Những người tiên phong triển khai lớp học số

Giờ học với bảng tương tác thông minh - một trong những hình thức dạy học ứng dụng công nghệ thông tin đang được triển khai tại các trường vùng khó khăn.

Trên hành trình chuyển đổi số của ngành giáo dục Việt Nam, có những lớp học khi đêm xuống vẫn sáng đèn, nơi công nghệ trở thành cánh cửa mở ra tri thức mới. Nhưng cũng có những phòng học lặng im, máy móc phủ bụi. Đằng sau thực trạng này, vấn đề con người, đặc biệt là người thầy, chính là nhân tố quyết định để công nghệ thật sự thắp sáng tri thức.

Những bàn tay thắp sáng tri thức

Trong căn phòng nhỏ của ngôi trường vùng ven, giữa những bàn máy tính đã cũ, thầy giáo phụ trách tin học kiên nhẫn hướng dẫn học sinh làm bài trên nền tảng trực tuyến Khan Academy Vietnam. Những ngón tay còn vụng về, nhưng ánh mắt các em sáng rực niềm hứng khởi. “Cô ơi, con làm được rồi!”, tiếng reo vang lên khiến cô Lý Thị Thanh Vĩnh, Hiệu trưởng Trường trung học cơ sở Đức Ninh (xã Đức Ninh, tỉnh Tuyên Quang) khẽ mỉm cười.

Khi chương trình Khan Academy Vietnam (KAV) được triển khai tại Tuyên Quang, cô Vĩnh là người đầu tiên đăng ký tham gia. Với cô, nền tảng số không chỉ là công cụ học tập, mà là “cánh cửa mở ra thế giới” cho học sinh vùng khó. “Học sinh ở đây không có điều kiện học thêm. Với KAV, các em có thể tự học, tự ôn luyện cho đến khi hiểu thật chắc kiến thức và tự tin hơn mỗi ngày”, cô chia sẻ.

Ở Đức Ninh, khoảng 25% học sinh thuộc hộ có hoàn cảnh đặc biệt, nhiều em không có thiết bị học tập, phải mượn điện thoại của cha mẹ hoặc chung nhau một chiếc máy tính trong nhà. Thấu hiểu điều đó, cô Vĩnh chỉ đạo mở cửa Phòng Tin học buổi tối để học sinh luân phiên vào học. Giáo viên tin học cùng các thầy cô bộ môn thay nhau hướng dẫn. “Ban đầu, các thầy cô phải kèm từng nhóm nhỏ. Vài tuần sau, chính học sinh dạy lại nhau. Các em học rất nhanh và hứng thú lắm”, cô kể.

Những thay đổi nhỏ ấy mang lại kết quả lớn. Học sinh Đức Ninh dần biết tự học, tự đánh giá năng lực của mình. Một số em đạt 100% “Tinh thông” trên hệ thống còn chủ động học thêm toán bằng tiếng Anh. Từ ánh đèn nhỏ, nơi Đức Ninh, có thể thấy, chuyển đổi số không khởi đầu từ thiết bị, mà từ con người - từ tấm lòng và niềm tin của người thầy.

Con người - "phần mềm" cốt lõi của chuyển đổi số

Trong khi công nghệ trở thành động lực đổi mới của Đức Ninh, thì ở đâu đó, hành trình chuyển đổi số vẫn gặp những khoảng lặng, khi thiết bị được đầu tư nhiều hơn mong muốn sử dụng. Tại Trường trung học phổ thông Mèo Vạc (xã Mèo Vạc, tỉnh Tuyên Quang), phòng học ngoại ngữ từng được đầu tư đồng bộ với máy tính, hệ thống âm thanh, màn hình - niềm kỳ vọng đổi mới dạy và học ngoại ngữ nơi vùng cao.

“Khi được trang bị, các thiết bị đều hoạt động tốt. Nhưng sau đợt tu sửa năm 2023, việc lắp đặt lại không đúng nên phòng học không thể tiếp tục sử dụng. Chúng tôi đành tận dụng làm phòng thực hành tin học cho học sinh”, cô Lương Thị Ngọc, Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ.

Từ câu chuyện này cho thấy, dù được đầu tư thiết bị hiện đại, song nếu thiếu kỹ năng vận hành sẽ không phát huy đúng công năng, gây lãng phí và đó cũng là thước đo tinh thần trách nhiệm, năng lực quản lý trong mỗi nhà trường.

Chuyển đổi số không phải là đưa máy tính vào lớp học, mà là thay đổi cách dạy và cách học. Thiết bị là công cụ, con người mới là trung tâm.

Vụ trưởng Giáo dục trung học, Bộ Giáo dục và Đào tạo Thái Văn Tài

Thực tế ấy không phải cá biệt. Năm 2024, Thanh tra thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình (cũ) chỉ ra rằng, nhiều trường chỉ tập trung đề xuất mua sắm mới, chưa chú trọng bảo trì thiết bị hiện có. Ở Quảng Nam, thiết bị dạy học ngoại ngữ thuộc Đề án Ngoại ngữ 2020 nhiều nơi không phát huy hiệu quả, có trường nhận về chưa lâu đã hỏng...

“Chuyển đổi số không phải là đưa máy tính vào lớp học, mà là thay đổi cách dạy và cách học. Thiết bị là công cụ, con người mới là trung tâm”, Vụ trưởng Giáo dục trung học Thái Văn Tài (Bộ Giáo dục và Đào tạo) khẳng định.

Cô giáo Cao Tâm, giáo viên Trường tiểu học Hòa Lộc (xã Hòa Lộc, tỉnh Thanh Hóa) chia sẻ: “Không ai sinh ra đã giỏi công nghệ. Nhưng vì học trò, chúng tôi học lại từ đầu”. Ở Phú Thọ, cô Chu Thị Thu Hằng, Hiệu trưởng Trường tiểu học Hùng Vương cho rằng: “Muốn học sinh chủ động, thầy cô phải làm chủ công nghệ trước. Không thể dạy sáng tạo bằng cách dạy cũ”. Những chia sẻ giản dị ấy thể hiện tinh thần mà Nghị quyết 71-NQ/TW (năm 2025) của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh: “Nhà giáo là động lực, quyết định chất lượng giáo dục, đào tạo”.

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến năm 2024, 65% trường phổ thông đã triển khai nền tảng dạy - học trực tuyến, 35% có hệ thống quản lý học tập nội bộ (LMS). Nhưng hành trình ấy chỉ bền vững khi gắn liền với nhân tố con người - người thầy biết tìm cách thích ứng và dẫn dắt học trò bước vào thế giới số.

THU TRANG

Nguồn: https://nhandan.vn/nhung-nguoi-tien-phong-trien-khai-lop-hoc-so-post915172.html