấp Chông Nô 2, xã An Phú Tân) đã chuyển 1,5ha đất lúa sang trồng dừa sáp từ năm 2009, thu nhập 250-300 triệu đồng/năm. Theo ông Chanh, từ vài chục cây trồng thử nghiệm ban đầu, sau khi thu nhập cao từ 140.000-200.000 đ/trái, ông đã mở rộng diện tích với 150 cây cho trái ổn định hàng tháng 300-400 trái, bán giá từ 60.000-120.000 đ/trái.

Ban đầu, chỉ có vài hộ Khmer trồng ở vùng đất Cầu Kè, với giá bán cao hơn nhiều lần so với dừa thường nên mang lại hiệu quả kinh tế rất cao cho người dân, từ đó dần dần lan tỏa trong cộng đồng Khmer Nam Bộ. Gia đình bà Sơn Thị Hai (ấp Bót Chếch, xã Song Lộc) đã có hơn 10 năm trồng dừa sáp. Với 1,2ha dừa, trong đó 5 công dừa sáp cho trái ổn định hàng tháng thu nhập 5-8 triệu đồng. Hiệu quả từ cây dừa sáp mang lại, giúp nhiều hộ Khmer nâng cao đời sống, thay thế dần cây lúa kém hiệu quả.

20 năm gần đây, diện tích dừa sáp tại tỉnh tăng nhanh. Năm 2005 chỉ có 43ha, đến 2025 đạt hơn 1.360ha, với giá trị kinh tế cao gấp 10 lần dừa thường. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao, các nhà nghiên cứu đã áp dụng thành công kỹ thuật trồng dừa sáp cấy phôi, giúp tăng tỷ lệ sáp lên đến 80-90%, trong khi dừa sáp thường tỷ lệ sáp đạt từ 10-20%. Nhờ đó, lợi nhuận từ dừa sáp trồng cấy phôi đạt 700 triệu đồng/ha, cao gấp nhiều lần so với trồng lúa và dừa thường.

Trước đây, đầu ra dừa sáp phụ thuộc vào thương lái. Gần đây thông qua mô hình HTX và doanh nghiệp đã từng bước thay đổi phương thức sản xuất và tiêu thụ. HTX Dừa sáp Hòa Tân (xã An Phú Tân) với 43 thành viên, diện tích 32ha đã xây dựng thương hiệu và liên kết tiêu thụ hơn 2 triệu trái/năm. Song song đó, một số doanh nghiệp địa phương năng động đã đầu tư vào chế biến sâu.

Công ty TNHH Chế biến dừa sáp Cầu Kè và Công ty TNHH MTV Phát Đặng đơn vị tiên phong chế biến nhiều dòng sản phẩm như bánh, kẹo, kem, nước giải khát, sữa chua từ dừa sáp,… vừa đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng, vừa kéo dài vòng đời sản phẩm, gia tăng giá trị kinh tế gấp nhiều lần so với bán nguyên liệu thô.

Nâng tầm thương hiệu

Điển hình gia đình ông Đặng Minh Bé (ấp Bình La, xã Song Lộc) từ hộ kinh doanh đã mạnh dạn phát triển lên doanh nghiệp vào năm 2022. Với mục tiêu chế biến sâu trái dừa sáp, xây dựng thương hiệu độc quyền, ông Bé đã đầu tư dây chuyền sản xuất hiện đại với hơn 15 tỷ đồng chế biến kẹo và kem dừa sáp.

Khi khởi đầu sản phẩm mứt dừa sáp thành công, ông tiếp tục thương mại hóa kem dừa sáp và đã được phân phối tại hệ thống Siêu thị Bách Hóa Xanh, góp phần nâng tầm thương hiệu dừa sáp Vĩnh Long. Các sản phẩm của doanh nghiệp đạt chuẩn 3 sao và đang trong lộ trình được địa phương hỗ trợ nâng hạng 4 sao.

Ông Bé cho biết: “Để chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào, tăng lợi nhuận, vợ chồng tôi nghiên cứu thành công mô hình trồng dừa sáp bằng kỹ thuật cấy phôi với 4ha, tỷ lệ cho sáp đạt 94-97% tùy theo mùa vụ, mỗi tháng cho thu từ 1.000-1.600 trái. Ngoài ra, tôi còn nhân giống dừa sáp từ 15.000-20.000 cây/năm (800.000 đồng/cây giống), liên kết sản xuất và tiêu thụ, góp phần giúp nhiều hộ dân trên địa bàn tham gia trồng, ổn định thu nhập.

Tại xã Song Lộc, diện tích dừa hiện có hơn 1.642ha, trong đó dừa sáp 14,4ha. Năm 2024, xã được cấp mã vùng trồng xuất khẩu sang Trung Quốc với 343,02ha và có 840,13ha dừa đã được chứng nhận hữu cơ, mang lại lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Từ tháng 9/2025, giá dừa khô biến động tăng cao từ 180.000-220.000 đ/chục (12 trái), nông dân thu nhập khoảng 120 triệu đồng/ha/năm. Đây là động lực quan trọng để địa phương tiếp tục phát triển vùng nguyên liệu gắn với chuỗi giá trị.

Ông Ngô Hồng Thanh- Chủ tịch UBND xã Song Lộc cho biết: “Dừa sáp có nhiều lợi thế dễ trồng, tuổi thọ dài, chịu hạn, mặn, nhu cầu tiêu thụ lớn, thương hiệu đã được khẳng định. Do sản xuất còn phân tán, nhỏ lẻ, nên chưa hình thành chuỗi liên kết, chế biến và quảng bá còn hạn chế. Với mục tiêu phát triển cây dừa đến năm 2030 đạt 1.644ha; xã chú trọng phát triển dừa hữu cơ gắn với cấp mã số vùng trồng hướng đến xuất khẩu đạt 30% diện tích. Đồng thời tập trung phát triển và nhân rộng các mô hình hiệu quả; đa dạng hóa các sản phẩm; củng cố HTX chuyên sản xuất gắn với liên kết trồng trọt và tiêu thụ”.

Bài, ảnh: MỸ NHÂN

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/kinh-te/nong-nghiep/202509/nang-tam-thuong-hieu-dua-sap-cau-ke-2e619a3/