Ẩm thực Phú Thọ trên đất Đắk Nông,

Gìn giữ hương vị đất Tổ

Phú Thọ - vùng đất của kinh đô Văn Lang xưa gắn với thời đại Hùng Vương dựng nước vốn có một nền văn hóa ẩm thực độc đáo, đa dạng và mang đậm bản sắc vùng đất Tổ.

Ẩm thực vùng đất trung du Phú Thọ khá phong phú và mang nhiều nét riêng, từ các nguyên liệu đến cách chế biến vô cùng đa dạng. Có những món ăn gắn liền với truyền thuyết, với lễ hội, với văn hóa tâm linh cội nguồn hay những món ăn là đặc sản của vùng, chỉ vùng đó mới có hoặc ở vùng đó mới ngon.

Hiện nay, dù xa quê nhưng những người con Phú Thọ trên mảnh đất Đắk Nông vẫn luôn ghi nhớ và nối tiếp nhau gìn giữ hương vị đất Tổ quê cha trên quê hương mới.

Bà Chu Thị Tư cùng cháu làm bánh trôi nhân dịp Giỗ Tổ 10/3

Năm nào cũng vậy, cứ đến dịp Giỗ Tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch, gia đình bà Chu Thị Tư, xã Đắk R’moan, TP. Gia Nghĩa lại cùng sum họp, làm mâm cơm truyền thống để dâng lên tưởng nhớ các Vua Hùng, tổ tiên.

Sinh ra trên quê hương Thanh Sơn (Phú Thọ), năm 1997, bà Chu Thị Tư theo chồng vào Đắk Nông lập nghiệp. Nhiều năm xa quê nhưng truyền thống này vẫn luôn được gia đình bà Tư duy trì thường xuyên, đều đặn.

Các con của bà Chu Thị Tư chuẩn bị mâm cơm cúng gia tiên với các món bánh truyền thống trong ngày Giỗ Tổ như: bánh chưng, bánh giầy, bánh trôi,...

Bà Tư cho biết, trong mâm cơm dâng lên bàn thờ tổ tiên, bao giờ cũng phải có các loại bánh như: bánh chưng, bánh giầy, bánh trôi. Đây đều là những sản vật được chế biến từ hạt lúa nếp thơm, một thành quả tiêu biểu của nghề trồng lúa nước từ thời Vua Hùng, gắn với truyền thuyết, lễ hội và văn hóa tâm linh của vùng đất Tổ.

Vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm, trong mâm cúng dâng lên các vị Vua Hùng và tổ tiên của người Phú Thọ đều không thể thiếu các loại bánh

Trong gian bếp ấm cúng của gia đình, vừa khéo léo nặn từng viên bánh trôi, bà Tư dịu dàng kể lại cho con cháu về sự tích, cách làm của các loại bánh cũng như cội nguồn quê cha đất Tổ.

Bánh chưng, bánh giầy, hai loại bánh tượng trưng cho “trời tròn, đất vuông”, gắn với câu chuyện về lòng hiếu thảo của Hoàng tử Lang Liêu thời Hùng Vương thứ 6.

Việc tự tay chuẩn bị các loại bánh chưng, bánh giầy, bánh trôi trong ngày Giỗ Tổ là cách để những người con Phú Thọ xa quê gìn giữ ẩm thực quê hương cũng như ghi nhớ cội nguồn

Bánh chưng có hình vuông tượng trưng cho đất. Vỏ bánh gói được bọc bằng lá dong, bên trong là gạo nếp và nhân gồm đậu xanh, hành, thịt heo.

Bánh giầy đầy đặn, trắng tinh khiết, mặt trên hình vòng cung giống như bầu trời. Bánh trôi được nặn thành viên nhỏ, ngoài trắng, trong có nhân đường đỏ hoặc mật nâu, ăn cùng nước đường nấu với gừng.

Những chiếc bánh giầy được gia đình bà Chu Thị Tư chuẩn bị để dâng lên tổ tiên

Các loại bánh đã tồn tại suốt từ thời Hùng Vương dựng nước cho đến ngày nay. Vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm, trong mâm cúng dâng lên các vị Vua Hùng của người Phú Thọ đều không thể thiếu các loại bánh đó.

Gia đình bà Chu Thị Tư quây quần, sum họp bên mâm cơm, thưởng thức các món ăn truyền thống dịp Giỗ Tổ Hùng Vương

Bà Chu Thị Tư tâm sự: “Là người con của mảnh đất Phú Thọ xa quê vào Đắk Nông lập nghiệp, mỗi dịp Giỗ Tổ, gia đình tôi đều làm một mâm cúng với các loại bánh dân dã, quen thuộc của quê hương như bánh chưng, bánh giầy, bánh trôi để dâng lên Đức Tổ Hùng Vương và ông bà tổ tiên. Từ đời bà, đời mẹ tôi đã làm nên tôi và các con vẫn duy trì thói quen làm bánh trong ngày Giỗ Tổ. Đây là một cách để những người con xa quê gìn giữ ẩm thực quê hương cũng như ghi nhớ cội nguồn".

Hòa quyện ẩm thực Phú Thọ - Đắk Nông

Từ mùng 8, mùng 9/3 âm lịch hàng năm, Hội đồng hương Phú Thọ tại xã Đắk Búk So, huyện Tuy Đức rộn ràng chuẩn bị các món ăn phục vụ cho lễ cúng Tổ Hùng Vương được tổ chức tại Đền thờ Vua Hùng.

Ông Chử Văn Chúc, Ban liên lạc Hội đồng hương Phú Thọ tại xã Đắk Búk So cho biết, vì điều kiện sống xa quê, các món ăn dâng lên các Vua Hùng giản lược và ít đa dạng hơn so với ở Đền Hùng Phú Thọ. Tuy nhiên, mâm cỗ vẫn đầy đủ các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh giầy, xôi, thịt heo luộc.

Hội đồng hương Phú Thọ tại xã Đắk Búk So, huyện Tuy Đức rước lễ với các món ăn dâng lên cúng Giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức tại Đền thờ Vua Hùng năm 2023

Mặc dù vẫn được làm bởi đôi bàn tay khéo léo của những người con Phú Thọ, nhưng bánh chưng, bánh giầy tại quê hương thứ 2 - Đắk Nông vẫn mang hương vị khác biệt so với ở đất Tổ Phú Thọ. Điểm đặc biệt của bánh chưng, bánh giầy ở Đắk Nông nằm ở loại gạo ngon được trồng ngay tại vùng đất này.

Những chiếc bánh chưng vuông vắn gói trọn hương vị quê hương với lớp gạo nếp dẻo thơm, nhân đậu xanh bùi ngọt, thịt mỡ béo ngậy, điểm xuyết vị cay nồng của hạt tiêu Đắk Nông, hòa cùng hương hành và lá dong

Chiếc bánh chưng vuông vắn, gói trọn hương vị quê hương với lớp gạo nếp dẻo thơm, nhân đậu xanh bùi ngọt, thịt mỡ béo ngậy, điểm xuyết vị cay nồng của hạt tiêu Đắk Nông, hòa cùng hương hành và lá dong. Bên cạnh đó, chiếc bánh giầy trắng ngà, dẻo mịn, thơm phức mùi gạo nếp, đạt đến độ mềm hoàn hảo, không quá khô cũng chẳng quá ướt, mang đến hương vị tinh tế và thanh khiết.

Lãnh đạo huyện, Nhân dân thắp hương, dâng lễ tại Đền thờ Vua Hùng tại xã Đắk Búk So, huyện Tuy Đức năm 2023

“Mỗi dịp Giỗ Tổ 10/3, bà con Phú Thọ ở Đắk Nông chúng tôi lại háo hức, rộn ràng. Dù sống xa quê nhưng lòng chúng tôi vẫn luôn hướng về nơi quê cha đất Tổ, làm mâm cúng từ những sản vật do chính bà con làm ra trên vùng đất bazan Đắk Nông để dâng lên các vị Vua Hùng. Hương vị quê hương không chỉ gói gọn trong những món ăn được bày biện tinh tế mà còn đong đầy trong khoảnh khắc những người con xa xứ quây quần bên nhau, tất bật chuẩn bị nấu nướng, cùng sẻ chia những câu chuyện đượm tình quê”, ông Chử Văn Chúc, Ban liên lạc Hội đồng hương Phú Thọ tại xã Đắk Búk So, huyện Tuy Đức tâm sự.

Phát triển hương vị quê hương

Trên con đường Hai Bà Trưng, TP. Gia Nghĩa, có một nhà hàng mang đậm dấu ấn ẩm thực đất Tổ - Nhà hàng Heo mẹt Hùng Vương của anh Chử Văn Ngọc. Là một người con Phú Thọ, anh đã đưa những hương vị quê hương vào từng món ăn, giúp thực khách ở ngay tại Đắk Nông có thể thưởng thức những món đặc sản đậm đà bản sắc đất Tổ.

Anh Chử Văn Ngọc, chủ nhà hàng Heo mẹt Hùng Vương, đường Hai Bà Trưng, TP. Gia Nghĩa

Anh Chử Văn Ngọc cùng gia đình rời Phú Thọ vào Đắk Nông lập nghiệp từ những năm 2.000. Đến năm 2014, anh mở nhà hàng heo mẹt đầu tiên tại TP. Gia Nghĩa. Tên gọi "Heo mẹt Hùng Vương" không chỉ thể hiện phong cách phục vụ dân dã tại nhà hàng mà còn thể hiện nỗi nhớ và tình yêu quê hương của anh.

Các món ăn được trình bày trên lá chuối, vừa giản dị vừa đẹp mắt, thể hiện tinh thần tôn kính thiên nhiên và lòng biết ơn đối với đất trời. Mỗi món ăn ở đây không chỉ đơn thuần là một bữa ăn mà còn là câu chuyện về văn hóa, về những ký ức đẹp đẽ nơi miền quê đất Tổ.

Các món ăn làm từ thịt heo tại nhà hàng của anh Ngọc được chế biến khéo léo kết hợp cùng các gia vị thân thuộc của Đắk Nông

Anh Chử Văn Ngọc cho hay, vào mỗi dịp Giỗ Tổ, người dân Phú Thọ thường quây quần bên mâm cỗ với các món truyền thống như: thịt heo luộc, thịt heo nướng, canh chuối nấu xương heo, xôi đậu,... Dưới bàn tay khéo léo của những người con xa xứ, từ nguyên liệu quen thuộc là thịt heo, kết hợp với những nguyên liệu, gia vị của Đắk Nông, anh Ngọc đã sáng tạo nên những món ăn mang hương vị riêng, vừa thân thuộc vừa mới lạ.

Các món ăn được trình bày trên lá chuối, vừa giản dị vừa đẹp mắt, thể hiện tinh thần tôn kính thiên nhiên và lòng biết ơn đối với đất trời

Một trong những điểm đặc biệt của ẩm thực Phú Thọ chính là sự tinh tế trong cách chế biến. Món thịt heo luộc tưởng chừng đơn giản nhưng lại mang nét đặc trưng riêng khi được chấm với muối vừng – sự hòa quyện giữa hạt lạc rang giã nhuyễn và muối, tạo nên hương vị bùi béo, đậm đà.

Đối với món thịt heo quay, thay vì nướng nguyên con như nhiều nơi, người Phú Thọ chỉ chọn phần ba chỉ, tẩm ướp gia vị đặc trưng rồi nhồi vào ống tre và nướng chín. Những công thức chế biến truyền thống ấy vẫn được anh Ngọc giữ nguyên và áp dụng tại nhà hàng của mình.

Các món ăn tại nhà hàng Heo mẹt Hùng Vương được nêm nếm theo đúng hương vị Phú Thọ, đồng thời được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu, khẩu vị cũng như sở thích của thực khách ở Đắk Nông

Những ngày đầu mở quán, anh Ngọc chế biến món ăn theo đúng hương vị Phú Thọ. Tuy nhiên, để phù hợp hơn với khẩu vị người dân Nam Tây Nguyên, anh đã có một số điều chỉnh trong cách nêm nếm nhưng vẫn cố gắng giữ nguyên tinh thần và phong cách chế biến truyền thống của vùng đất Tổ. "Là người Phú Thọ, tôi luôn mong muốn giữ trọn vẹn hương vị quê hương. Tuy nhiên cũng cần có sự biến tấu để đáp ứng nhu cầu, khẩu vị cũng như sở thích của thực khách nơi đây", anh Ngọc chia sẻ.

Giao thoa văn hóa

Dù cuộc sống hiện đại có nhiều thay đổi, nhưng những giá trị truyền thống vẫn được lưu giữ trong ẩm thực của cả Phú Thọ và Đắk Nông. Những món ăn không chỉ là hương vị mà còn mang ý nghĩa văn hóa, thể hiện tinh thần cộng đồng, lòng hiếu khách.

Từ những món ăn mang hồn cốt dân tộc đến những sáng tạo mới mẻ, sự giao thoa ẩm thực giữa Phú Thọ và Đắk Nông chính là minh chứng cho sự kết nối giữa các vùng miền. Không chỉ đơn thuần là câu chuyện về ẩm thực, đó còn là sự giao thoa văn hóa, góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng và sức hấp dẫn riêng cho mỗi vùng đất.

Với hơn 40 dân tộc cùng chung sống, Đắk Nông là vùng đất hội tụ nhiều tinh hoa ẩm thực độc đáo. Với các điều kiện tự nhiên thuận lợi, sinh sống gần sông suối, núi rừng, từ bao đời nay, người dân nơi đây đã tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có để chế biến những món ăn mang đậm hương vị đại ngàn Tây Nguyên.

Không riêng đối với người Phú Thọ tại Đắk Nông, ẩm thực truyền thống không chỉ là nét đặc trưng mà còn góp phần làm phong phú văn hóa ẩm thực của cộng đồng các dân tộc sinh sống tại Đắk Nông

Nhắc đến ẩm thực của các dân tộc bản địa Đắk Nông, không thể bỏ qua những món ăn đặc trưng luôn có mặt trong các ngày hội lớn như rượu cần, cơm lam, thịt nướng... Dù cuộc sống ngày nay đã có nhiều thay đổi, nhưng đồng bào M’nông, Mạ, Ê đê vẫn giữ gìn những nét đặc trưng trong ẩm thực của dân tộc mình. Trong các dịp lễ hội, cưới hỏi hay mừng mùa vụ, những món ăn truyền thống như cơm lam, thịt nướng… luôn được chuẩn bị chu đáo để mời khách, thể hiện lòng hiếu khách và tinh thần cộng đồng.

Sự giao thoa giữa các nền ẩm thực đã tạo nên một bức tranh đa sắc màu tại Đắk Nông

Không chỉ có các dân tộc bản địa, những năm gần đây, làn sóng di cư của các dân tộc phía Bắc như Dao, Tày, Nùng, Mông, Thái… cũng góp phần làm phong phú thêm bức tranh ẩm thực của Đắk Nông. Người Tày mang đến các món xôi ngũ sắc, lợn quay mắc mật, mắm cá; người Dao nổi tiếng với hơn 60 món ăn, trong đó có rượu hoẵng, gà xào gừng, thịt muối chua; người Mông lại ghi dấu với mèn mén, thắng cố, rượu ngô. Những món ăn của họ không chỉ mang đậm hương vị vùng cao mà còn thể hiện sự khéo léo, tinh tế trong chế biến.

Không chỉ có những món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn có sự kết hợp với ẩm thực ba miền Bắc - Trung - Nam, tạo nên một phong cách ẩm thực Tây Nguyên vừa quen thuộc vừa độc đáo

Sự giao thoa giữa các nền ẩm thực đã tạo nên một bức tranh đa sắc màu tại Đắk Nông. Không chỉ có những món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn có sự kết hợp với ẩm thực ba miền Bắc - Trung - Nam, tạo nên một phong cách ẩm thực Tây Nguyên vừa quen thuộc vừa độc đáo. Hiện nay, nhiều nhà hàng, khách sạn trên địa bàn Đắk Nông cũng đưa các món ăn truyền thống vào thực đơn giúp vừa giữ được bản sắc dân tộc, vừa biến tấu để phù hợp với khẩu vị hiện đại.

Ẩm thực Đắk Nông là biểu tượng của bản sắc văn hóa, cầu nối giữa con người với thiên nhiên, giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên sức hấp dẫn riêng cho vùng đất Tây Nguyên đầy nắng gió.

Nguồn: https://baodaknong.vn/am-thuc-phu-tho-tren-que-huong-dak-nong-248372.html