Ngành Công Thương khẳng định vai trò trụ cột
- Thưa ông, thời gian qua, Bộ Công Thương đã triển khai nhiều chương trình phát triển thương mại vùng miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới và hải đảo. Ông đánh giá như thế nào về tác động của các chương trình tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội khu vực đặc thù này?
 |
| Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thuỷ |
Chuyên gia Hoàng Trọng Thuỷ: Trước hết cần nhấn mạnh, thời gian qua, Bộ Công Thương đã đóng góp lớn vào việc xây dựng khung chính sách phát triển sản xuất, thương mại các khu vực đặc thù như khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới và hải đảo. Nhờ các chính sách cũng như sự hỗ trợ về vốn sản xuất ưu đãi cho các doanh nghiệp, hợp tác xã khu vực này, các khu vực này, hoạt động sản xuất, thương mại đã có nhiều khởi sắc. Trong những năm vừa qua, ngành Công Thương đã đóng vai trò then chốt trong việc tổ chức sản xuất, lưu thông, phân phối, góp phần tăng thu nhập cho người dân khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới và hải đảo, đặc biệt ở các huyện, xã đặc biệt khó khăn.
Một điểm đặc biệt là ngành Công Thương đã góp phần xoay trục chính sách nông nghiệp: từ sản xuất truyền thống sang sản xuất gắn với thị trường, đặc biệt là thị trường xuất khẩu. Nhờ có sự tham gia trực tiếp của Bộ Công Thương, rất nhiều sản phẩm vùng cao như cà phê, cây ăn trái, dược liệu đã vươn tới hơn 150 thị trường quốc tế. Hiện nay, các mặt hàng nông sản chính đã trở thành ngành hàng xuất khẩu chủ lực với kim ngạch vượt cả gạo, một mặt hàng từng là niềm tự hào xuất khẩu của Việt Nam. Trong cơ cấu xuất khẩu mặt hàng nông sản, một phần lớn hàng hoá là nằm ở khu vực kể trên.
Hiện nay, Việt Nam đã ký kết và thực hiện nhiều FTA. Các FTA này là chìa khoá mở thị trường cho nông sản Việt Nam nói chung và nông sản vùng khó khăn nói riêng. Tuy nhiên để xuất khẩu được hàng hoá vào các thị trường có FTA và được hưởng thuế ưu đãi, hàng hoá phải đảm bảo đạt được những yêu cầu của thị trường. Do đó có thể khẳng định, việc đàm phán, ký kết thành công các FTA cả song phương và đa phương, trong đó vai trò của Bộ Công Thương trong đàm phán là rất quan trọng, đã giúp chuyển đổi tư duy sản xuất, nâng cao chất lượng của các sản phẩm vùng khó khăn, đưa sản phẩm vươn ra thị trường.
Ngành Công Thương đã tham gia rất sớm và toàn diện vào chuỗi giá trị nông sản – từ sản xuất, chế biến, tiêu thụ đến xúc tiến thương mại. Trước hết là năng lực đàm phán mở cửa thị trường. Bộ Công Thương đã chủ động cùng Chính phủ thương lượng, ký kết nhiều FTA, đưa sản phẩm nông sản vùng cao vào lộ trình xuất khẩu có điều kiện.
Thứ hai, là khả năng tiêu chuẩn hóa. Các tiêu chí kỹ thuật của thị trường đã được Bộ chuyển tải cụ thể đến các HTX, người dân thông qua hệ thống hội chợ, đào tạo, kết nối, từ đó thúc đẩy sản xuất đạt chuẩn.
Thứ ba là chuyển đổi số: Bộ thúc đẩy truy xuất nguồn gốc, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, tạo điều kiện bán hàng online thông qua các nền tảng như TikTok, livestream, sàn thương mại điện tử quốc gia.
Sự hiện diện đồng bộ như vậy cho phép hình thành hệ sinh thái thị trường nông sản hiện đại. Đây là điều mà trước đây ngành nông nghiệp không thể làm một mình.
Đưa hàng hoá miền núi vào hệ thống phân phối là bước tiến lớn
- Theo đánh giá của ông thì ngành Công Thương đã góp phần như thế nào trong thực hiện các dự án hỗ trợ sản xuất, phát triển chuỗi giá và đưa sản phẩm của đồng bào miền núi vào hệ thống phân phối của thị trường nội địa, thưa ông?
Chuyên gia Hoàng Trọng Thuỷ: Đưa nông sản vùng cao vào chuỗi phân phối bán lẻ nội địa là một bước tiến lớn. Ngành Công Thương đã hình thành rõ hai kênh: thị trường cao cấp (siêu thị, trung tâm thương mại, khách hàng đô thị) và thị trường dân sinh (nông thôn, chợ truyền thống). Cả hai đều được Bộ Công Thương hỗ trợ đồng bộ.
 |
| Ngành Công Thương đã góp phần giải bài toán đầu ra cho nông sản vùng cao (Ảnh minh hoạ) |
Nói một cách dễ hình dung nhất thì có thể thấy, trước đây, muốn ăn mật ong rừng Hà Giang hay nấm hương Cao Bằng, ta phải lên tận các địa phương đó để mua, song hiện nay, hầu hết các sản phẩm vùng cao đều đã xuất hiện ở các kênh phân phối của miền xuôi như chợ, siêu thị. Bộ Công Thương cũng hỗ trợ các địa phương trong xây dựng các Điểm bán hàng OCOP, Điểm bán hàng Việt Nam tại các khu vực khó khăn nhằm đa dạng đầu ra cho sản phẩm vùng cao. Ngay cả ở các điểm chợ, có thể dễ dàng tìm thấy các loại nông sản vùng cao tươi ngon với giá cả cạnh tranh.
Đặc biệt, vài năm trở lại đây, thương mại điện tử và các hình thức bán hàng trực tuyến đang tạo ra “mặt bằng” mới cho nông sản vùng cao: minh bạch hơn, dễ tiếp cận hơn, người tiêu dùng có thể so sánh, lựa chọn. Đó là bước chuyển từ bán hàng sang làm thương hiệu, từ tiêu thụ sang xây dựng niềm tin thị trường. Vai trò của Bộ Công Thương trong kiến tạo hệ thống phân phối này là vô cùng rõ nét.
Cần tập trung xây dựng hệ sinh thái thị trường bền vững
- Từ những kết quả đạt được, theo ông, ngành Công Thương cần ưu tiên những giải pháp nào để tiếp tục phát huy hiệu quả chương trình phát triển thương mại khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa, biên giới hải đảo?
Chuyên gia Hoàng Trọng Thuỷ: Tôi cho rằng trong giai đoạn tới, ngành Công Thương cần thay đổi tư duy: không chỉ là “kéo” hàng ra thị trường, mà phải kiến tạo hệ sinh thái thị trường bền vững cho nông sản vùng cao. Muốn vậy, cần 5 nhóm giải pháp:
Thứ nhất, chuyển đổi số triệt để, đặc biệt là xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về sản xuất, giá cả, thị trường. Dữ liệu phải đúng, đủ, sạch và có tính “sống”, nghĩa là cập nhật liên tục.
Thứ hai, thiết lập lại hệ thống phân phối từ vùng cao về thành thị, giảm tầng nấc trung gian, tăng giá trị cho người nông dân.
Thứ ba, phát triển logistics nông sản miền núi từ kho bãi, bảo quản, đóng gói, vận chuyển. Hiện nay đây vẫn là điểm nghẽn lớn khiến nông sản vùng cao khó cạnh tranh về chi phí và chất lượng.
Thứ tư, cải cách thủ tục hành chính trong thương mại, đặc biệt là thủ tục xuất khẩu, kiểm dịch, chứng nhận chất lượng. Thông tin phải rõ ràng, minh bạch, tiết kiệm thời gian, chi phí.
Thứ năm, tăng cường thông tin thị trường cho nông dân, HTX. Cập nhật sớm những thay đổi trong tiêu chuẩn kỹ thuật, thị hiếu tiêu dùng và rào cản thương mại.
Cần một “nhạc trưởng” giữ nhịp liên kết
- Để phát triển bền vững khu vực đặc thù này, vai trò của riêng ngành Công Thương là chưa đủ. Với kinh nghiệm của ông, cần điều kiện gì để liên kết ba nhà thực chất và bền vững hơn?
Chuyên gia Hoàng Trọng Thuỷ: Tôi cho rằng, liên kết ba nhà gồm Nhà nước, nhà doanh nghiệp, nhà nông không thể tự nhiên hình thành mà cần một “nhạc trưởng” đủ hiểu thị trường, đủ năng lực điều phối, đủ công cụ và tiếng nói để gắn kết các bên. Không ai khác, đó chính là Bộ Công Thương.
Nếu có cơ chế đặt hàng cụ thể để doanh nghiệp đầu tư vùng nguyên liệu, Nhà nước hỗ trợ hạ tầng, nông dân tổ chức sản xuất theo chuẩn thì khi đó, chúng ta mới có được chuỗi giá trị đầy đủ. Bộ Công Thương hoàn toàn có thể đứng ra kết nối, theo dõi, đánh giá và thúc đẩy các mô hình như vậy.
Ngoài ra, cần hình thành lực lượng doanh nghiệp “hạt nhân”, giống như vai trò của Viettel trong viễn thông, hay Vinamilk trong chăn nuôi. Họ sẽ dẫn dắt, đầu tư vào vùng khó, gắn bó lâu dài với nông dân. Cơ chế hợp đồng, chia sẻ rủi ro và phân phối lợi ích phải rõ ràng để doanh nghiệp có động lực đầu tư hiệu quả vào các khu vực khó khăn.
Thêm nữa, logistics nông nghiệp, đặ biệt là khu vực khó khăn còn là điểm yếu. Để giải quyết điểm yếu cho logistics không chỉ cần vai trò của ngành Công Thương mà còn nhiều bộ ngành khác.
Xin cảm ơn ông!
| Không chỉ có cửa hàng vật lý, nhờ một phần từ sự kết nối của Bộ Công Thương, thương mại điện tử đang trở thành “chợ phiên lớn nhất” cho nông sản miền núi. Gian hàng vùng cao trên Shopee, Sendo, nongsan.buudien.vn... giúp những HTX ở tận Mù Cang Chải, Bắc Mê, Đăk Glei... bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng ở Đà Nẵng, Cần Thơ, TP. Hồ Chí Minh. |
Nguồn: https://congthuong.vn/nganh-cong-thuong-gop-phan-giai-bai-toan-dau-ra-cho-nong-san-vung-cao-390485.html
Bình luận (0)