Bài 3: Chọn người xứng đáng - cần minh bạch, công bằng

Cải cách bộ máy - cốt lõi là cải cách chọn người. Đại hội XIII của Đảng đã xác định rõ định hướng: trọng dụng nhân tài, xây dựng đội ngũ “có đức, có tài, thực sự vì nước, vì dân”. Đây không chỉ là chỉ dẫn chính trị, mà còn là cơ sở để địa phương chủ động thiết kế cơ chế linh hoạt, nhân văn và sát thực tiễn giữ và phát triển những người xứng đáng trong bộ máy mới. Tinh thần ấy được cụ thể hóa trong Đề án sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp của Chính phủ. 5 năm tới là giai đoạn bản lề: biên chế tạm giữ nguyên - để có thời gian sắp xếp lại đúng người, đúng việc. Ở cấp xã, nơi gánh thêm nhiệm vụ từ cấp huyện, áp lực cao hơn - đòi hỏi năng lực thực chất hơn. Ở cấp tỉnh, số lượng không tăng - nhưng chất lượng phải được nâng lên. Đây là cơ hội không lặp lại để chọn người thực sự phù hợp. Không chỉ đổi sơ đồ tổ chức - mà đổi từ cách nhìn người, chọn người, và tạo điều kiện cho người tài ở lại và phát triển.

Từ cam kết cá nhân đến thiết chế giữ người dám làm

Giữ người giỏi không thể dừng ở khẩu hiệu hay cảm tính. Phải được bảo vệ bởi thiết chế. Một đề xuất có thể nhân rộng là thành lập Hội đồng bảo vệ nhân tài cải cách cấp tỉnh - một thiết chế độc lập, không chỉ gồm lãnh đạo chính quyền mà có thêm đại diện Mặt trận, chuyên gia cải cách, cử tri tiêu biểu... Hội đồng này đóng vai trò thẩm định, bảo vệ và tạo cơ hội phát triển cho những cán bộ trẻ có kết quả thực tiễn nhưng chưa đủ điều kiện hành chính hoặc chưa nằm trong quy hoạch. Không đặc cách - chỉ là không bỏ sót người xứng đáng.

Các thí sinh xuất sắc nhận giải tại vòng chung kết Hội thi “Cán bộ Tham mưu tốt – Dân vận khéo” năm 2023 do Ban Dân vận Thành ủy TP. Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức. Ảnh: Thái Phương

Theo Kế hoạch thực hiện Đề án sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, giai đoạn chuyển tiếp cho phép số lượng cấp phó có thể cao hơn quy định, tạo một “cửa sổ linh hoạt” để thử nghiệm mô hình bố trí mới. Nếu địa phương quyết tâm và có cơ chế minh bạch, đây sẽ là thời điểm vàng để đưa người dám nghĩ - dám làm vào đúng chỗ, đúng lúc. Hội đồng vì thế không chỉ là một thiết chế kỹ thuật - mà là cam kết chính trị sống động với cải cách nhân sự.

Đã đến lúc thay “lý lịch tĩnh” bằng dữ liệu sống. Mỗi cán bộ, nhất là sau sáp nhập, cần xây dựng Hồ sơ cải cách cá nhân - do Bộ Nội vụ hướng dẫn thống nhất. Hồ sơ không chỉ ghi nhận: các sáng kiến cụ thể đã triển khai; kết quả đo lường được (thời gian xử lý, mức độ hài lòng…); phản hồi từ người dân, đồng nghiệp, tổ chức xã hội; cam kết cải tiến trong 3 năm tới… Mà cần được công khai, minh bạch, được dùng làm căn cứ chính để bố trí cán bộ sau sáp nhập, và lồng ghép vào quy trình tinh giản biên chế giai đoạn 5 năm tới. Hồ sơ này là lời cam kết có thể kiểm chứng: “Tôi đã làm gì - và tôi sẽ tiếp tục đóng góp gì cho hệ thống này?”.

Tuy nhiên, nếu thiếu cơ chế xác thực và kiểm chứng độc lập, người làm thật dễ bị lu mờ; người “trình bày tốt” lại nổi bật. Vì vậy, mẫu hồ sơ cần đi kèm: hướng dẫn chấm điểm cụ thể, công cụ kiểm chứng độc lập, và cơ chế cập nhật định kỳ.

Giữ người đã chứng minh - mở đường cho cải cách đi xa

Với cán bộ trẻ có năng lực nhưng thiếu một vài tiêu chí hành chính như thâm niên hay bằng cấp, hệ thống cần một “giai đoạn thử thách linh hoạt” - thay vì loại bỏ bằng tiêu chí cứng nhắc. Cơ chế này không phải đặc cách, mà là một thử nghiệm có kiểm soát, đúng tinh thần Nghị định số 179 và Quyết định số 758. Trong 6 - 12 tháng, người được “thử thách” sẽ thực hiện nhiệm vụ cụ thể, với chỉ tiêu công khai, được đánh giá bởi cấp ủy, hội đồng chuyên môn, và phản hồi từ người dân. Nếu chứng minh được hiệu quả - họ cần được giữ lại, bố trí đúng sở trường, hoặc đưa vào diện phát triển. Nhưng giữ thôi chưa đủ. Cải cách nhân sự, theo Nghị định số 179, cũng cần mở cánh cửa mới đón người mới thực sự xứng đáng từ ngoài hệ thống. Giữ người giỏi - mở cửa cho người mới - đều cần dũng khí cải cách.

Mô hình “Phát huy nội lực, sức mạnh toàn dân, huy động các nguồn lực xây dựng đô thị văn minh” của Chi bộ khu phố Bình Lục Hạ, phường Hồng Phong, TP. Đông Triều, Quảng Ninh là mô hình “Học và làm theo Bác” điển hình tiêu biểu. Nguồn: Baoquangninh.vn

Đã đến lúc cho phép đề cử cán bộ cải cách từ cơ sở. Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên, các tổ chức chính trị - xã hội hoặc cử tri tiêu biểu có thể giới thiệu những người có sáng kiến cụ thể, được cộng đồng ghi nhận - để đưa vào diện “bảo vệ và phát triển đặc biệt”. Tuy nhiên, dân chủ - nếu thiếu kiểm soát - rất dễ bị thao túng. Mỗi đề cử cần được thẩm định bởi một hội đồng rà soát độc lập, gồm đại diện Mặt trận, cơ quan kiểm tra, thanh tra, báo chí chính thống và các tổ chức đoàn thể. Hồ sơ đề cử phải kèm phản hồi thực tế và kết quả cải cách cụ thể, nhằm bảo đảm công tâm, dựa trên giá trị thật.

Một số địa phương đã tiên phong mở đúng lúc - và tạo ra hiệu quả rõ rệt. Tại TP. Hồ Chí Minh, cán bộ có thành tích thực tế, được dân tín nhiệm, được ưu tiên giữ lại - không cần thi lại nếu đã chứng minh năng lực. Tại Quảng Ninh, cán bộ cải cách tiêu biểu được phát hiện, khen thưởng kịp thời, lồng trong phong trào “Học và làm theo Bác” - và truyền thông như hình mẫu. Cải cách không còn đơn lẻ - mà trở thành phong trào có niềm tin, động lực và sự ghi nhận.

Mở cửa cho người tài - là mở đường cho cải cách đi xa. Không chỉ để giữ lại cái cũ xứng đáng, mà để dám đón nhận điều mới đúng thời.

Lan tỏa tư duy cải cách - từ giữ người đến kiến tạo hệ thống

Một hệ thống cải cách thực sự không chỉ giữ người giỏi - mà phải biết nuôi dưỡng, kết nối và truyền cảm hứng cho họ. Đã đến lúc hình thành Mạng lưới cán bộ cải cách trẻ toàn quốc - tập hợp những người từng được giữ lại nhờ cải cách, đang dẫn dắt sáng kiến ở cơ sở, có tư duy hành động và tinh thần trách nhiệm công vụ. Mạng lưới này không chỉ là diễn đàn trao đổi, mà cần trở thành một cộng đồng chuyên môn cải cách; một kênh phản biện chính sách từ thực tiễn; và hơn hết, một bệ phóng thế hệ lãnh đạo kiểu mới: gần dân, làm việc bằng dữ liệu, hành động dựa trên kết quả. Hãy tưởng tượng: nếu mỗi tỉnh có một nhóm 5 - 10 cán bộ trẻ được kết nối liên vùng, cùng học hỏi, cùng thí điểm và giải bài toán cải cách tại chỗ - thì chúng ta không chỉ giữ người tài, mà đang lan tỏa một tư duy cải cách sống, có tổ chức, có cộng hưởng.

Đặc biệt, cải cách chỉ thật sự chuyển động khi giữ người giỏi trở thành chỉ số thi đua bắt buộc, gắn trực tiếp với trách nhiệm của cấp ủy và lãnh đạo địa phương. Các chỉ số cần được lượng hóa rõ ràng: tỷ lệ cán bộ có sáng kiến được bố trí lại - đo khả năng trân trọng đổi mới; tỷ lệ phản hồi tích cực từ người dân - đo hiệu quả đội ngũ trong thực tiễn; số cán bộ trẻ được bố trí đúng sở trường - đo tầm nhìn phát triển kế cận. Khi những con số này được công khai, chấm điểm và gắn vào bảng thi đua cấp tỉnh, việc giữ người giỏi sẽ không còn là lựa chọn thiện chí - mà là cam kết chính trị cụ thể, có thể giám sát. Tuy nhiên, chỉ số ấy phải là chỉ số cải cách sống - được cập nhật định kỳ, có kiểm tra độc lập, và điều chỉnh theo phản hồi từ thực tiễn, từ người dân, tổ chức xã hội, và chính đội ngũ công vụ.

Muốn cải cách đi xa - phải chọn đúng người từ đầu. Mỗi quyết định nhân sự sau sáp nhập cần trở thành minh chứng cải cách, khẳng định rằng: chúng ta chọn người - vì họ xứng đáng. Nhưng giữ người giỏi thôi chưa đủ. Cải cách cần cả dũng khí để sàng lọc người trì trệ, vô cảm, hoặc không tạo ra giá trị cho dân. Giữ và lọc - phải song hành. Khi đó, bộ máy mới thật sự mạnh lên - từ bên trong.

Đã đến lúc mỗi địa phương cần định vị mình bằng một “Chỉ số cải cách sống” - đo bằng kết quả, không bằng khẩu hiệu. Tỷ lệ cán bộ có sáng kiến được giữ lại, mức độ hài lòng của người dân, khả năng đổi mới tổ chức - và quan trọng nhất: niềm tin thực chất vào bộ máy sau sáp nhập. Khi việc giữ - mở - lọc cán bộ trở thành một minh chứng cải cách có địa chỉ, thì cải cách sẽ sống - có nhiệt, có nhịp, có giá trị lan tỏa.

Nhưng để giữ người dám làm - không thể chỉ trông chờ vào cơ chế. Cần một hệ thống kiểm soát quyền lực minh bạch, công tâm, để bảo vệ người đổi mới khỏi rào cản vô hình.

Ba lần mời Gia Cát Lượng - Bài học về dụng nhân đúng thời điểm

Trong tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa, Lưu Bị ba lần đến lều tranh mời Gia Cát Lượng ra phò tá đại nghiệp. Khi ấy, Gia Cát Lượng chưa có danh phận, chưa từng ra làm quan - nhưng vẫn được trọng dụng, vì Lưu Bị hiểu: giữ được người tài đúng lúc là giữ được cả cơ đồ về sau.

Trong công cuộc cải cách hôm nay, nếu thiếu các cơ chế “mở cửa” linh hoạt cho cán bộ trẻ đang làm được việc, thì không chỉ nguy cơ người tài rời hệ thống - mà những cải cách đang khởi sự cũng có thể dang dở theo. Giữ người giỏi - là giữ cả cải cách, giữ cả niềm tin.

BẢO PHƯƠNG

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/bai-3-chon-nguoi-xung-dang-can-minh-bach-cong-bang-post411115.html