Để đại ngàn vang mãi tiếng chiêng ngân

Giữa nhịp sống hiện đại, tiếng cồng chiêng vẫn vang vọng giữa núi rừng nhờ vào nỗ lực gìn giữ của các trường học vùng cao Đà Nẵng. Nhiều câu lạc bộ cồng chiêng được thành lập như một cách để bảo tồn và lan tỏa loại hình nghệ thuật cồng chiêng truyền thống. Từ mái trường, những thanh âm thiêng liêng của đại ngàn đang được thế hệ trẻ tiếp nối thổi hồn vào cuộc sống.

Câu lạc bộ Cồng chiêng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT Nam Trà My chụp ảnh cùng nghệ nhân. ẢNH: SONG THANH

Nghệ nhân và học sinh cùng bảo tồn văn hóa cồng chiêng

Để gìn giữ, lan tỏa nét đẹp văn hóa cồng chiêng, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT Nam Trà My (xã Nam Trà My) thành lập Câu lạc bộ Cồng chiêng vào năm 2022. Qua hơn 3 năm hoạt động, câu lạc bộ ngày càng phát triển cả về quy mô lẫn chất lượng.

Hiện câu lạc bộ có khoảng 60 học sinh cùng 5 giáo viên là người đồng bào dân tộc tham gia. Lịch sinh hoạt định kỳ duy trì 2 buổi mỗi tháng, vào thứ Năm của tuần thứ hai và tuần thứ tư, tại nhà sinh hoạt cộng đồng của trường.

Với đặc thù là trường nội trú, hơn 95% học sinh thuộc các dân tộc Ca Dong, Xê Đăng, M’nông theo học..., Câu lạc bộ Cồng chiêng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT Nam Trà My đã trở thành "mái nhà chung" để học sinh giao lưu, học hỏi và thực hành nghệ thuật cồng chiêng.

Nghệ nhân Ưu tú Đinh Hồng Châu, người có nhiều năm gắn bó và tâm huyết với việc bảo tồn, phát huy nghệ thuật cồng chiêng tại Nam Trà My; ông luôn đồng hành cùng các buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ Cồng chiêng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT Nam Trà My.

Với vai trò là người truyền dạy, ông không chỉ hướng dẫn kỹ thuật đánh chiêng, múa truyền thống mà còn chia sẻ những câu chuyện văn hóa, phong tục gắn liền với đời sống đồng bào. Sự tận tâm, gần gũi của ông đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều thế hệ học sinh, giúp các em thêm yêu và tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Các thành viên đang tập đánh chiêng và múa trong một buổi sinh hoạt. ẢNH: SONG THANH

“Cồng chiêng không đơn thuần là nhạc cụ, mà là “tiếng nói của núi rừng”, gắn liền với đời sống tâm linh, phong tục tập quán và bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Việc gìn giữ tiếng cồng chiêng cũng chính là giữ gìn linh hồn của cộng đồng”, ông Đinh Hồng Châu nhấn mạnh.

Em Đinh Văn Lượm, lớp 12/1 đồng bào Ca Dong, nhân tố chủ chốt của câu lạc bộ cồng chiêng chia sẻ: “Đối với em, sinh hoạt tại câu lạc bộ này không chỉ là những buổi tập chơi nhạc cụ mà còn là dịp để lắng nghe những câu chuyện về phong tục, tín ngưỡng, lễ hội vốn gắn bó sâu sắc với đời sống của đồng bào. Qua đó, em càng thêm yêu và trân trọng văn hóa dân tộc mình”.

Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Nước Oa (xã Trà My) là một trong những ngôi trường vùng cao sớm đưa nghệ thuật cồng chiêng vào môi trường học đường bằng việc thành lập và duy trì hoạt động các đội cồng chiêng trong học sinh.

Hiện, trường có gần 400 học sinh, phần lớn là con em đồng bào các dân tộc thiểu số Co, Ca Dong, Xê Đăng. Từ năm 2010, nhà trường ra mắt 2 đội cồng chiêng với mỗi đội gồm 4 học sinh, đến năm học 2025 - 2026, đội cồng chiêng đã phát triển lên 20 học sinh. Song song đó, nhà trường còn tổ chức các lớp dạy múa truyền thống dành cho học sinh nữ, giúp kết hợp nhuần nhuyễn với phần biểu diễn cồng chiêng.

Ông Hồ Văn Sâm, Trưởng ban đại diện cha mẹ học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Nước Oa, chia sẻ: “Tôi cùng nhiều phụ huynh khác rất mong nhà trường cùng chính quyền địa phương tiếp tục đầu tư thêm nhạc cụ, trang phục để các em có điều kiện luyện tập và biểu diễn tốt hơn, qua đó góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc”.

Lan tỏa giá trị văn hóa bản địa trong người trẻ

Trong mỗi buổi sinh hoạt, các thành viên câu lạc bộ cồng chiêng đều tập trung đông đủ, chăm chú lắng nghe, thực hành từ những điệu múa đơn giản nhất. Nhiều học sinh tiếp thu nhanh chóng, chỉ sau vài ngày đã múa thành thạo nhiều động tác, đánh cồng chiêng chuẩn xác, ngân vang những giai điệu chắc nhịp, vang vọng giữa núi rừng.

Một tiết mục biểu diễn của Câu lạc bộ Cồng chiêng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Nam Trà My trong lễ hội Tết mùa. ẢNH: ĐOÀN TRƯỜNG CUNG CẤP.

Thầy Nguyễn Xuân Ảnh, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Nước Oa chia sẻ: “Để giúp học sinh tiếp cận “kho di sản văn hóa” được dễ dàng hơn, ban giám hiệu nhà trường mời các nghệ nhân gạo cội người Ca Dong, người Co ở các xã Trà Giáp, Trà Đốc trực tiếp về trường dạy múa, đánh trống chiêng cho các em. Quá trình truyền dạy, được ghi âm, ghi hình các động tác múa, tiết tấu, lời hát, thanh điệu trống chiêng... để lưu dạy về sau...".

Vào mỗi mùa Lễ hội Sâm Ngọc Linh hay các lễ hội truyền thống mừng lúa mới, đâm trâu, tết mùa... các em học sinh trong câu lạc bộ cồng chiêng lại hăng hái biểu diễn trước hàng trăm khán giả tham dự. Tiếng chiêng vang rền hòa quyện cùng điệu múa uyển chuyển đã tạo nên không khí trang trọng, sôi động, góp phần làm sống lại nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc miền núi.

Mỗi tiết mục không chỉ khiến du khách say mê mà còn chạm đến trái tim người dân địa phương, khiến niềm tự hào về bản sắc văn hóa quê hương dâng trào. Chính những khoảnh khắc ấy đã khẳng định vai trò quan trọng của thế hệ trẻ trong việc giữ gìn và phát huy di sản văn hóa quý báu của dân tộc.

Thầy Bùi Ngọc Luận, Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú Nam Trà My bày tỏ: “Nhận thấy giá trị tích cực từ hoạt động của câu lạc bộ cồng chiêng, nhà trường đã đầu tư hơn 100 bộ trang phục mới cùng một bộ cồng chiêng trị giá 100 triệu đồng do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch hỗ trợ. Bộ cồng chiêng được treo trang trọng trong phòng truyền thống, trở thành niềm tự hào đối với thầy và trò nhà trường.”

Các thành viên câu lạc bộ cồng chiên cùng nhau bảo tồn tiếng chiêng, điệu múa của dân tộc mình. ẢNH: ĐOÀN TRƯỜNG CUNG CẤP.

Không dừng lại ở phạm vi trường học, câu lạc bộ cồng chiêng của các trường còn chủ động quay video các buổi biểu diễn sau đó đăng tải lên các nền tảng mạng xã hội. Những video ấy không chỉ dừng lại ở vùng núi rừng mà còn lan tỏa rộng rãi, góp phần quảng bá giữ gìn văn hóa cồng chiêng đến với đông đảo cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.

Em Đinh Y Quyên, học sinh lớp 11/1, Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS và THPT Nước Oa xúc động chia sẻ: “Qua mỗi buổi tập, em cảm nhận được sự gắn kết và niềm tự hào sâu sắc khi được gìn giữ những giá trị truyền thống quý báu. Em hy vọng sẽ có nhiều bạn trẻ khác cũng yêu thích, cùng nhau bảo tồn tiếng chiêng và điệu múa thiêng liêng này.”

Từ những buổi sinh hoạt dưới mái trường vùng cao, tiếng chiêng ngân lên không chỉ vang vọng giữa núi rừng mà còn vang vọng trong trái tim của thế hệ trẻ. Mỗi nhịp chiêng, mỗi điệu múa không chỉ tái hiện nét đẹp văn hóa dân tộc mà còn gieo vào lòng các em niềm tự hào, ý thức gìn giữ tiếp nối di sản cha ông.

Nguồn: https://baodanang.vn/de-dai-ngan-vang-mai-tieng-chieng-ngan-3306452.html