Biến đổi khí hậu khốc liệt, chuyên gia ví bảo hiểm như “tấm khiên” kinh tế

(Dân trí) - Biến đổi khí hậu vừa là thách thức, vừa là động lực để thị trường bảo hiểm phát triển theo hướng lấy khách hàng làm trung tâm, tăng cường bảo vệ tài chính và gắn với mục tiêu bền vững.

Ông Nguyễn Đức Thắng, Chủ tịch GAMA Global Việt Nam, trao đổi với phóng viên Dân trí về thực trạng thiệt hại do thiên tai, sự thay đổi trong nhận thức của người dân, doanh nghiệp về bảo hiểm tài sản và giải pháp để thị trường bảo hiểm phát huy vai trò hỗ trợ phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Bảo hiểm giúp kinh tế hồi phục sau thiên tai

Sau các đợt bão lũ vừa qua, ông nhìn nhận thế nào về mức độ thiệt hại về tài sản của người dân và doanh nghiệp?

- Ảnh hưởng của cơn bão số 10 và 11 gây ra tình trạng ngập lụt tại nhiều tỉnh thành, gây thiệt hại lớn cho người dân.

Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho biết tính đến 10/10, tổng số tiền yêu cầu bồi thường bảo hiểm phi nhân thọ, sức khỏe ước tính 1.674 tỷ đồng, tương ứng với 3.748 vụ. Các doanh nghiệp bảo hiểm cũng ghi nhận 2.653 vụ liên quan tới xe cơ giới, thiệt hại ước tính khoảng 76 tỷ đồng.

Với các số liệu này, chúng ta có thể thấy mức độ thiệt hại về tài sản của người dân và doanh nghiệp sau các đợt bão lũ vừa qua là rất nghiêm trọng.

Qua các sự cố thiên tai gần đây, ông thấy nhận thức của người dân, doanh nghiệp về bảo hiểm tài sản đã thay đổi ra sao?

- Chúng ta thấy rõ nhận thức của người dân và doanh nghiệp về bảo hiểm tài sản đã có sự thay đổi đáng kể. Nếu trước đây nhiều người còn coi bảo hiểm là chi phí không cần thiết, thì nay, sau khi chứng kiến những thiệt hại hàng chục nghìn tỷ đồng, họ đã nhìn nhận bảo hiểm như một “lá chắn tài chính” quan trọng.

Người dân bắt đầu quan tâm hơn đến bảo hiểm nhà ở, phương tiện; doanh nghiệp thì chú trọng bảo hiểm nhà xưởng, máy móc, kho bãi và cả gián đoạn kinh doanh.

Không chỉ vậy, tổn thất nhân mạng và thương vong cũng đã khiến người dân nhìn nhận rõ hơn tính chất bảo vệ an toàn tài chính cho bản thân và gia đình mới là điều quan trọng khi tham gia bảo hiểm nhân thọ.

Dù vậy, tỷ lệ tham gia bảo hiểm vẫn còn thấp, phần lớn thiệt hại do thiên tai gây ra vẫn chưa được bảo vệ. Điều này cho thấy chúng ta cần tiếp tục nâng cao nhận thức, minh bạch hóa sản phẩm và đơn giản hóa quy trình bồi thường, để bảo hiểm thực sự trở thành công cụ giúp người dân và doanh nghiệp yên tâm khi lựa chọn các sản phẩm bảo hiểm phù hợp.

Từ góc nhìn của ông, những nhóm đối tượng nào đang có nhu cầu cấp thiết nhất về bảo hiểm trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan?

- Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, tôi cho rằng nhu cầu về bảo hiểm tổn thất tài sản và bảo hiểm nhân thọ đều trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt ở một số nhóm đối tượng.

Trước hết là người dân ở các vùng thường xuyên chịu thiên tai - nơi con người, nhà cửa, phương tiện, mùa màng dễ bị tổn hại trực tiếp hoặc gián tiếp trong và sau bão lũ.

Thứ 2 là doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực nông nghiệp, thủy sản, logistics, vốn ít dự phòng tài chính, dễ đứt gãy sản xuất khi bão lũ xảy ra. Thứ 3 là các cơ sở hạ tầng thiết yếu và doanh nghiệp dịch vụ công cộng như điện, nước, viễn thông - nếu không có bảo hiểm thì việc thiếu hụt nguồn tài chính để khắc phục thiệt hại sẽ gây ảnh hưởng dây chuyền đến cả cộng đồng.

Có thể nói, bảo hiểm không chỉ là công cụ bảo vệ tài sản và bảo vệ an toàn tài chính gia đình, mà còn là “tấm đệm tài chính” giúp các nhóm dễ tổn thương này nhanh chóng phục hồi sau thiên tai, giảm gánh nặng cho ngân sách và xã hội.

Ảnh hưởng mưa lũ nghiêm trọng ở Bắc Ninh (Ảnh: Mạnh Quân).

Ông dự báo xu hướng thị trường bảo hiểm trong thời gian tới sẽ thay đổi ra sao trước tác động của biến đổi khí hậu?

- Trước tác động ngày càng khốc liệt của biến đổi khí hậu, tôi cho rằng thị trường bảo hiểm tại Việt Nam trong thời gian tới sẽ có những thay đổi rõ rệt.

Thứ nhất, nhu cầu bảo hiểm tài sản, nông nghiệp và bảo hiểm rủi ro thiên tai sẽ tăng mạnh, đặc biệt ở các khu vực thường xuyên chịu bão lũ, hạn hán.

Thứ 2, các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phải nghiên cứu các phương án tái cấu trúc sản phẩm phù hợp, bổ sung điều khoản bảo vệ trước rủi ro khí hậu, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để thẩm định và bồi thường nhanh hơn.

Thứ 3, sự minh bạch và niềm tin thị trường sẽ được đặt lên hàng đầu, bởi người dân và doanh nghiệp ngày càng đòi hỏi quy trình rõ ràng, dễ hiểu và chi trả kịp thời.

Để bảo hiểm không chỉ là “thủ tục đi kèm”

Tại nhiều ngân hàng, khi người dân đi vay, họ được vay kèm theo mua bảo hiểm. Việc các ngân hàng “bán kèm” bảo hiểm mang tính hình thức, không thực sự xuất phát từ nhu cầu bảo vệ tài sản của khách hàng và phía người dân mua bảo hiểm theo kiểu “đối phó” tạo ra khoảng trống rủi ro ra sao, đặc biệt khi thiên tai, bão lũ ngày càng bất thường?

- Việc “bán kèm” bảo hiểm theo hình thức để đạt được mục tiêu doanh số, và người dân mua cho xong thủ tục hoặc vì nể nang, tạo ra những khoảng trống rủi ro hệ thống cho ngành bảo hiểm, ảnh hưởng sâu rộng đến cả người vay lẫn nền kinh tế đất nước.

Khách hàng không được so sánh lựa chọn, sản phẩm thiếu phù hợp, quyền lợi nhận được không phản ánh đúng mức độ bảo vệ cần có trước rủi ro; điều này làm giảm động lực của doanh nghiệp và hộ gia đình trong đầu tư vào các biện pháp giảm thiểu rủi ro thực tế như nhà chống lũ hoặc nâng cấp mức độ an toàn của cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Cuộc sống của người dân ở Bắc Ninh bị ảnh hưởng nghiêm trọng do mưa lũ (Ảnh: Mạnh Quân).

Tôi cho rằng cần 3 hướng can thiệp đồng bộ.

Thứ nhất là thúc đẩy và duy trì minh bạch và tách bạch sản phẩm: Ngân hàng không nên ép buộc; khách hàng phải được tư vấn rõ ràng về các lựa chọn bảo hiểm tài sản, bảo hiểm thu nhập, và bảo hiểm khoản vay; chính sách phải công khai so sánh sản phẩm và chi phí.

Thứ 2 là Nhà nước nên có chính sách khuyến khích và hỗ trợ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bảo hiểm đưa ra các sản phẩm phù hợp với rủi ro khí hậu: Phát triển bảo hiểm tài sản và nông nghiệp, quy trình bồi thường rõ ràng và nhanh chóng, quyền lợi cho khách hàng có áp dụng các biện pháp phòng ngừa hữu hiệu; Nhà nước cũng nên có chính sách hỗ trợ phí cho nhóm dễ tổn thương để tăng độ bao phủ.

Song song đó, các doanh nghiệp bảo hiểm cũng cần đầu tư nâng cao năng lực triển khai và cơ chế bồi thường nhanh; mở rộng mạng lưới giám định viên tại địa phương và phối hợp chặt chẽ với chính quyền để xác minh tổn thất sau thiên tai.

Tôi cho rằng, nếu bảo hiểm chỉ được xem là “thủ tục đi kèm”, mua chỉ để đối phó, nó sẽ không đủ năng lực bảo vệ ai. Nhưng khi tách biệt, minh bạch và thiết kế đúng nhu cầu, bảo hiểm chắc chắn sẽ trở thành công cụ then chốt để giảm thiệt hại, bảo vệ tài sản cho nhân dân, doanh nghiệp và từ đó giữ cho vòng quay kinh tế không bị đứt gãy.

Ô tô hư hại sau ngập lụt ở Thái Nguyên (Ảnh: Thành Đông).

Các doanh nghiệp bảo hiểm nên tận dụng cơ hội này ra sao để vừa lan tỏa hình ảnh tích cực, vừa thúc đẩy thị trường phát triển bền vững?

- Trong bối cảnh thiên tai, biến đổi khí hậu và cả những thách thức về niềm tin thị trường, tôi cho rằng đây cũng chính là cơ hội để các doanh nghiệp bảo hiểm khẳng định vai trò xã hội và lan tỏa hình ảnh tích cực.

Thứ nhất, thực hiện chi trả minh bạch, nhanh chóng và công bằng. Mỗi khoản bồi thường kịp thời không chỉ giúp khách hàng vượt qua khó khăn, mà còn là minh chứng rõ ràng nhất cho giá trị của bảo hiểm.

Thứ 2, tăng cường truyền thông và giáo dục tài chính. Doanh nghiệp cần đồng hành cùng cơ quan quản lý để nâng cao nhận thức cộng đồng, giúp người dân và doanh nghiệp hiểu đúng về quyền lợi, nghĩa vụ và ý nghĩa lâu dài của bảo hiểm.

Thứ 3, đổi mới sản phẩm theo hướng bền vững. Các sản phẩm bảo hiểm nên tích hợp yếu tố bảo vệ trước rủi ro khí hậu, sức khỏe và an sinh, đồng thời gắn với mục tiêu phát triển xanh, đầu tư có trách nhiệm.

Thứ 4, ứng dụng công nghệ số để đơn giản hóa quy trình, từ khâu tham gia đến bồi thường, qua đó nâng cao trải nghiệm khách hàng và củng cố niềm tin.

Nếu làm tốt những điều này, doanh nghiệp bảo hiểm không chỉ phát triển bền vững về tài chính, mà còn trở thành một "người đồng hành tin cậy" của xã hội, góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước và nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế trước thiên tai.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/bien-doi-khi-hau-khoc-liet-chuyen-gia-vi-bao-hiem-nhu-tam-khien-kinh-te-20251014092801737.htm