Cần cải cách cơ chế hoạt động của doanh nghiệp kinh doanh vàng

-Sau kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước, ông có suy nghĩ gì?

-Trước hết, tôi đánh giá cao việc Ngân hàng Nhà nước chủ động công khai kết luận thanh tra một cách minh bạch, thể hiện rõ vai trò điều tiết và giám sát thị trường tài chính-tiền tệ quốc gia, đặc biệt là lĩnh vực nhạy cảm như vàng miếng.

Quản lý thị trường vàng vẫn tồn tại những lỗ hổng. Ảnh minh họa

Việc thanh tra các doanh nghiệp lớn trong ngành như SJC, PNJ, Bảo Tín Minh Châu, DOJI và cả hai ngân hàng TPBank, Eximbank phản ánh một thực tế rằng, thị trường vàng ở Việt Nam vẫn tồn tại những lỗ hổng trong quản lý chuỗi cung ứng, quy trình niêm yết-phân phối-giao dịch, thậm chí có dấu hiệu vi phạm quy định quản trị rủi ro và kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực đặc thù này.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần tiếp cận vấn đề với sự điềm tĩnh, khách quan. Những vi phạm này sẽ được cơ quan điều tra tiếp tục làm sáng tỏ, song cũng là hồi chuông cảnh báo cho cả hệ thống.

-Có phải đây là nguyên nhân chính khiến giá vàng tăng mạnh và người dân đổ xô đi mua trong thời gian qua, thưa ông?

- Tôi cho rằng đây không phải là nguyên nhân cốt lõi, nhưng là một trong những nhân tố trong bức tranh tổng thể vốn đã nhiều biến động.

Giá vàng trong thời gian qua tăng mạnh chủ yếu do các yếu tố vĩ mô quốc tế như: Căng thẳng địa chính trị toàn cầu, đặc biệt là khu vực Trung Đông và chiến sự Nga-Ukraine; kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất khiến nhà đầu tư quay lại với vàng như tài sản trú ẩn; giá vàng thế giới lập đỉnh mới đẩy theo giá trong nước, vốn đã thiếu kết nối cung-cầu thực tế.

Tuy nhiên, cơ chế độc quyền một thương hiệu vàng miếng (SJC) kết hợp với nguồn cung hạn chế, chênh lệch giá mua-bán lớn, cộng với tâm lý đám đông tác động đến giá trong nước.

Những vi phạm của doanh nghiệp, ngân hàng trong phân phối, cung ứng, niêm yết giá không minh bạch có thể góp phần làm suy giảm niềm tin, khiến tăng tâm lý đầu cơ, từ đó tạo hiệu ứng xếp hàng, dẫn đến giá vàng tăng vọt.

-Quan điểm của ông như thế nào về việc xử lý các sai phạm?

-Theo tôi, trong xử lý, cần kết hợp giữa nguyên tắc nghiêm minh, nhân văn và tính xây dựng.

Đối với những vi phạm mang tính hệ thống cần xử lý hợp lý hợp tình nhằm để bảo đảm kỷ cương thị trường và sự công bằng.

Tuy nhiên, đối với các sai sót mang tính kỹ thuật, hoặc do thiếu hướng dẫn rõ ràng từ cơ quan quản lý nên xem xét hướng xử lý mang tính hỗ trợ, cảnh báo và hoàn thiện hệ thống.

Quan trọng nhất, cần đặt ra yêu cầu cải cách cơ chế hoạt động của các doanh nghiệp vàng và các ngân hàng tham gia phân phối, bao gồm: Chuẩn hóa quy trình minh bạch giá; tăng cường kiểm toán nội bộ, kiểm soát rủi ro; xây dựng cơ chế công khai, kết nối dữ liệu theo thời gian thực giữa doanh nghiệp và nhà điều hành.

-Theo ông, để thị trường vàng đi vào đúng quỹ đạo, cần những giải pháp mạnh gì?

-Tôi cho rằng, cần thực hiện 5 nhóm giải pháp, nhưng phải tinh tế, có lộ trình, vừa cải cách vừa ổn định.

Thứ nhất, cải tổ cơ chế độc quyền thương hiệu vàng miếng. Đã đến lúc cần xem xét lại tính hợp lý của việc SJC là thương hiệu duy nhất được công nhận vàng miếng nhà nước. Cho phép một số doanh nghiệp có năng lực, thương hiệu và kiểm soát tốt tham gia sản xuất vàng miếng chuẩn, dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý.

Thứ hai, phát triển thị trường vàng vật chất kết hợp thị trường phái sinh. Việt Nam cần nghiên cứu mở lại sàn giao dịch vàng trong nước, có kết nối giá với thị trường thế giới, có phòng ngừa rủi ro bằng công cụ phái sinh.

Một sàn giao dịch vàng hoặc sở giao dịch vàng quốc gia nếu được thiết kế chuẩn mực có thể là bước ngoặt cho thị trường vàng Việt Nam khi tăng tính minh bạch, thay vì giao dịch manh mún, thiếu thông tin như hiện nay; giảm chênh lệch giá giữa các khu vực, giảm rủi ro thao túng giá; tạo nền tảng cho các công cụ tài chính phái sinh trên vàng, từ đó thúc đẩy thị trường tài chính phát triển chiều sâu.

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là cần xây dựng hệ thống pháp lý, giám sát và công nghệ hiện đại. Cần đào tạo lực lượng giám sát thị trường chuyên nghiệp, và học hỏi từ các sàn giao dịch quốc tế như Comex, Shanghai Gold Exchange. Chúng ta không nên e ngại “vàng hóa nền kinh tế” nếu biết cách “tài chính hóa” thị trường vàng một cách văn minh.

Thứ ba, tăng cung vàng chính thức, giảm nhập lậu. Cần cơ chế nhập khẩu vàng minh bạch, công khai, kiểm soát nhưng linh hoạt để đáp ứng cung cầu thực tế. Đồng thời mạnh tay xử lý buôn lậu vàng, vốn là nguyên nhân khiến thị trường “nửa nổi nửa chìm”.

Thứ tư, tăng cường minh bạch và giám sát doanh nghiệp kinh doanh vàng. Cần yêu cầu các doanh nghiệp công khai cơ cấu giá (niêm yết mua – bán, biên độ lợi nhuận); tăng cường kết nối dữ liệu bán lẻ giữa doanh nghiệp-ngân hàng-Ngân hàng Nhà nước theo thời gian thực.

Thứ năm, giáo dục tài chính, thay đổi hành vi người dân. Tôi cho rằng, cần phải nâng cao hiểu biết của người dân về rủi ro đầu tư vàng, phân biệt vàng tích sản và đầu cơ. Cùng với đó là truyền thông mạnh mẽ để người dân tránh bị cuốn vào làn sóng xếp hàng, đầu cơ theo tâm lý đám đông – vốn là “chi phí vô hình” lớn nhất.

Vàng không chỉ là một kim loại quý, mà còn là biểu tượng của niềm tin tài chính. Để thị trường vàng phát triển lành mạnh, ổn định và phản ánh đúng giá trị, cần sự đồng bộ từ cơ chế chính sách, năng lực điều hành, minh bạch doanh nghiệp và sự tỉnh táo của người dân.

Thanh tra là cần thiết, nhưng cải cách mới là đích đến. Tôi tin rằng với quyết tâm từ Nhà nước và sự hợp tác từ cộng đồng doanh nghiệp, ngân hàng, thị trường vàng Việt Nam hoàn toàn có thể bước sang một giai đoạn phát triển minh bạch, hiện đại và ổn định hơn.

- Trân trọng cảm ơn ông.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/can-cai-cach-co-che-hoat-dong-cua-doanh-nghiep-kinh-doanh-vang-704144.html