VNREA đề xuất gói vay mua nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp chưa từng có

Gói đề xuất bao gồm giảm mạnh lãi suất vay xuống 2-4% mỗi năm, kéo dài thời hạn vay lên tới 25 năm, và linh hoạt phương thức trả góp để phù hợp với người thu nhập thấp.

Rảo cản về chính sách đối với nhà ở xã hội

Dù nhu cầu về nhà ở xã hội (NOXH) đang tăng cao, đặc biệt ở các đô thị lớn và khu công nghiệp, nhưng thực tế triển khai vẫn giẫm chân tại chỗ.

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là mức lợi nhuận trần 10% dành cho chủ đầu tư NOXH, được cho là quá thấp trong bối cảnh chi phí đầu vào từ nguyên vật liệu đến nhân công liên tục leo thang.

Thậm chí, nhiều địa phương chưa chủ động bố trí ngân sách để hỗ trợ khâu bồi thường, tái định cư - vốn là khâu then chốt để gỡ nút thắt triển khai. Điều này khiến không ít nhà đầu tư nản lòng, đặc biệt trong bối cảnh chi phí tài chính bị đóng băng do chờ thủ tục kéo dài.

Đáng chú ý, Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100/2024/NĐ-CP đã trao quyền chủ động bố trí quỹ đất phát triển NOXH cho địa phương, theo ba hình thức: dành 20% quỹ đất trong dự án thương mại, bố trí tại khu đất khác, hoặc nộp tiền tương đương.

Tuy nhiên, điều kiện áp dụng chưa rõ ràng khiến nhiều địa phương lúng túng, dẫn đến lựa chọn phương án ít rủi ro nhất - buộc chủ đầu tư thương mại dành 20% quỹ đất để làm NOXH.

Đặc biệt, không chỉ tắc về thủ tục, NOXH còn tắc cả về vốn. Các gói tín dụng hỗ trợ phát triển NOXH hiện nay chủ yếu ngắn hạn, chưa có cơ chế tài chính ổn định dài hơi. Thiếu vốn ngân sách, thiếu nguồn vốn ưu đãi trung - dài hạn từ các định chế tài chính khiến doanh nghiệp không đủ lực triển khai dự án.

NHNN công bố lãi suất ưu đãi cho người mua và chủ đầu tư nhà ở xã hội

Khó khăn của người mua nhà ở xã hội

Thậm chí, ngay cả người dân có nhu cầu cũng khó tiếp cận vốn vay mua NOXH. Theo quy định, người vay chỉ được hỗ trợ tối đa 80% giá trị căn hộ, còn lại phải tự có vốn đối ứng, điều không dễ với người lao động có mức thu nhập dưới trung bình.

Lao động tự do lại càng thiệt thòi khi địa phương không có hướng dẫn cụ thể về xác nhận thu nhập, dẫn đến hồ sơ bị loại. Chưa kể, nhiều khu NOXH được quy hoạch ở vùng xa trung tâm, hạ tầng yếu kém, không thuận tiện giao thông, khiến người lao động ngần ngại chuyển đến ở.

Đề xuất gói vay mua nhà cho người thu nhập thấp chưa từng có

Trước bối cảnh nhu cầu về NOXH không ngừng tăng, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) vừa có báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông dòng chảy đầu tư - tiêu dùng và biến NOXH thành một trụ cột thực sự của chính sách an sinh xã hội.

Để NOXH thực sự hấp dẫn nhà đầu tư, các chính sách ưu đãi tài chính cần được thiết kế mạnh tay và bền vững hơn. VNREA đề xuất đưa lãi suất vay cho chủ đầu tư xuống mức chỉ 3-4% mỗi năm đối với dự án bán và 2-3% mỗi năm với dự án cho thuê, thời hạn vay tối thiểu 20-25 năm nhằm giảm áp lực tài chính trong suốt vòng đời dự án.

Với người dân, cần áp dụng mức lãi suất dưới 4% mỗi năm, thời hạn vay kéo dài 23-25 năm, kết hợp mô hình trả góp linh hoạt để phù hợp với khả năng chi trả của nhóm thu nhập thấp. Đây được coi là đề xuất chưa từng có trong lĩnh vực nhà ở xã hội tại Việt Nam.

Đồng thời, doanh nghiệp đầu tư NOXH nên được giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) xuống chỉ còn 0-3%, thay vì mức 5% hiện tại. Ngoài ra, VNREA nhấn mạnh vai trò của việc huy động thêm vốn từ Quỹ đầu tư phát triển địa phương, trái phiếu chính phủ và xã hội hóa để tăng tính bền vững cho nguồn vốn.

Thực tế cho thấy, gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng công bố từ năm 2023 đến nay mới giải ngân chưa tới 5%, chủ yếu vì lãi suất thực tế vẫn cao và thời hạn vay quá ngắn, khiến cả doanh nghiệp lẫn người mua nhà đều e dè.

Để có dự án thì phải có đất. VNREA kiến nghị mỗi địa phương cần lập danh mục dự án NOXH cụ thể, ưu tiên bố trí quỹ đất sạch với đầy đủ hạ tầng, tránh tình trạng giao đất trên giấy, hoặc bố trí NOXH tại các khu vực xa xôi, thiếu tiện ích.

Việc quy hoạch NOXH tại các vị trí thuận lợi về giao thông và hạ tầng sẽ giúp người lao động dễ dàng tiếp cận và sinh sống, từ đó tăng hiệu quả của chính sách nhà ở xã hội. Đây cũng là yếu tố quan trọng để thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư trong việc phát triển các dự án NOXH chất lượng.