Xây dựng, tôn tạo lăng mộ Lãnh binh Mai Lượng

 

Trong khoa thi Hội võ dưới triều vua Tự Đức ngày 2 tháng 5 năm Ất Sửu (26/5/1865), ông đỗ cử nhân võ và được triều đình bổ nhiệm vào quân ngũ, làm đến chức Hiệp quản. Ngay từ khi làm quan, Hiệp quản Mai Lượng đã thể hiện ý thức độc lập dân tộc, kiên quyết chống giặc ngoại xâm. Năm 1885, khi vua Hàm Nghi xuống Chiếu Cần Vương, ông là một trong những văn thân, sĩ phu yêu nước đầu tiên ở Quảng Bình hưởng ứng lời kêu gọi. Ông được vua Hàm Nghi phong chức Lãnh binh và trở về quê nhà chiêu mộ dân binh, tập hợp lực lượng kháng chiến. 

Lăng mộ Lãnh binh Mai Lượng vừa được tu bổ.

Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, mặc dù phong trào gặp nhiều khó khăn, nghĩa quân Mai Lượng vẫn kiên trung với sự nghiệp kháng chiến. Đến ngày 12/5/1890, ông qua đời tại căn cứ Cao Mại do bệnh sốt rét rừng ác tính. Mộ của ông, ban đầu được đặt kín tại khu rừng Cao Mại, sau đó được gia đình và bà con đưa về an táng tại quê nhà.

 

Ngày 24/1/1998, mộ của ông được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch) công nhận Di tích Lịch sử -Văn hóa. Năm 2003, Nhà nước đã cho xây dựng lăng mộ Lãnh binh Mai Lượng tại khu Sủm Mặc, thuộc vùng núi Đại Sơn, xã Quảng Sơn. Đến năm 2014, lăng mộ được sửa chữa, tôn tạo. Tuy nhiên, do thời tiết khắc nghiệt và thời gian, công trình đã xuống cấp nghiêm trọng.

 

Năm 2025, UBND tỉnh, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Quảng Bình quyết định xây dựng, tôn tạo lại lăng mộ trên nền cũ, với mục tiêu xây dựng một công trình bền vững, trang trọng, đáp ứng lòng mong mỏi của chính quyền, nhân dân và con cháu đối với vị lãnh binh trong phong trào Cần Vương.

Đồng chí Trung tướng Mai Xuân Vĩnh tặng quà cho người dân xã Cao Quảng.

Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch đã ủy nhiệm cho UBND xã Quảng Sơn cùng con cháu hậu duệ Lãnh binh Mai Lượng chịu trách nhiệm xây dựng, tôn tạo lại lăng mộ theo đúng thiết kế đã được phê duyệt. Trung tướng Mai Xuân Vĩnh, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Phó Đô đốc, Tư lệnh Hải quân nhân dân Việt Nam, chắt nội của Lãnh binh Mai Lượng được phân công chủ trì công việc này. Công trình được thiết kế dựa trên các yếu tố truyền thống, địa thế, phong thủy, khí hậu, tập quán địa phương và kinh nghiệm từ các lần xây dựng trước. 

 

Ngày 16/3/2025, lễ động thổ xây dựng lăng mộ được tổ chức. Lăng mộ được xây dựng trên khuôn viên diện tích 106m², toàn bộ đền thờ, mộ bia, cổng thành, lan can đều được làm bằng đá xanh Hà Trung Thanh Hóa nguyên khối. Nhà bia có chiều rộng mặt tiền hơn 8m, gồm am thờ và hai cánh cây hương. Am thờ rộng 2m, cao hơn 4m, trên đỉnh có khối đá chạm cánh hạc lưỡng long nhật nguyệt. Trong am thờ có di ảnh Lãnh binh Mai Lượng, bàn thờ, bát hương, lọ hoa đều được làm bằng đá. Trước am thờ có hai câu đối ca ngợi sự nghiệp và thanh danh của ông.

Đồng chí Trung tướng Mai Xuân Vĩnh tặng quà cho Trường mầm non xã Quảng Sơn.

Ngôi mộ hình bát giác, đường kính rộng hơn 3m, được lắp đặt đá khối 3 cấp. Cổng lăng mộ được thiết kế theo cảnh tam quan, cột cổng trang trí búp hoa sen. Thành cổng và lan can được chạm hoa văn sen hóa. Bức cuốn thư có dòng chữ "Mộ Lãnh binh Mai Lượng" và chữ "Phúc". Phần móng công trình được thiết kế sâu gần 2m với lớp kè đá hộc và dầm bê tông cốt thép để bảo đảm độ vững chắc.

 

Lăng mộ tọa lạc trong rừng thông Sủm Mặc của núi Đại Sơn hướng ra sông Rào Nan, lưng tựa núi Đại Sơn, tạo nên một cảnh quan tĩnh mịch, thiêng liêng và hùng vỹ. Đây cũng là một trong những vùng hoạt động của nghĩa quân Mai Lượng thời Cần Vương. 

Khuôn viên lăng mộ Lãnh binh Mai Lượng.

Việc xây dựng tôn tạo lại lăng mộ Lãnh binh Mai Lượng được thực hiện nhờ sự quan tâm, chỉ đạo của tỉnh Quảng Bình, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch cùng sự đóng góp của con cháu. Công trình đã được xây dựng với chất liệu mới, cảnh quan mới, thẩm mỹ, được gia đình dòng tộc khánh thành vào ngày 22/4/2025 trước sự chứng kiến của lãnh đạo tỉnh, xã Quảng Sơn cùng đông đảo con cháu dòng họ Mai nhân kỷ niệm 135 năm Ngày mất của Lãnh binh Mai Lượng.

Đồng chí Trung tướng Mai Xuân Vĩnh, chắt nội cụ Mai Lượng.

Trước đó, ngày 20/4, tại khu mộ của Lãnh binh Mai Lượng ở xã Cao Quảng, đồng chí Trung tướng Mai Xuân Vĩnh đã trao 20 suất quà cho bà con hoàn cảnh khó khăn xã Cao Quảng và cùng với con cháu cụ Mai Lượng hỗ trợ Ủy ban MTTQVN xã xây dựng công trình nước sinh hoạt Khe Chuối phục vụ các hộ dân thôn Tân Tiến, với tổng kinh phí gần 60 triệu đồng. Ngày 21/4, Trung tướng Mai Xuân Vĩnh cũng đã trao tặng các thiết bị phục vụ vui chơi cho trẻ mầm non tại xã Quảng Sơn với kinh phí trên 150 triệu đồng. 

Mai Chí Vũ

(Hội Nhà báo Việt Nam)

Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa/202504/xay-dung-ton-tao-lang-mo-lanh-binh-mai-luong-2225817/