Những bông hoa đẹp trong vườn hoa Thủ đô

Mỗi khi đọc báo, nghe đài phát hiện thấy những tấm gương người tốt, việc tốt là Người yêu cầu xác minh để Người thưởng Huy hiệu. Người nói: “Lấy những gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”.

Các đồng chí lãnh đạo Trung ương và thành phố Hà Nội với các đại biểu tại Hội nghị biểu dương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt và vinh danh “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2024. *Ảnh: Viết Thành*

Thực hiện lời dạy của Người, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chỉ thị số 04-CT/TU, ngày 28-3-1992 chỉ đạo phong trào “Người tốt, việc tốt”. Từ ngày ấy đến nay thành phố đã 5 lần ban hành, bổ sung Quy chế xét tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt”; 2 lần ban hành, bổ sung Quy chế xét tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú”.

Hơn 30 năm qua, phong trào thi đua và những gương “Người tốt, việc tốt” đã thành truyền thống và là nét đẹp riêng của Thủ đô Hà Nội. Hằng năm vào dịp 10-10 - kỷ niệm Ngày Giải phóng Thủ đô, thành phố Hà Nội lại tổ chức trao tặng các danh hiệu vinh dự cho những tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua lao động, xây dựng, kiến thiết Thủ đô: Những tấm gương “Người tốt, việc tốt”. Và từ năm 2010, thành phố còn trao tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” cho những người đã có những đóng góp đặc biệt xuất sắc cho sự nghiệp xây dựng Thủ đô.

* * *

Để chuẩn bị ra sách NHỮNG BÔNG HOA ĐẸP, giới thiệu những tấm gương người tốt việc tốt năm 2025, Ban Thi đua - Khen thưởng thành phố Hà Nội đặt tôi viết bài cho cuốn sách. Thoạt đầu tôi có chút ngại ngần. Những câu chuyện tôi bắt gặp mỗi ngày ở Thủ đô có thể đưa lên sách thì rất nhiều. Nhưng tôi sẽ lựa chọn những gì để viết?

Tôi không phải là một chuyên gia, một nhà Hà Nội học như các nhà văn, nhà nghiên cứu danh tiếng đã viết những trang thấm đẫm tình yêu Hà Nội. Nhưng tôi may mắn có hơn 50 năm đã sống ở Thủ đô. Chặng đường hơn nửa thế kỷ ấy lại đúng vào dịp có những sự kiện trọng đại đã diễn ra: Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội và công cuộc hợp nhất Hà Nội - Hà Tây. Năm 2024, vào dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô, tôi vinh dự được thành phố trao danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú”. Với tôi điều ấy giống như một sự tiếp tục giao nhiệm vụ hơn là một sự vinh danh, khen thưởng. Và việc Ban Thi đua - Khen thưởng thành phố đặt tôi viết bài đúng là một cách giao nhiệm vụ.

Tuy không là một chuyên gia, không phải một nhà Hà Nội học, nhưng là một người rất yêu Hà Nội. Xưa nay tình yêu luôn có những sức mạnh, một sự thôi thúc bên trong. Có lúc tôi thầm nghĩ, nếu ai đó sáng chế ra được một công cụ để đo tình yêu Hà Nội trong trái tim mỗi người, chắc là chỉ số tình yêu Hà Nội trong tôi không hề thấp. Tình yêu đó, may mắn thay, với tôi đã được thử thách trong công việc hằng ngày suốt chặng đường 10 năm được sống, được cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển Thủ đô. Đó là 10 năm không chỉ được đo bằng độ dài thời gian như những năm tháng bình thường, mà là được đo bằng những cơ hội và những sự kiện “nghìn năm có một”: Tổ chức Đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội và tổ chức, vận hành bộ máy để triển khai việc hợp nhất Hà Nội - Hà Tây. Biết bao bộn bề công việc trong chặng đường 10 năm của một Thủ đô ngày đêm sôi động dựng xây, kiến thiết. Thành quả của sự nỗ lực, miệt mài lao động của Đảng bộ và nhân dân là những công trình to đẹp, nguy nga, xứng đáng với một Hà Nội đang đổi thay, lớn lên từng ngày: Trung tâm Hội nghị quốc gia, Nhà Quốc hội, các khu đô thị mới hiện đại, những con đường to đẹp và Đại lộ Thăng Long góp phần mở rộng tầm vóc Thủ đô. Và các cây cầu Thanh Trì, Vĩnh Tuy, Nhật Tân… vươn mình qua dòng sông Hồng lịch sử, hiện thực hóa khát vọng Rồng bay của Đức vua Lý Công Uẩn từ buổi dời đô một nghìn năm trước…

Và cũng chính trong thời gian Hà Nội tổ chức Đại lễ, danh hiệu CÔNG DÂN THỦ ĐÔ ƯU TÚ đã được lãnh đạo thành phố đề xuất và thông qua để tôn vinh những công dân đã có những thành tích đặc biệt xuất sắc, tiêu biểu cho những tấm gương NGƯỜI TỐT, VIỆC TỐT được vinh danh mỗi năm vào dịp 10-10, Ngày Giải phóng Thủ đô.

Mỗi năm thành phố sẽ lựa chọn, tôn vinh 10 người, đại diện cho mọi tầng lớp nhân dân. Trong quá trình tuyển chọn lãnh đạo thành phố luôn lưu ý Ban Thi đua - Khen thưởng cần đặc biệt chú ý lựa chọn, giới thiệu những người lao động, sản xuất trực tiếp.

Năm 2012, một đại biểu là công nhân Công ty Vệ sinh môi trường Hà Nội - chị Nguyễn Thị Hiền được thành phố vinh danh. Một người sau khi được tôn vinh, không chỉ tập thể những người lao động nơi chị hằng ngày làm việc vui mừng, phấn khởi vì sự lựa chọn xứng đáng, mà cả những người sống cùng khu phố đều vui mừng, tự hào về chị.

Nhắc lại một kỷ niệm đáng nhớ ấy để nói về một trong những nét đẹp rất giản dị, đời thường nhưng cao quý của Thủ đô: Nét đẹp tôn vinh những người lao động luôn yêu và hết lòng cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và phát triển Thủ đô Hà Nội.

Tôi đã sống ở nơi đây hơn nửa thế kỷ, nhưng tình yêu Hà Nội trong tôi dài hơn quãng thời gian tôi được làm công dân của Thủ đô Hà Nội. Tôi yêu Hà Nội từ tuổi học trò, được tiếp nhận những câu thơ, những bài hát, những trang sử hào hùng viết về Hà Nội.

“Chẳng thơm cũng thể hoa nhài,
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”.

Theo nghĩa chung nhất, lời hay ý đẹp của câu thơ trên được dành để khen ngợi những nét đẹp thanh tao, lịch lãm của người Tràng An - Hà Nội. Khen nết ăn, nết ở, khen nét đẹp vóc dáng, ngoại hình và khen cốt cách, tâm hồn người Hà Nội. Khen nét đẹp trong cuộc sống, sinh hoạt, ứng xử đời thường. Người Thủ đô luôn đẹp trong mắt mọi người. Như hoa nhài thì nhất định phải thơm. Vẻ đẹp của người Hà Nội là sản phẩm của quá trình bồi đắp và tích lũy mang tính lịch sử, văn hóa tự nhiên. Là một sự hình thành vừa mang tính tất yếu, vừa là nét đặc trưng của vùng đất kinh kỳ. Những nét đẹp ấy vừa là thành quả của sự rèn luyện, giữ gìn trong giao tiếp, ứng xử hằng ngày. Bất kỳ làm việc gì ở Thủ đô cũng đòi hỏi mọi người phải ứng xử văn minh, lịch lãm.

Và ẩn ý trong câu ca ấy, cùng với lời khen còn là một lời khuyên, một lời nhắn nhủ (từ trong ý tứ suy ra), rằng người Hà Nội, người Thủ đô cần phải giữ gìn cốt cách, lời ăn, tiếng nói sao cho xứng với truyền thống thanh lịch của người Tràng An. Người Hà Nội, người Thủ đô phải xứng đáng với lời khen của mọi người để Hà Nội luôn là hình ảnh đẹp, là tấm gương của cả nước.

Có nhiều cách diễn đạt, nhận xét về truyền thống lịch sử, văn hóa, con người Thủ đô: “Hà Nội nghìn năm văn hiến”; “Hà Nội, nơi lắng hồn núi sông nghìn năm”; “Hà Nội, trái tim của cả nước”; “Hà Nội, văn hiến, anh hùng, hòa bình, hữu nghị”; “Hà Nội, linh thiêng và hào hoa”; “Hà Nội - Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”… và còn rất nhiều những lời tôn vinh hết sức đáng tự hào dành cho Thủ đô Hà Nội.

Người Hà Nội hào hoa thanh lịch, nhưng không vì thế mà thiếu đi những phẩm chất hiên ngang, bất khuất, anh hùng. Lịch sử Việt Nam là lịch sử của những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm vô cùng anh dũng và lâu dài để bảo vệ nền độc lập dân tộc. Từ trong trường kỳ lịch sử, Hà Nội đã từng lập bao chiến công lừng lẫy: “Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã/Sơn hà thiên cổ điện kim âu”. Rồi những ngày “Hà Nội quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”; Hà Nội mười hai ngày đêm năm 1972 đã làm nên một Điện Biên Phủ trên không thức tỉnh lương tri, chấn động loài người…

Cứ mỗi ngày trôi qua, sống giữa lòng Thủ đô tôi càng thêm hiểu, thêm yêu Hà Nội. Phải hiểu, phải nâng niu, trách nhiệm lắm lắm với công việc và người Hà Nội mới cảm nhận hết những gì cần biết, cần làm đối với Thủ đô Hà Nội. Và phải có một sự trải nghiệm đến một mức nào mới hiểu được đất và người Hà Nội. Có rất nhiều điều mọi người có thể cảm nhận được, nhưng để viết, để nói ra bằng chữ, bằng lời như một cách duy danh định nghĩa thì không dễ chút nào.

Là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, giáo dục, kinh tế và quan hệ giao lưu quốc tế của đất nước, công việc ở Thủ đô vừa nhiều, vừa khó. Hà Nội “gần mặt trời”, lại có nhiều chuyên gia, các nhà khoa học. Trên soi, dưới xét. “Quan trên trông xuống, người ta trông vào”. Và đặc biệt là sự tinh tế, nhẹ nhàng, cẩn trọng của người Hà Nội nên Hà Nội làm việc gì cũng đều phải trông trước ngó sau. “Hà Nội không vội được đâu”. Câu nói ấy như một sự đúc kết, truyền tụng mang tính dân gian chứa đựng những ẩn ý, lời khuyên hết sức thâm trầm và sâu sắc. Nó không xuất phát từ những lời nhận xét, đánh giá được ghi trong các bài nói, bài viết của lãnh đạo hay danh nhân mà là sự nhận xét, đúc kết của đại chúng. Minh triết của nhân gian vốn đã từng đúc kết “Dục tốc bất đạt”, “Muốn nhanh thì phải từ từ”.

Muốn thành công thì cần phải cẩn trọng, nhất là trước những việc lớn, việc khó. Đấy là một trong những tính cách rất đặc trưng của văn hóa, con người Hà Nội. Trong mọi công việc người Hà Nội không chấp nhận sự qua loa, vội vàng, cẩu thả. Người Hà Nội không dễ dàng chấp nhận sự bắt chước bê nguyên xi kinh nghiệm của bất cứ nơi nào. Người Hà Nội luôn nhẹ nhàng, thanh lịch cả khi bày tỏ sự yêu thích lẫn sự không vừa ý, hài lòng.

Những hiểu biết và cảm nhận ấy đã giúp ích cho tôi rất nhiều trong xử trí công việc hằng ngày ở Thủ đô Hà Nội. Hà Nội luôn cần một thứ văn hóa biết lắng nghe và chọn lọc. Làm việc gì cũng cần bài bản, lớp lang, khoa học. Nói theo tư duy triết học, đấy là quá trình chuyển hóa lượng đổi, chất đổi. Sự phát triển trong tự nhiên cũng như trong xã hội có lúc tuần tự, tiệm tiến và có lúc nhảy vọt, cách mạng. Một sự nhảy vọt, cách mạng bao giờ cũng chứa đựng trong lòng nó những tích lũy, chín muồi về lượng.

Người Hà Nội, luôn biết kết hợp được trong mình quá khứ, hiện tại và tầm nhìn hướng tới tương lai. Người Hà Nội, trong mọi công việc luôn hướng đến những yêu cầu đòi hỏi cao, vừa tinh tế, vừa hoàn hảo. Người Hà Nội vừa có lòng tự trọng, tự tôn nhưng cũng đầy tinh thần tiếp thu, học hỏi.

Chả thế mà sự ăn, sự mặc, sự ở của người Hà Nội chẳng nơi đâu ngon bằng, đẹp bằng! Cũng đều là những món ăn dân dã hoặc những món bày trên cỗ bàn, yến tiệc; đều là bún, bánh, phở, mỳ… Cho dù là những món ẩm thực bình dân “bánh cuốn Thanh Trì, bánh giầy Quán Gánh”… như mọi người vẫn thường nghe. Nhưng ai đã từng thưởng thức sẽ cảm nhận được các món ngon ấy chỉ có ở Thủ đô.

Tôi đã nghe một vị Đại sứ đã sống nhiều năm ở Việt Nam đưa ra một nhận xét hết sức tinh tế về văn hóa ẩm thực của người Hà Nội: “Hà Nội đã tiếp thu được tinh hoa của hai nền ẩm thực tuyệt vời nhất của thế giới, là ẩm thực Trung Hoa và Pháp, lại thêm tài năng và sự tinh tế trong văn hóa ẩm thực của người Hà Nội”. Đấy là một lời nhận xét, một lời khen của một người rất hiểu, rất yêu Hà Nội - Thủ đô nghìn năm văn hiến của chúng ta.

Hơn 50 năm về trước, lần đầu tôi ra Thủ đô được nghe các bạn nữ cùng lớp chính gốc “36 phố hàng Hà Nội” mỗi khi đứng bên nhau chuyện trò. Đôi lúc các bạn ấy cũng ríu rít, cười đùa nhưng dường như không bao giờ ồn ào, ầm ĩ. Chẳng hiểu các bạn ấy học ai, học và học tự bao giờ mà đến nay, tuổi các bạn ấy đều đã trong ngoài tám mươi, mỗi khi họp lớp dù trong ồn ào tiếng cười tiếng nói của bao người, tôi vẫn được nghe những giọng nói trong trẻo, nhẹ nhàng của các người bạn đã sinh ra, lớn lên nơi 36 phố phường Hà Nội.

Chúng ta đang sống trong thời đại khoa học, công nghệ với những bước phát triển nhảy vọt thần kỳ - thời đại 4.0, thời đại mà trí tuệ nhân tạo (AI) đang tham gia ngày càng nhiều trong các hoạt động của con người, nhưng tôi tin đã và sẽ không bao giờ trí tuệ nhân tạo có thể thay thế được vẻ đẹp tâm hồn của người Hà Nội. Cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới, Hà Nội vẫn luôn mang trong mình những nét đặc trưng vốn có, vừa truyền thống, vừa hiện đại. Đấy chính là những nét đẹp mang đậm bản sắc của Thủ đô văn hiến, anh hùng của chúng ta.

* * *

Mỗi năm đến dịp 10-10, ngày kỷ niệm Thủ đô giải phóng, người Hà Nội lại bắt gặp những mùa hoa “Người tốt, việc tốt”, “Những công dân Thủ đô ưu tú” được thành phố vinh danh. Như những bông hoa thắm tươi nở giữa đời thường. Đi trên các đường phố Thủ đô, mùa nào, ngày nào chúng ta cũng đều bắt gặp những bông hoa đẹp. Như lời bài ca Hà Nội mười hai mùa hoa: “Tháng giêng hoa đào bừng nở…Tháng hai hoa ban ngập tràn… Rực rỡ cuối đông cải vàng ven sông…”.

Thực hiện lời căn dặn của Bác Hồ, Đảng bộ và nhân dân Thủ đô luôn ra sức phấn đấu, vun trồng những gương Người tốt, việc tốt để Hà Nội luôn xứng đáng là một vườn hoa ngát hương của đất nước.

Phạm Quang Nghị
Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị,
nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội,
Công dân Thủ đô ưu tú năm 2024

Nguồn: https://hanoimoi.vn/nhung-bong-hoa-dep-trong-vuon-hoa-thu-do-718929.html