Trang bị kỹ năng sinh tồn và tâm lý vững vàng cho trẻ trước biến đổi khí hậu

Bảo vệ trẻ em trước biến đổi khí hậu là một hành động mang tính nhân văn sâu sắc và là thước đo cho sự phát triển bền vững của một xã hội.

Cần trang bị cho trẻ em hành trang đủ vững vàng để đối mặt với biến đổi khí hậu. (Ảnh minh họa: Internet)

Tại lễ kỷ niệm Ngày Trẻ em Thế giới tại Việt Nam diễn ra ngày 20/11/2024, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) và các đối tác thực hiện đã đưa ra lời kêu gọi hành động để mọi trẻ em có thể được lớn lên khỏe mạnh và an toàn trước các mối đe dọa về khí hậu và môi trường.

Bà Silvia Danailov, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam nhấn mạnh: "Bão Yagi đã cho thấy một sự thật rằng biến đổi khí hậu đang tàn phá các cộng đồng. Đây không phải là vấn đề của thế hệ sau, mà đã là vấn đề của chính chúng ta. Chúng ta phải làm tất cả những gì có thể để bảo vệ trẻ em và các gia đình khỏi tác động và sự tàn phá của biến đổi khí hậu. Mọi trẻ em đều có quyền có một tương lai an toàn và tươi sáng".

Trong một thế giới ngày càng đối mặt với những thách thức khốc liệt của biến đổi khí hậu, từ lũ lụt, hạn hán đến động đất và nắng nóng cực đoan, cần trang bị cho trẻ em hành trang đủ vững vàng để đối mặt với thế giới đầy biến động ấy. Biến đổi khí hậu không còn là câu chuyện xa xôi mà hiện hữu trong từng đợt mưa lũ khiến trường học đóng cửa, thời tiết ngày càng khắc nghiệt, từng trận bão quét qua làng quê khiến nhiều gia đình mất nhà cửa.

"Thiên tai là điều không ai mong muốn, nhưng nó cũng là phép thử để chúng ta thể hiện sự kiên cường và lòng nhân ái. Bằng cách trang bị cho trẻ những kỹ năng sống, sự vững vàng về tâm lý và tinh thần đoàn kết, không chỉ bảo vệ các em trước biến đổi của thiên nhiên, mà còn đang gieo mầm cho một thế hệ mới kiên cường, nhân ái và đầy bản lĩnh".

Việt Nam là một trong 10 quốc gia trên toàn cầu chịu ảnh hưởng nặng nề bởi thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Những ảnh hưởng này không chỉ dừng lại ở vấn đề an toàn tính mạng mà còn liên quan đến các cơ hội phát triển của trẻ.

Thiên tai có thể gây gián đoạn học hành, làm mất đi cơ hội học tập và phát triển của trẻ, đồng thời ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế gia đình. Sau thiên tai, trẻ em dễ mắc các bệnh lý, chấn thương và đối mặt với các vấn đề liên quan đến dinh dưỡng. Những trải nghiệm tiêu cực trong thiên tai có thể để lại những vết sẹo tâm lý sâu sắc, kéo dài từ trước mắt đến rất lâu sau này.

Mặc dù không thể ngăn cản được thiên tai, chúng ta vẫn có thể trang bị cho con cái mình một "tấm khiên" vô hình nhưng vững chắc để đối mặt với nó. Ở đây không chỉ đơn thuần là khả năng chống chọi về thể chất, mà còn bao gồm cả sự vững vàng về tinh thần. Trước hết, đó là những kỹ năng sinh tồn cơ bản. Cần thiết dạy cho trẻ cách bơi lội, sơ cứu vết thương, tìm nơi trú ẩn an toàn, chuẩn bị một túi đồ khẩn cấp và không hoảng loạn khi gặp sự cố.

Trách nhiệm bảo vệ trẻ không chỉ là bổn phận của riêng cha mẹ, mà là của toàn xã hội. Và bảo vệ không chỉ là che chở trong những tình huống cấp bách, mà còn là chuẩn bị cho các em bản lĩnh để đứng vững trước nghịch cảnh.

Đôi khi chúng ta có suy nghĩ rằng khi trẻ lớn hơn một chút mới bắt đầu giáo dục. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc trang bị kiến thức và tâm lý vững vàng cần được bắt đầu ngay từ khi trẻ còn nhỏ. Ở độ tuổi mẫu giáo là giai đoạn vàng để giáo dục trẻ về những kỹ năng sinh tồn cơ bản. Hãy dạy các em biết tìm kiếm sự trợ giúp của người lớn khi gặp nguy hiểm, cách nhận biết các mối đe dọa tiềm tàng một cách đơn giản.

Khi lớn hơn, các em cần được rèn luyện những thói quen tốt. Một ví dụ đơn giản là dạy trẻ xem dự báo thời tiết để tự chọn quần áo phù hợp cho ngày hôm sau. Hành động nhỏ này không chỉ giúp các em tự lập mà còn hình thành thói quen theo dõi thời tiết, ý thức về sự biến đổi khí hậu.

"Những bài học sống còn không chỉ cứu mạng trẻ em trong những thời khắc nguy nan, mà còn giúp các em lớn lên thành những công dân có trách nhiệm, biết yêu quý môi trường và trân trọng cuộc sống".

Trẻ cần được dạy những kỹ năng sinh tồn cơ bản như cách tìm nơi an toàn khi có bão lũ, cách sơ cứu khi gặp tai nạn, cách nhận biết tín hiệu cảnh báo thiên tai. Nhưng song song với kỹ năng sống là sự vững vàng về tâm lý, yếu tố thường bị xem nhẹ. Khi không được chuẩn bị tâm lý, trẻ sẽ dễ hoảng loạn, sợ hãi, thậm chí bị sang chấn tâm lý sau khi trải qua thiên tai.

Bảo vệ trẻ em trước biến đổi khí hậu không phải là trách nhiệm riêng của mỗi gia đình, mà là trách nhiệm của nhà trường và toàn xã hội. (Ảnh: Nguyễn Trang)

Trong suốt quá trình đó, nên dạy cho trẻ không chỉ kỹ năng thích ứng, tự cứu mình mà còn cả kỹ năng biết cách cứu người khác khi có thể. Những kỹ năng này không chỉ là công cụ để bảo vệ bản thân trong tình huống nguy hiểm mà còn là nền tảng để xây dựng sự tự tin và lòng dũng cảm. Một đứa trẻ biết bơi sẽ không hoảng loạn khi thấy nước dâng cao. Một đứa trẻ biết sơ cứu sẽ có thể tự giúp mình và những người xung quanh. Những bài học tưởng chừng đơn giản ấy sẽ trở thành hành trang quý, giúp các em vượt qua hiểm nguy.

Có thể nói, hậu quả của thiên tai không chỉ là những ngôi nhà đổ nát, mà còn là nỗi ám ảnh, sự lo sợ, cảm giác mất mát. Do đó, việc trang bị cho con cái sự vững vàng về tâm lý là điều vô cùng quan trọng.

Muốn vậy, các bậc cha mẹ cần là điểm tựa tinh thần vững chắc, trò chuyện với con một cách cởi mở, giải thích về biến đổi khí hậu và thiên tai bằng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với lứa tuổi. Hãy dạy con sự thích nghi, về tinh thần lạc quan, đặc biệt là về tình yêu thương, sự sẻ chia với cộng đồng. Khi tâm lý vững vàng, đứa trẻ đó sẽ tự tin vượt qua được khó khăn của bản thân.

Bảo vệ trẻ em trước biến đổi khí hậu không phải là trách nhiệm riêng của mỗi gia đình, mà là trách nhiệm của toàn xã hội. Nhà trường cần đưa các bài học về phòng chống thiên tai vào chương trình giảng dạy, tổ chức các buổi diễn tập định kỳ để các em làm quen với quy trình ứng phó. Các cơ quan chức năng có những chiến dịch truyền thông hiệu quả, cung cấp kiến thức và cảnh báo kịp thời.

Thiên tai là điều không ai mong muốn, nhưng nó cũng là phép thử để chúng ta thể hiện sự kiên cường và lòng nhân ái. Bằng cách trang bị cho trẻ những kỹ năng sống, sự vững vàng về tâm lý và tinh thần đoàn kết, không chỉ bảo vệ các em trước biến đổi của thiên nhiên, mà còn đang gieo mầm cho một thế hệ mới kiên cường, nhân ái và đầy bản lĩnh.

Giáo dục về biến đổi khí hậu và kỹ năng ứng phó cần sớm trở thành một phần trong chương trình học chính thức, thay vì chỉ là những buổi ngoại khóa rời rạc. Gia đình, nhà trường và cộng đồng cần tạo thành một “mạng lưới an toàn” cho trẻ, không chỉ bảo vệ các em về thể chất mà còn nuôi dưỡng sức mạnh nội tâm.

Những bài học sống còn không chỉ cứu mạng trẻ em trong những thời khắc nguy nan, mà còn giúp các em lớn lên thành những công dân có trách nhiệm, biết yêu quý môi trường và trân trọng cuộc sống. Bảo vệ trẻ em trước biến đổi khí hậu là một hành động mang tính nhân văn sâu sắc và là thước đo cho sự phát triển bền vững của một xã hội.

Nguồn: https://baoquocte.vn/trang-bi-ky-nang-sinh-ton-va-tam-ly-vung-vang-cho-tre-truoc-bien-doi-khi-hau-323490.html