"Chính quyền địa phương 2 cấp là bước chuyển đột phá sau 80 năm lập nước"

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà gọi đây là một dấu mốc lịch sử của nền lập pháp Việt Nam.

Sau trọn một buổi lắng nghe ý kiến các đại biểu Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, sáng 14/5, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh đây là dự thảo luật vô cùng có ý nghĩa của nền hành chính Nhà nước.

Cuộc cải cách mang tính kiến tạo, quyết tâm đổi mới

Cùng với việc sửa luật lần này, Bộ trưởng cũng nhận định về "dấu mốc lịch sử" của nền lập pháp Việt Nam khi lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và sẽ quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

"Đây là cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới để đất nước đủ điều kiện vững bước vào kỷ nguyên mới", Bộ trưởng Nội vụ nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, có nhiều đột phá đáng ghi nhận như chuyển từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ; từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền, trao quyền rõ ràng, thực chất; từ bộ máy hành chính địa phương cồng kềnh, nhiều tầng nấc hệ thống hành chính địa phương tinh gọn với gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Giải trình một số vấn đề cụ thể, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đề cập nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt của dự thảo luật nhằm thay đổi nền hành chính địa phương. Theo đó, Bộ trưởng cho biết ban soạn thảo đã xây dựng dự luật tập trung 4 yếu tố cơ bản.

Một là xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang sửa đổi, nền tảng thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết 60 của Trung ương, theo Kết luận 126, 127, 137 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy.

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (Ảnh: Hồng Phong).

Hai là kế thừa, bổ sung, phân định rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Bộ trưởng Trà nhấn mạnh, đây cũng là nội dung cốt lõi với mục tiêu làm sao phân cấp, phân quyền, ủy quyền rõ giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau, làm cơ sở pháp lý để toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành sẽ sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới.

"Đây là những yếu tố mang tính nguyên tắc để các luật chuyên ngành căn cứ vào đây để sửa đổi, bổ sung, đồng thời thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, như Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần quán triệt", Bộ trưởng Trà nhấn mạnh.

Nội dung cốt lõi thứ ba, theo Bộ trưởng, là minh định thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp với yêu cầu quản trị địa phương trong tình hình mới và giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Nội dung thứ tư Bộ trưởng đề cập là thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc khi chuyển đổi chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc thực hiện ngay yêu cầu phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương, để địa phương thực hiện.

Thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, linh hoạt cho địa phương

Đi sâu vào những nội dung đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều nhất, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhắc đến nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền và ủy quyền.

Theo Bộ trưởng, nội dung này cơ bản được kế thừa trong luật vừa ban hành hồi tháng 2 nhưng dự thảo luật lần này hoàn thiện thêm về kỹ thuật lập pháp để đảm bảo tính chính trị, tính pháp lý, yêu cầu quản trị, dẫn dắt các luật chuyên ngành kịp thời sửa đổi, bổ sung. Đây cũng là những yếu tố cơ bản quyết định hiệu quả vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp.

Các đại biểu dự kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV (Ảnh: Hồng Phong).

"Dự thảo luật lần này xác lập đầy đủ về nguyên tắc, phạm vi, chủ thể, nội dung, hình thức, điều kiện để phân cấp, phân quyền ủy quyền, kèm theo cơ chế kiểm soát để đảm bảo phát huy vai trò chủ thể của chính quyền địa phương trong quyết định, tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm trong thực hiện mọi công việc được giao", Bộ trưởng Nội vụ nhấn mạnh.

Nội dung thứ hai, theo Bộ trưởng, cần đảm bảo tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương về quyền lực Nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công phù hợp giữa các cơ quan tổ chức thực hiện về lập pháp, hành pháp và tư pháp, đặc biệt giữa Trung ương với địa phương.

Trong nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền, Bộ trưởng cho biết cơ quan soạn thảo đã phối hợp với cơ quan thẩm tra rà soát thận trọng, kỹ lưỡng, dự liệu những vấn đề phát sinh để thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, linh hoạt, năng động cho chính quyền địa phương.

"Quy định này nhằm đảm bảo trong trường hợp cần thiết, UBND hoặc Chủ tịch UBND tỉnh phải kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh, để dòng chảy điều hành thông suốt, không đình trệ, gián đoạn", Bộ trưởng nêu quan điểm và nhấn mạnh dù phân cấp, phân quyền nhưng không buông lỏng.

Bỏ cấp huyện vẫn thông suốt dòng chảy điều hành

Nhiều đại biểu khi phát biểu về nội dung này băn khoăn "thế nào là trường hợp cần thiết?". Điều này cũng được Bộ trưởng Nội vụ lý giải rõ hơn.

Theo Bộ trưởng, trường hợp cần thiết là khi cơ quan chuyên môn hoặc cấp xã không đủ năng lực để thực hiện nhiệm vụ nào đó; khi phát sinh vấn đề khẩn cấp, phức tạp, nhạy cảm vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới; khi các nhiệm vụ đột xuất, bất thường cần phản ứng nhanh và kịp thời; khi chủ tịch UBND tỉnh xác định có dấu hiệu trì trệ, né tránh; hay các tình huống cần điều phối, điều hòa liên vùng…

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh định hướng thiết lập cơ chế điều hành sáng tạo, linh hoạt, năng động cho chính quyền địa phương (Ảnh: Hồng Phong).

"Thực tiễn rất đa dạng, phong phú, nếu không có cơ chế này, thực sự không đảm bảo được yêu cầu vận hành trơn tru, liên thông, thống nhất, hiệu quả", Bộ trưởng nhấn mạnh và nói thêm trong Luật Tổ chức Chính phủ cũng có một điều khoản giao Thủ tướng xử lý tình huống trong trường hợp cần thiết.

Trước đó, đại biểu Trần Thị Thanh Hương (An Giang) nêu quan điểm, khi không tổ chức cấp huyện, nhiều nhiệm vụ, quyền hạn giao cấp xã dẫn đến khối lượng công việc tăng lên rất nhiều.

Do vậy, bà Hương đồng tình với quy định trong phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương các cấp, rằng "trường hợp cần thiết", UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp mình, UBND, chủ tịch UBND cấp xã.

Nữ đại biểu đề nghị bổ sung hoặc giao Chính phủ quy định rõ hơn, chặt chẽ hơn trường hợp cần thiết là như thế nào để thuận lợi hơn cho UBND, chủ tịch UBND cấp tỉnh thể hiện rõ trách nhiệm, cũng như đảm bảo thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã trước mắt và lâu dài.

Theo Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, hiện nay có tới 177 luật quy định thẩm quyền của các bộ trưởng, 152 luật quy định thẩm quyền cụ thể của Thủ tướng và có tới 170 luật quy định rất cụ thể về thẩm quyền của HĐND và UBND cấp huyện. Bộ trưởng nhấn mạnh đây là những công việc "buộc phải xử lý".

Bộ trưởng Nội vụ nói thêm qua rà soát, có 474 trong 104 luật, 249 nghị định, thông tư và sẽ phân cấp cho chính quyền địa phương 140 nhiệm vụ, phân định lại thẩm quyền cho chính quyền cấp xã 300 nhiệm vụ cùng với 90/99 nhiệm vụ trong luật hiện hành.

Ngay sau khi dự luật được Quốc hội thông qua, Bộ trưởng cho biết Chính phủ sẽ phải ban hành 25 nghị định để triển khai Luật Tổ chức chính quyền địa phương, nhằm kịp thời phân cấp, phân quyền, ủy quyền cho chính quyền địa phương theo mô hình tổ chức mới.

Dantri.com.vn

Nguồn:https://dantri.com.vn/noi-vu/chinh-quyen-dia-phuong-2-cap-la-buoc-chuyen-dot-pha-sau-80-nam-lap-nuoc-20250514124643891.htm