Tiền thưởng giải Nobel hơn một thế kỷ vẫn không hết nhờ chiến lược đầu tư sinh lời vượt trội

Năm 1895, nhà hóa học Alfred Nobel lập di chúc dành phần lớn tài sản trị giá 31 triệu krona Thụy Điển để thành lập quỹ trao tiền thưởng giải Nobel cho những người cống hiến xuất sắc vì nhân loại. Sau khi ông qua đời một năm, Quỹ Nobel được chính thức thành lập vào năm 1900 và lễ trao giải đầu tiên diễn ra năm 1901.

Ban đầu, số tiền này chỉ đủ duy trì hoạt động ở mức khiêm tốn, với mỗi giải thưởng trị giá khoảng 150.000 krona (đơn vị tiền tệ của Thụy Điển). Nhưng hơn một thế kỷ sau, tổng tài sản của quỹ đã tăng gần 200 lần, đạt hơn 61 tỷ krona Thụy Điển (tương đương khoảng 46 nghìn tỷ đồng), biến quỹ này thành một trong những tổ chức phi lợi nhuận thành công nhất thế giới về đầu tư tài chính.

Giải Nobel và những câu chuyện truyền cảm hứng

Hành trình tiền đẻ ra tiền của Quỹ Nobel

Những năm đầu, Quỹ Nobel chỉ đầu tư vào trái phiếu và các tài sản an toàn, với lợi suất khiêm tốn 2-3% mỗi năm. Chính cách đầu tư quá thận trọng khiến giá trị thực của tiền thưởng giảm mạnh. Đến năm 1945, mức tiền thưởng của một giải Nobel chỉ còn bằng chưa tới 1/3 so với thời điểm khởi đầu.

Bước ngoặt xuất hiện vào thập niên 1950, khi chính phủ Thụy Điển cho phép quỹ mở rộng đầu tư sang cổ phiếu và bất động sản. Từ đó, danh mục đầu tư trở nên đa dạng hơn, giúp tài sản của quỹ tăng trưởng mạnh mẽ qua các giai đoạn thị trường chứng khoán khởi sắc, đặc biệt là trong thời kỳ bull market của thập niên 1980.

Năm 1981, mỗi giải Nobel chỉ có giá trị 1 triệu krona. Đến năm 2001, con số này đã tăng gấp mười lần lên 10 triệu krona. Mặc dù đôi lúc quỹ cũng chịu ảnh hưởng từ khủng hoảng tài chính như năm 2011 khi phải giảm tiền thưởng xuống còn 8 triệu krona do thua lỗ chứng khoán, nhưng sau đó nhanh chóng phục hồi nhờ chiến lược đầu tư linh hoạt.

Từ năm 2017, tiền thưởng tăng trở lại lên 9 triệu krona, và đến năm 2023, Quỹ Nobel quyết định nâng mức thưởng kỷ lục lên 11 triệu krona mỗi giải, tương đương hơn 2,8 tỷ đồng. Mức này tiếp tục được duy trì đến năm 2025, đánh dấu giá trị cao nhất trong lịch sử hơn 120 năm của giải thưởng danh giá này.

Hiện nay, danh mục đầu tư của Quỹ Nobel được phân bổ khá hợp lý: hơn 50% vào cổ phiếu, 25% vào quỹ phòng hộ (hedge fund), 10% vào bất động sản và cơ sở hạ tầng, phần còn lại là trái phiếu và tài sản cố định. Nhờ vậy, năm 2020 quỹ đạt mức lợi nhuận gần 9%, giúp duy trì ổn định tài chính lâu dài.

Từ di sản của một nhà khoa học hơn một thế kỷ trước, tiền thưởng giải Nobel ngày nay không chỉ là phần thưởng cho trí tuệ và sáng tạo của nhân loại, mà còn là minh chứng cho khả năng quản trị tài chính xuất sắc giúp vốn di sản của Alfred Nobel không ngừng sinh lời qua từng thế hệ.