Sửa đổi Luật Giá: Đẩy mạnh phân cấp, tháo gỡ các điểm nghẽn

Sau một thời gian thực hiện, những bất cập của Luật Giá hiện hành dần bộc lộ, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Dự thảo Luật Giá sửa đổi mới nhất do Bộ Tài chính xây dựng đề xuất phân cấp mạnh cho cấp xã, cắt giảm điều kiện kinh doanh, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp thẩm định giá.

Bất cập từ thực tiễn

Một trong những điểm sửa đổi quan trọng của Luật Giá là thẩm quyền bình ổn giá. Ảnh: chinhphu.vn

Theo khảo sát nhanh của phóng viên tại một số phường ở Hà Nội, nhiều người dân đều có chung mong muốn, khi phát sinh vấn đề về giá cả dịch vụ trên địa bàn, phải có một cơ quan chịu trách nhiệm trực tiếp.

“Phí vệ sinh môi trường tăng, tiền điện 2 năm qua tăng 3 lần theo cách tính mới. Nhiều nơi quanh các tòa nhà chung cư ở phường Yên Hòa, phường Cầu Giấy, phí gửi xe máy qua khung 18h là 8.000 đồng/lượt, cao hơn nhiều so với quy định, nhưng chúng tôi không thể kiến nghị với cấp chính quyền gần dân nhất”- bà Đoàn Diệp Anh ở phường Yên Hòa cho biết.

Lý do vì, theo quy định Luật Giá hiện hành, phường không có quyền xem xét điều chỉnh bình ổn giá, mà là thành phố hoặc quận. Trong khi đó, theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp được quy định tại Nghị quyết số 203/2025/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 16-6-2025, hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước đã kết thúc từ ngày 1-7-2025.

Câu chuyện tưởng như nhỏ này lại cho thấy một khoảng trống pháp lý lớn trong quản lý giá ở cơ sở. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã và đang được triển khai nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản trị. Tuy nhiên, nếu Luật Giá không được sửa đổi kịp thời, nhiều bất cập sẽ còn kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống người dân.

Nhìn rộng hơn, nhiều chuyên gia pháp lý cũng cho rằng, Luật Giá 2023 ban hành đã tạo khung pháp lý đầy đủ cho công tác quản lý, điều hành giá; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chủ trương của Đảng về nguyên tắc quản lý giá theo cơ chế thị trường, có sự điều tiết của Nhà nước, nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, hướng đến thực hiện các mục tiêu hài hòa lợi ích của doanh nghiệp sản xuất, người dân và Nhà nước, góp phần kiểm soát lạm phát mục tiêu, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển bền vững và tăng trưởng xanh.

Tuy nhiên, việc phân quyền quản lý tập trung quá nhiều ở cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, thiếu vai trò của cấp phường, xã đã dẫn đến tình trạng "trên quá tải, dưới bị động", ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp điều hành giá.

Nâng tầm vai trò cấp xã

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá mới nhất do Bộ Tài chính xây dựng tập trung sửa đổi, bổ sung về bình ổn giá; Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá; thanh tra chuyên ngành về giá, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá.

Lắng nghe ý kiến đóng góp của nhân dân - những đối tượng chịu tác động đầu tiên và sâu sắc nhất từ chính sách giá, Bộ Tài chính (cơ quan soạn thảo luật) đã đề xuất trình Chính phủ đưa vào sửa đổi tại điều 32 Nghị định số 125/2025/NĐ-CP ngày 11-6-2025 của Chính phủ chuyển trách nhiệm tổ chức triển khai bình ổn giá của UBND cấp huyện quy định tại điểm b khoản 2 Điều 20 Luật Giá cho UBND cấp xã thực hiện, cùng với những phân quyền hợp lý, có kiểm soát, có cơ chế phối hợp rõ ràng.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá. Đáng chú ý, thẩm quyền định giá đối với dịch vụ vận chuyển khí thiên nhiên bằng đường ống và dịch vụ tồn trữ, tái hóa, vận chuyển, phân phối khí thiên nhiên hóa lỏng cho sản xuất điện được giao cho UBND cấp tỉnh thực hiện.

Đồng thời, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung dịch vụ sử dụng hạ tầng trong khu công nghiệp, khu kinh tế được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào danh mục Nhà nước định giá, với thẩm quyền quyết định thuộc UBND cấp tỉnh.

Ngoài ra, phạm vi áp dụng đối với sản phẩm, dịch vụ công được làm rõ là các dịch vụ sử dụng ngân sách từ nguồn chi thường xuyên, nhằm đồng bộ với pháp luật về đấu thầu, đặt hàng và giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công. Các quy định liên quan đến dịch vụ quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt cũng được điều chỉnh để tương thích với Luật Đường sắt mới, trong khi tên gọi của các bộ, ngành có thẩm quyền cũng được cập nhật cho phù hợp với cơ cấu tổ chức mới của Chính phủ.

Đáng chú ý, Dự thảo còn đưa ra các giải pháp tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thẩm định giá thông qua việc cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, như bỏ quy định “có năng lực hành vi dân sự đầy đủ” và bỏ yêu cầu “doanh nghiệp thẩm định giá phải được thành lập, đăng ký ngành nghề kinh doanh dịch vụ thẩm định giá theo Luật Doanh nghiệp” trong Luật Giá 2023.

Đã rõ địa chỉ phản ánh

Theo Luật gia Lê Quang Vững, dự thảo luật đã thể hiện tinh thần cầu thị, được chuẩn bị công phu và nghiêm túc. Khi được thông qua, người dân sẽ có một “địa chỉ” rõ ràng để phản ánh, chính quyền cơ sở sẽ phát huy tốt vai trò “gần dân, sát dân”.

Tuy nhiên, để văn bản pháp luật này thực sự đi vào cuộc sống, cần tiếp tục rà soát và sửa đổi những quy định còn thiếu rõ ràng, tránh tình trạng vừa tạo kẽ hở cho doanh nghiệp né tránh nghĩa vụ. Ngoài ra, dự luật cần được bổ sung quy định về kiểm tra giá và thẩm định giá nhằm phòng ngừa giá độc quyền hoặc chiết khấu cao bất thường với các hoạt động định giá, đăng ký giá của các đơn vị kinh doanh độc quyền trong một số lĩnh vực như vận tải hành khách bằng xe công nghệ, bán hàng đa cấp…

Ở góc nhìn khác, Bộ Nội vụ đề nghị đưa dịch vụ môi giới theo hợp đồng đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài ra khỏi Danh mục của Luật Giá, bởi trên thực tế, khoản chi phí môi giới này do doanh nghiệp Việt Nam phải trả cho tổ chức, cá nhân ở nước tiếp nhận lao động. Đặc biệt, chi phí thường biến động theo thị trường, khó có thể áp dụng cơ chế định giá cố định.

Với dịch vụ cai nghiện bắt buộc, bà Trần Thị Liễu, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ Y tế cho rằng, hệ thống quy định giá hiện nay đang thiếu thống nhất giữa Bộ Y tế, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, UBND và HĐND cấp tỉnh trong việc ban hành các văn bản định giá dịch vụ khám chữa bệnh.

Vì vậy, bà Trần Thị Liễu kiến nghị quy định theo nguyên tắc chung, trong đó, Bộ Y tế ban hành giá tối đa, các Bộ như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng quyết định hoặc phân cấp giá cụ thể cho đơn vị trực thuộc, còn UBND tỉnh quyết định giá đối với các cơ sở công lập trên địa bàn. Đồng thời, các quy định về giá trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh cần được sửa đổi đồng bộ để thống nhất với dự thảo Luật.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/sua-doi-luat-gia-day-manh-phan-cap-thao-go-cac-diem-nghen-716322.html