Giá trị kiến trúc - văn hóa độc đáo
Nằm trên thế đất cao ráo, vững chãi, Tháp cổ Bình Sơn từ lâu gắn bó với đời sống tâm linh của Nhân dân Tam Sơn. Công trình còn được gọi là tháp Then hay Tháp chùa Vĩnh Khánh, xuất hiện từ thời Lý - Trần, cách đây hàng trăm năm. Tư liệu lịch sử cho biết, thuở đầu, tháp có 13 - 15 tầng, đỉnh tháp hình búp sen vươn cao, biểu tượng cho sự thanh khiết, cho khát vọng về cuộc sống an lành, hạnh phúc.
Trải qua bao biến cố, hiện tháp còn 11 tầng và 1 tầng bệ, cao 16,5m, được xây dựng bằng hàng nghìn viên gạch nung với kỹ thuật xếp chồng, liên kết cổ xưa. Mỗi tầng tháp nhỏ dần về phía trên, tạo nên dáng vẻ thanh thoát, kết nối trời và đất. Các hoa văn chạm khắc tinh xảo như rồng uốn lượn, sư tử, hoa cúc, lá bồ đề, cánh sen phản ánh sự phát triển rực rỡ của mỹ thuật thời Lý - Trần, đồng thời cho thấy bàn tay tài hoa và tư duy nghệ thuật tinh tế của người xưa.
Ông Lê Trung, Trưởng phòng Văn Hoá xã hội xã Tam Sơn, khẳng định: "Tháp Bình Sơn là một trong số ít công trình tháp đất nung đời Trần cao nhất còn tồn tại đến ngày nay. Giá trị kiến trúc, mỹ thuật, lịch sử của di tích vô cùng đặc biệt. Nhiều năm qua, địa phương đã thành lập Ban Quản lý di tích, huy động cộng đồng cùng chung tay gìn giữ, bảo vệ và phát huy giá trị di sản này."
Độc đáo kiến trúc tháp Bình Sơn
Tháp Bình Sơn không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là không gian văn hóa - tâm linh thiêng liêng của người dân Tam Sơn. Vào các dịp rằm, mùng 1, Nhân dân và du khách thường đến chùa Vĩnh Khánh dâng hương, cầu phúc, chiêm bái, tạo nên nếp sinh hoạt văn hóa tâm linh đặc sắc.
Phát huy giá trị di tích, gìn giữ cho mai sau
Trước đây, lễ hội chùa tháp được tổ chức vào rằm Tháng Giêng hằng năm với phần lễ trang nghiêm và phần hội sôi động, thu hút đông đảo Nhân dân, du khách. Vì nhiều lý do, lễ hội bị gián đoạn nhưng đến Xuân Giáp Thìn 2024, chính quyền Tam Sơn đã quyết định phục dựng lễ hội truyền thống, khôi phục nét đẹp văn hóa lâu đời.
Trong phần lễ, Nhân dân rước kiệu, tế lễ cầu mong mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an; phần hội diễn ra giao lưu văn nghệ, thi đấu thể thao, các trò chơi dân gian như cờ người, kéo co, bịt mắt bắt dê..., góp phần gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa địa phương.
Song song với lễ hội, công tác giáo dục di sản cho thế hệ trẻ cũng được đẩy mạnh. Từ năm 2023, Tháp Bình Sơn được đưa vào chương trình “Tài liệu giáo dục địa phương”, giảng dạy trong các trường học trên địa bàn.
Ông Vũ Quang Mạnh, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường THCS Hoàng Hoa Thám, cho biết: "Nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi ngoại khóa cho học sinh tham quan Tháp Bình Sơn. Qua đó, các em hiểu rõ hơn về lịch sử, kiến trúc và giá trị văn hóa của di tích, từ đó nuôi dưỡng tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc."
Không chỉ là điểm đến tâm linh, tháp Bình Sơn còn thường xuyên đón các đoàn nghiên cứu khảo cổ, quay phim tài liệu và du khách thập phương. Hoạt động này đã góp phần quảng bá hình ảnh địa phương, mở ra tiềm năng phát triển du lịch văn hóa - tâm linh gắn với di tích lịch sử.
Tuy nhiên, theo lãnh đạo địa phương, trải qua thời gian dài cùng tác động của thời tiết, chùa Vĩnh Khánh hiện đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Nhiều cấu kiện bị mục mọt, không đảm bảo khả năng chịu lực, một số vị trí có nguy cơ sập đã phải chống đỡ tạm thời bằng cột. Nếu không được tu bổ kịp thời, di tích có thể đối mặt với nguy cơ sập đổ, nhất là trong điều kiện mưa bão kéo dài.
Nhiều cấu kiện chùa Vĩnh Khánh bị mục mọt, có nguy cơ sập đã phải chống đỡ tạm thời bằng cột
Trước thực trạng đó, UBND xã Tam Sơn đã có văn bản gửi UBND tỉnh Phú Thọ và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đề nghị quan tâm chỉ đạo khẩn trương triển khai dự án tu bổ, tôn tạo để bảo vệ di tích.
Theo Kế hoạch số 91 ngày 15/4/2025 của UBND tỉnh Vĩnh Phúc (cũ), việc bảo tồn, tu bổ quần thể di tích đã được phân kỳ cụ thể. Giai đoạn 2025 -2030 tập trung cắm mốc khu vực bảo vệ, khai quật khảo cổ nền chùa Vĩnh Khánh và nghiên cứu cơ sở khoa học để phục hồi, tu bổ, tôn tạo các công trình của di tích.
Tiếp đó, giai đoạn 2031- 2035 sẽ đầu tư bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Tháp Bình Sơn và chùa Vĩnh Khánh, bảo quản hệ thống hiện vật tại di tích và phòng chống mối mọt đồng thời đầu tư các hạng mục phát huy giá trị di tích như lắp đặt biển chỉ dẫn, xây dựng tuyến đường dạo bộ, bãi đỗ xe, dịch vụ du lịch.
Riêng chùa Vĩnh Khánh được đưa vào nhóm dự án DA- 01 và sẽ lập dự án chi tiết để thực hiện trong giai đoạn 2031- 2035. Dù đã có lộ trình rõ ràng, chính quyền và Nhân dân xã Tam Sơn vẫn tha thiết đề nghị tỉnh xem xét hỗ trợ, đẩy nhanh một số hạng mục cấp bách, nhất là bảo vệ hạng mục chùa Vĩnh Khánh, nhằm kịp thời ngăn chặn nguy cơ xuống cấp, đảm bảo an toàn cho du khách và giữ gìn nguyên vẹn giá trị di sản.
Ông Lê Trung, Trưởng phòng Văn hoá - Xã hội xã Tam Sơn, nhấn mạnh: “Chùa Vĩnh Khánh và Tháp Bình Sơn là báu vật của quê hương, mang giá trị lịch sử - kiến trúc đặc biệt. Địa phương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cấp, ngành để thực hiện đúng lộ trình tu bổ mà tỉnh đã phê duyệt, đồng thời chủ động các biện pháp bảo vệ, gia cố tạm thời nhằm gìn giữ an toàn cho di tích.”
Chính quyền và nhân dân xã Tam Sơn rất mong muốn di tích Tháp Bình Sơn và chùa Vĩnh Khánh sớm được tu bổ, cải tạo
Việc bảo tồn và phát huy giá trị Tháp Bình Sơn không chỉ là trách nhiệm của địa phương mà còn cần sự chung tay của các cấp, ngành, cộng đồng và du khách. Khi được đầu tư tu bổ đúng mức, kết hợp quy hoạch du lịch bền vững, Tháp Bình Sơn chắc chắn sẽ trở thành điểm nhấn du lịch quan trọng, vừa bảo tồn di sản, vừa thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.
Với giá trị đặc biệt về kiến trúc, mỹ thuật, lịch sử và tâm linh, Tháp Bình Sơn xứng đáng được bảo vệ và phát huy như báu vật vô giá của dân tộc, để mãi là niềm tự hào của nhân dân xã Tam Sơn cũng như của tỉnh Phú Thọ và cả nước.
Văn Cường
Nguồn: https://baophutho.vn/uy-nghi-thap-co-ben-dong-lo-giang-240099.htm
![[Ảnh] Bộ đội canh lửa, giữ rừng](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/9/27/7cab6a2afcf543558a98f4d87e9aaf95)
Bình luận (0)