Người trẻ nỗ lực kéo nghệ thuật Chèo tiến gần nhịp sống hiện đại

Trăn trở trước vấn đề này, nhóm sinh viên thuộc Khoa Truyền thông và Văn hóa Đối ngoại, Học viện Ngoại giao, đã tổ chức sự kiện mang tên “Chèo Kéo - Kéo Gen Z gần hơn với Chèo”.

Sự kiện “Chèo Kéo - Kéo Gen Z gần hơn với Chèo”. (Ảnh: NVCC)

Tin liên quan
'Tiếng chuông Trấn Vũ' – tour đêm đi tìm linh hồn kinh thành Thăng Long

Với tên gọi sáng tạo và lôi cuốn, sự kiện không chỉ thể hiện tinh thần gìn giữ di sản văn hóa truyền thống mà còn khơi mở cách tiếp cận mới để Chèo trở nên gần gũi hơn với giới trẻ.

Nhằm tìm hiểu sâu hơn về hành trình kết nối nghệ thuật Chèo với thế hệ Gen Z, chúng tôi đã có buổi trao đổi với đại điện Ban tổ chức sự kiện này là chị Nguyễn Cầm Thi - Trưởng Ban tổ chức, anh Lê Duy Cường và anh Hà Lâm Tùng - Phó Ban tổ chức.

Theo chị, vị trí và tầm quan trọng của nghệ thuật Chèo trong đời sống văn hóa hiện nay đã thay đổi ra sao?

Nguyễn Cầm Thi: Khi bắt đầu tìm hiểu về nghệ thuật Chèo, tôi nhận ra đây là loại hình văn hóa dân gian đã tồn tại và phát triển hàng trăm năm, mang đậm hơi thở của đời sống nông thôn của nông dân Việt. Với chất liệu sáng tác gần gũi là những câu chuyện sinh hoạt thường ngày của người dân, Chèo từng là món ăn tinh thần không thể thiếu của thế hệ ông bà ta, là hình thức giải trí gắn với ký ức và đời sống tinh thần của họ trong thời đại ấy.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, khi các loại hình văn hóa giải trí mới đang bùng nổ với tốc độ chóng mặt, người trẻ dễ bị “bội thực” và “mất phương hướng” trước quá nhiều lựa chọn. Những nội dung mới thường được tạo ra liên tục, hướng đến thông tin tiêu thụ nhanh và yếu tố giải trí tức thì.

Khi đó, Chèo - với nhịp điệu chậm rãi, mang tính ẩn dụ và đòi hỏi sự cảm thụ tinh tế, có thể trở thành bến đỗ hay cái neo văn hóa giúp họ tìm lại sự cân bằng. Đó là khi, Chèo không chỉ đơn thuần là nghệ thuật, mà còn là cầu nối để giới trẻ quay về với nguồn cội và bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Nguyễn Cầm Thi, Trưởng Ban tổ chức sự kiện "Chèo Kéo”. (Ảnh: NVCC)

Vì sao Chèo - loại hình nghệ thuật từng rất quen thuộc, nay lại dần xa lạ với giới trẻ?

Lê Duy Cường: Theo tôi, nguyên nhân của hiện trạng này không nằm ở việc Chèo đánh mất đi giá trị hay bản chất của nó, mà ở khoảng cách ngày càng lớn giữa đời sống truyền thống và hiện đại. Giới trẻ hiện nay đang bị cuốn vào nhịp sống số - một guồng quay nhanh chóng và dồn dập.

Không chỉ vậy, sự giao lưu văn hóa sâu rộng đã tạo điều kiện cho nhiều hình thức giải trí nước ngoài, đặc biệt là âm nhạc Âu-Mỹ, du nhập mạnh mẽ. Trong khi đó, nghệ thuật Chèo lại mang nhịp điệu chậm rãi, sâu lắng và có phần trừu tượng.

Chính vì vậy, để cảm nhận và thấu hiểu Chèo trọn vẹn, khán giả cần thời gian để lắng lại, suy ngẫm và mở lòng với những tầng ý nghĩa được chuyển tải qua từng lời hát, điệu bộ.

Bên cạnh đó, chúng tôi nhận thức rằng, Chèo vẫn chưa được truyền thông một cách thực sự gần gũi và đủ mới mẻ để có thể chạm đến thị hiếu của các bạn Gen Z. Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, Chèo cần được làm mới bằng những hình thức sáng tạo, mang hơi thở của thời đại.

Nếu được tiếp cận qua đa nền tảng và cách thể hiện mang tính xu hướng, Chèo hoàn toàn có thể trở thành một trào lưu, không chỉ bởi giá trị nghệ thuật truyền thống mà còn bởi khả năng kết nối người trẻ với chiều sâu văn hóa dân tộc.

Với "Chèo Kéo", nghệ thuật Chèo được đổi mới ra sao để vừa hồi sinh, vừa trở nên gần gũi và mới mẻ hơn với khán giả trẻ?

Hà Lâm Tùng: Đổi mới không chỉ là điều tất yếu mà còn là một cơ hội. Với Chèo Kéo, sự đổi mới không nằm ở bản chất của loại hình nghệ thuật truyền thống này, mà nằm ở cách kéo Chèo tiến gần hơn tới nhịp sống hiện đại. Đó là nỗ lực để Chèo không chỉ được bảo tồn mà còn được sống trong tâm thức của thế hệ trẻ hôm nay.

Về mặt hình thức, chương trình sẽ xây dựng những không gian trải nghiệm gần gũi, tạo điều kiện để người trẻ dễ dàng tiếp cận và cảm nhận từng lát cắt tinh tế trong nghệ thuật Chèo. Thông qua đó, chúng tôi kỳ vọng mang đến góc nhìn mới: Truyền thống không phải là điều xa lạ, mà có thể trở thành một phần tự nhiên trong đời sống văn hóa của thế hệ trẻ.

Về mặt nội dung, chương trình chủ động lồng ghép các chất liệu văn hóa gần gũi với giới trẻ như ngôn ngữ đời thường, cách kể chuyện hiện đại...

Đồng thời, các nền tảng truyền thông số sẽ được khai thác tối đa nhằm lan tỏa nghệ thuật Chèo theo cách tiếp cận mới mẻ hơn. Tất cả đều hướng đến một mục tiêu: Để người trẻ thấy rằng Chèo không hề lỗi thời, chỉ cần được chạm đúng cách, Chèo hoàn toàn có thể bừng sáng trong nhịp sống đương đại.

Hà Lâm Tùng - Phó Trưởng Ban tổ chức sự kiện "Chèo Kéo". (Ảnh: NVCC)

Nỗ lực đưa nghệ thuật Chèo đến gần với người trẻ như thế liệu có gặp khó khăn hay thách thức nào không?

Hà Lâm Tùng: Trong quá trình thực hiện, chúng tôi đối mặt với không ít thử thách. Một trong những điều đó chính là khoảng cách nhận thức. Với nhiều bạn trẻ, Chèo vẫn bị gắn mác cũ kỹ, khó hiểu và là loại hình nghệ thuật dành riêng cho người lớn tuổi.

Nhằm thay đổi định kiến này, chúng tôi đã xây dựng kế hoạch chi tiết, kết hợp giữa sáng tạo nội dung và tổ chức những trải nghiệm Chèo mang màu sắc mới mẻ, gần gũi - từ đó tạo cơ hội để Chèo chạm đến cảm nhận và suy nghĩ của thế hệ trẻ.

Bên cạnh khoảng cách nhận thức, sự khác biệt về bối cảnh sống cũng là trở ngại lớn. Chèo ra đời trong không gian thanh bình của làng quê, gắn liền với nhịp sống chậm rãi và những lễ hội truyền thống.

Trong khi đó, người trẻ hôm nay lớn lên giữa thời đại công nghệ 4.0, giữa dòng chảy của trí tuệ nhân tạo và nhịp sống số. Việc kết nối hai thế giới ấy chưa bao giờ là điều dễ dàng.

Chính vì vậy, trong suốt quá trình thực hiện, chúng tôi luôn trăn trở với câu hỏi: “Làm sao để đổi mới mà không đánh mất bản sắc của Chèo?”. Bởi Chèo là giá trị nghệ thuật độc đáo - nơi ngôn ngữ dân gian, âm nhạc và biểu đạt cảm xúc hòa quyện trong nét mộc mạc nhưng sâu sắc.

Những thử thách ấy không làm chúng tôi nản lòng, mà càng thôi thúc sự tiến bước. Bởi chỉ cần một người trẻ đến, lắng nghe, mỉm cười và ở lại với Chèo, thì nghệ thuật này sẽ còn tiếp tục sống, bằng tình yêu, sự sáng tạo và trách nhiệm của thế hệ hôm nay.

Vậy làm sao để nghệ thuật Chèo có thể giữ vững được nét truyền thống của mình trong bối cảnh thời đại số hiện nay?

Lê Duy Cường: Với chúng tôi, việc giữ gìn Chèo trong thời đại số không chỉ là bảo tồn một loại hình nghệ thuật truyền thống, mà còn là tìm cách để Chèo thực sự chạm được đến trái tim người trẻ.

Để giữ gìn nét truyền thống của Chèo trong thời đại số, tôi nghĩ, điều quan trọng là phải có cách truyền thông phù hợp với người trẻ, để họ thấy rằng Chèo cũng hay, cũng đáng để cảm nhận.

Vì vậy, chúng tôi đã thử nhiều cách, từ đưa Chèo lên mạng xã hội, làm video ngắn theo xu hướng, đến kết hợp với những hình ảnh sáng tạo, nghệ thuật thị giác bắt mắt - những thứ quen thuộc với giới trẻ.

Song song với đó là các hoạt động trực tiếp như triển lãm hay trải nghiệm, nơi các bạn trẻ có thể thật sự nghe, nhìn, chạm vào Chèo.

Giữa tất cả những đổi mới ấy, chúng tôi vẫn luôn giữ một nguyên tắc: Những gì là tinh túy, như tiếng nói, làn điệu, phục trang, thì không cần hiện đại hóa. Bởi lẽ, chính những yếu tố này đang dần trở lại trong các xu hướng văn hóa, như trào lưu mặc Việt phục của giới trẻ.

Suy cho cùng, truyền thống không nên bị đóng khung trong quá khứ, mà cần được kế thừa một cách sống động và sáng tạo. Đó là cách chúng ta tri ân di sản của cha ông - bằng cách làm mới, chuyển mình và đưa truyền thống sống cùng thời đại để truyền thống ấy có thể tiếp tục lớn lên trong lòng người trẻ hôm nay.

Lê Duy Cường, Phó Trưởng Ban tổ chức sự kiện "Chèo Kéo". (Ảnh: NVCC)

Trong tương lai, chị mong muốn tinh thần "Chèo Kéo" được lan tỏa như thế nào?

Nguyễn Cầm Thi: Cái tên “Chèo Kéo” không chỉ là mong muốn đưa Gen Z đến gần hơn với nghệ thuật Chèo, mà còn là khát vọng kết nối hai thế hệ - người trẻ hôm nay và thế hệ đi trước. Chúng tôi hy vọng các bạn trẻ sẽ không còn xem Chèo như điều cũ kỹ, lạc hậu, mà có thể nhìn nhận Chèo bằng một con mắt mới, đầy cảm xúc và sự trân trọng.

Dù chỉ là một lần nghe, một lần tham dự, chúng tôi mong “Chèo Kéo” sẽ để lại một dấu mốc nho nhỏ trong hành trình văn hóa của riêng mình. Để rồi, khi một làn điệu Chèo bất chợt vang lên, các bạn sẽ nhận ra đó là một phần trong di sản văn hóa của dân tộc ta.

Xa hơn nữa, chúng tôi mong mô hình “Chèo Kéo” có thể lan tỏa tới các loại hình nghệ thuật truyền thống khác như tuồng, cải lương, dân ca,... các loại hình di sản văn hóa truyền thống đang dần bị lãng quên.

Bởi khi được tiếp cận đúng cách, truyền thống sẽ không còn xa vời, mà sẽ trở thành nguồn cảm hứng để người trẻ cảm nhận, kết nối và chủ động gìn giữ những giá trị ấy.

Vậy nên, dù dự án “Chèo Kéo” có tổ chức năm thứ hai hay không, chúng tôi tin nó sẽ đóng góp một phần nhỏ trong công cuộc gìn giữ nghệ thuật văn hóa truyền thống của nước nhà.

Nguồn: https://baoquocte.vn/nguoi-tre-no-luc-keo-nghe-thuat-cheo-tien-gan-nhip-song-hien-dai-315928.html