Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu khai mạc Tọa đàm. (Ảnh: TH)

Chiều 31/7, tại Hà Nội, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm “Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 và những vấn đề cần sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình mới”.

Cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật

Trong lời phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị là Nghị quyết quan trọng trong việc đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, trong đó có nhiệm vụ đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong tình hình mới.

Qua hơn 12 năm, công tác phổ biến giáo dục pháp luật đã có những chuyển biến tích cực trong nhiều mặt. Tuy nhiên, theo Thứ trưởng, đứng trước yêu cầu đổi mới, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số, đẩy mạnh hoàn thiện xây dựng thể chế pháp luật, đòi hỏi công tác này phải được đổi mới cả về tư duy, nội dung, phương thức, làm sao để pháp luật đến được tất cả các đối tượng; từ đó nâng cao nhận thức pháp luật cho người dân, hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật.

Báo cáo đề dẫn, ông Phan Hồng Nguyên, Phó Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) nêu rõ: Qua hơn 12 năm thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, đến nay, thể chế, chính sách phục vụ thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật đã được xây dựng về cơ bản đầy đủ, đồng bộ, tạo cơ sở pháp lý cho công tác phổ biến giáo dục pháp luật được triển khai thường xuyên, ổn định, góp phần bảo đảm quyền được thông tin pháp luật, hình thành thói quen chủ động học tập, nâng cao ý thức tự giác tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân. Số lượng, chất lượng nguồn nhân lực thực hiện công tác phổ biến giáo dục pháp luật từng bước được cải thiện, nâng cao, bảo đảm ngày càng tốt hơn nhiệm vụ được giao trong quản lý cũng như các hoạt động chuyên môn…

Tuy nhiên, việc thi hành Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật trên thực tế cũng còn hạn chế, dẫn đến công tác phổ biến giáo dục pháp luật chưa đáp yêu cầu của xã hội; ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân chưa cao, vi phạm pháp luật trong một số lĩnh vực và tại một số địa bàn có xu hướng tăng, diễn biến phức tạp, trong đó có các vi phạm, tội phạm nguyên nhân do đạo đức xuống cấp, lối sống thiếu lành mạnh…

Những hạn chế này có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ thể chế, chính sách, pháp luật, trong đó Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật có một số bất cập, vướng mắc, chưa phù hợp với thực tế cần được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung.

Bên cạnh đó, thời gian vừa qua, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu cần tiếp tục đổi mới công tác phổ biến giáo dục pháp luật, gắn kết chặt chẽ với công tác xây dựng, thi hành pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật. Do vậy, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật cũng cần được sửa đổi, bổ sung để đáp ứng yêu cầu, bối cảnh tình hình mới.

Đa dạng hóa phương thức phổ biến giáo dục pháp luật, phù hợp với đối tượng

Tại Tọa đàm, luật sư Nguyễn Duy Lãm, Chủ tịch Hiệp hội Pháp chế doanh nghiệp Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật (Bộ Tư pháp) nhấn mạnh, trước yêu cầu tiếp tục hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc tổ chức thi hành pháp luật phải được coi trọng hơn; Nhà nước và xã hội quan tâm hơn; nội dung, hình thức phổ biến giáo dục pháp luật phải được lựa chọn phù hợp, sáng tạo, tác động tích cực việc nâng cao hiệu quả công tác này. 

Đề cập đến những nội dung cần quan tâm trong quá trình sửa đổi, bổ sung, luật sư Nguyễn Duy Lãm cho rằng, cần đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, phổ biến giáo dục pháp luật; ứng dụng công nghệ số trong phổ biến giáo dục pháp luật. Đi cùng với đó là tăng cường sự phối hợp đa chiều, đa phương thức trong phổ biến giáo dục pháp luật; khẳng định vai trò nòng cốt của Nhà nước, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, sự tham gia của người dân, doanh nghiệp.

“Các quy định được sửa đổi, bổ sung phải đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy; giao quyền quản lý Nhà nước về phổ biến giáo dục pháp luật nhiều hơn cho đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp trong công tác phổ biến giáo dục pháp luật”, luật sư đề xuất.

Liên quan giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân, luật sư Duy Lãm đề nghị nghiên cứu bổ sung một điều hoặc một khoản về “xây dựng lối sống tuân thủ pháp luật cho học sinh, sinh viên”. Nội hàm của vấn đề này bao gồm một số nội dung: nhận thức của các chủ thể giáo dục về tầm quan trọng của việc xây dựng lối sống tuân thủ pháp luật, nêu gương chấp hành pháp luật; nâng cao hiệu quả công tác phổ biến giáo dục pháp luật cho học sinh, sinh viên; xây dựng đội ngũ cán bộ, giảng viên làm công tác giáo dục pháp luật có trình độ, kỹ năng, phương pháp sư phạm; xây dựng môi trường văn hóa tuân thủ pháp luật; …

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Đoan, Trường đại học Luật Hà Nội, để hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật được tiến hành thuận lợi, có hiệu quả cần xác định nội dung cho phù hợp với đối tượng cần phổ biến, giáo dục, loại hình và cấp độ phổ biến, giáo dục.

Nội dung phổ biến pháp luật không nên chỉ dừng lại ở việc thông tin về pháp luật, mà còn bao hàm cả việc tuyên truyền các chính sách, các chủ trương của Đảng, Nhà nước về một vấn đề cụ thể, nhất là đối với những chính sách, văn bản pháp luật mới ban hành và cả những hoạt động pháp luật của các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Minh Đoan cho hay, mỗi người dân có quyền được phổ biến, giáo dục pháp luật, song mỗi người dân cũng có nghĩa vụ phải học tập pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật. Do vậy, trong Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật nên quy định: tổ chức, cá nhân khi sản xuất, kinh doanh, sinh sống... tại Việt Nam thì đều phải có nghĩa vụ hiểu biết, tôn trọng và thực hiện đúng các quy định pháp luật Việt Nam. Từ đó, phải quy định, việc phổ biến, giáo dục và học tập pháp luật bắt buộc cho các tổ chức và cá nhân theo chương trình và nội dung tối thiểu chung cho tất cả mội công dân. Ngoài ra, người vi phạm pháp luật ở lĩnh vực nào thì bắt buộc phải học pháp luật trong lĩnh vực đó.

Đại diện Bộ Dân tộc và Tôn giáo cũng đề xuất chú trọng đổi mới nội dung, đa dạng hoá hình thức phổ biến giáo dục pháp luật tại cơ sở bảo đảm linh hoạt, sáng tạo gắn với các tình huống phát sinh trong thực tế, nhân rộng các mô hình hiệu quả, phù hợp với đối tượng đặc thù, địa bàn.

Theo nhandan.vn

Nguồn: https://huengaynay.vn/chinh-tri-xa-hoi/phap-luat-cuoc-song/sua-doi-luat-pho-bien-giao-duc-phap-luat-dap-ung-yeu-cau-tinh-hinh-moi-156286.html