Nguồn vốn cho khu vực tư nhân

Khu vực kinh tế tư nhân đang giữ vai trò ngày càng quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam: đóng góp khoảng 50% GDP và sử dụng hơn 80% lực lượng lao động xã hội. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu mà Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân (đến năm 2030 khu vực tư nhân chiếm 55-58% GDP và đóng góp 35-40% tổng thu ngân sách), vấn đề cốt lõi cần tháo gỡ chính là nguồn vốn cho khu vực này.

Báo cáo tại hội thảo “Nguồn vốn cho khu vực tư nhân trong kỷ nguyên tăng trưởng mới” diễn ra mới đây, cho biết, giai đoạn năm 2021-2023, tín dụng dành cho khu vực doanh nghiệp (DN) tư nhân chỉ chiếm 34-36% tổng dư nợ, thấp hơn so với khu vực DN nhà nước và DN FDI. DN nhỏ và vừa (DNNVV) - chiếm hơn 97% tổng số DN - chỉ tiếp cận được khoảng 25% tổng tín dụng.

Trong khi đó, vốn từ thị trường chứng khoán và trái phiếu DN còn hạn chế: quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu chiếm 71,4% GDP năm 2024, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực; trái phiếu DN sau giai đoạn tăng nóng năm 2020-2021 thì đến nay, sự phát triển vẫn chưa đạt được như kỳ vọng.

Một nghịch lý là dù Chính phủ chủ trương phát triển mạnh khu vực tư nhân, nhưng theo báo cáo nghiên cứu của TS Cấn Văn Lực - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cùng nhóm tác giả Viện Đào tạo và nghiên cứu BIDV, tỷ lệ DN phải tự xoay xở vốn từ nội bộ và người thân vẫn chiếm đến 70%, gần 50% DNNVV gặp khó khăn khi tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Vậy đâu là nguyên nhân? Trước hết, hệ thống tài chính Việt Nam vẫn quá phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng: chiếm hơn 130%GDP. Trong khi, các kênh vốn trung và dài hạn như thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ hưu trí… lại phát triển chậm. DN tư nhân, đặc biệt là DN khởi nghiệp sáng tạo, khó tìm được nguồn vốn mạo hiểm hoặc vốn dài hạn để đầu tư công nghệ.

Thứ hai là khung pháp lý cho thị trường vốn chưa hoàn thiện. Việc giám sát, minh bạch thông tin trên thị trường trái phiếu DN còn hạn chế, dẫn đến niềm tin nhà đầu tư suy giảm, khiến thị trường vẫn chưa khôi phục mạnh mẽ sau những biến cố năm 2022. Thứ ba, nhiều chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng chưa đi vào thực chất. DNNVV vẫn gặp khó khi muốn tiếp cận gói tín dụng ưu đãi hay các quỹ bảo lãnh tín dụng.

Trong bối cảnh mới, theo các chuyên gia, việc tháo gỡ điểm nghẽn về vốn cho khu vực tư nhân cần thực hiện đồng bộ cả ở vĩ mô và vi mô. Đầu tiên là phải đa dạng hóa các kênh huy động vốn ngoài tín dụng ngân hàng. Chính phủ cần đẩy mạnh phát triển thị trường chứng khoán và thị trường trái phiếu DN; khuyến khích hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ đầu tư tư nhân, quỹ hưu trí để cung cấp nguồn vốn dài hạn cho DN.

Thứ hai là cải thiện cơ chế bảo lãnh tín dụng và ưu đãi thuế cho DNNVV. Chính sách thuế cần khuyến khích DN tái đầu tư, đổi mới sáng tạo thay vì chỉ tập trung vào nghĩa vụ ngắn hạn. Thứ ba là tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho khởi nghiệp sáng tạo. Việt Nam hiện có hơn 3.800 startup nên cần cơ chế khuyến khích các quỹ đầu tư nước ngoài tham gia, giảm rào cản về pháp lý để startup dễ gọi vốn.

Bên cạnh đó là phát triển tài chính xanh và bền vững - xu hướng tất yếu khi Việt Nam cam kết Net Zero vào năm 2050. Điều này đòi hỏi cơ chế khuyến khích vốn chảy vào dự án năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn. Cuối cùng, DN phải nâng cao minh bạch tài chính, chuẩn hóa quản trị để tạo niềm tin cho ngân hàng, nhà đầu tư.

Nguồn vốn chính là “mạch máu” của nền kinh tế và với khu vực tư nhân - một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế - việc khơi thông nguồn vốn càng trở nên cấp thiết trong kỷ nguyên mới. Nếu các giải pháp về đa dạng hóa kênh vốn, hoàn thiện thể chế và tăng cường niềm tin thị trường được thực hiện quyết liệt, Việt Nam có thể mở ra một chu kỳ tăng trưởng bền vững, trong đó khu vực tư nhân thực sự trở thành “trụ cột” của nền kinh tế.

HÀ MY

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/nguon-von-cho-khu-vuc-tu-nhan-post811393.html