Để thanh niên vững vàng lập thân, lập nghiệp

Tuy nhiên, nắm bắt được cơ hội đó hay không đòi hỏi thanh niên Việt Nam phải tích cực và chủ động học hỏi, không ngừng cập nhật kiến thức mới.

Sinh viên Khoa Điều dưỡng (Trường Cao đẳng Y tế Hà Nội) thực hành chăm sóc người cao tuổi. *Ảnh: Anh Hồng*

Không dễ tận dụng cơ cấu dân số vàng

Theo Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Việt Nam bắt đầu thời kỳ cơ cấu dân số vàng từ năm 2007 và dự kiến sẽ kéo dài đến năm 2039. Trong giai đoạn này, tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động cao gấp đôi so với dân số phụ thuộc, tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế, tiết kiệm và đầu tư.

Theo số liệu của Cục Thống kê, dân số Việt Nam ước đạt 102 triệu người vào năm 2025, với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động chiếm tới 67,4%. Tuy nhiên, cơ hội tận dụng cơ cấu dân số vàng ở nước ta đang dần khép lại, khi tốc độ già hóa dân số tăng nhanh, trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp cao, công việc thiếu ổn định, chất lượng việc làm thấp..., đi kèm với gánh nặng kép về phát triển kinh tế và chăm sóc người cao tuổi. Số liệu 71,7% lao động Việt Nam trong năm 2024 chưa qua đào tạo bài bản và thiếu chứng chỉ nghề nghiệp, làm việc trái ngành, trái nghề… cũng phản ánh những thách thức trong mục tiêu này.

Đề cập đến vấn đề chất lượng việc làm thấp làm lãng phí tiềm năng nguồn nhân lực trẻ trong giai đoạn hiện nay, Tiến sĩ Đặng Vũ Cảnh Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thanh niên - Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nêu, nhiều thanh niên phải làm việc trong khu vực phi chính thức với mức lương thấp, điều kiện làm việc kém, không có bảo hiểm xã hội và không ổn định. Điều này không chỉ ảnh hưởng tới cuộc sống hiện tại, mà còn tạo ra rủi ro lớn cho tương lai, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang tiến gần đến quá trình già hóa dân số.

Việc làm bán thời gian và thiếu ổn định đang gia tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ, mặc dù mang lại sự linh hoạt cho người lao động nhưng cũng tạo ra những thách thức mới về an ninh việc làm và phát triển nghề nghiệp dài hạn. Các công việc như tài xế xe ôm công nghệ, giao hàng và các dịch vụ trực tuyến khác cung cấp thu nhập ngắn hạn cho nhiều thanh niên nhưng lại thiếu cơ hội phát triển kỹ năng và thăng tiến nghề nghiệp. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều thanh niên bị "mắc kẹt" trong những công việc có thu nhập thấp và không có triển vọng phát triển lâu dài.

Linh hoạt, chủ động nắm bắt cơ hội

Nhận định “thành công của Việt Nam trong việc tận dụng cơ cấu dân số vàng phụ thuộc không nhỏ vào khả năng đầu tư cho thanh niên, tạo điều kiện thuận lợi để họ phát huy tiềm năng và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam Matthew David Jackson cho rằng, Việt Nam có thể chuyển đổi cơ cấu dân số vàng hiện tại thành động lực quan trọng cho sự phát triển bền vững trong dài hạn, đồng thời chuẩn bị cho quá trình già hóa dân số.

Hiện nay, UNFPA đang hỗ trợ thực hiện một số đề án xây dựng mô hình thanh niên thích ứng với già hóa dân số, trong đó, chú trọng giúp thanh niên chủ động chuẩn bị cho tuổi già thông qua các hoạt động thiết thực về sức khỏe, tài chính, tâm lý và xã hội; tạo điều kiện để thanh niên đồng hành với người cao tuổi, góp phần xây dựng một xã hội hòa hợp và bền vững.

Trao đổi về cơ hội nghề nghiệp trong bối cảnh cơ cấu dân số vàng, bạn Nguyễn Thị Ánh Dương, Bí thư một chi đoàn thuộc Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam nhấn mạnh mục tiêu “thanh niên phải trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao”, đồng thời khẳng định: “Bản thân tôi đang theo học ngành Tâm lý học. Đón bắt cơ hội trong thời kỳ dân số vàng, tôi nghĩ trách nhiệm của thanh niên là phải không ngừng cập nhật kiến thức công nghệ mới, hiện đại. Cùng với đó, trước tình trạng già hóa dân số, tôi sẽ không bỏ qua các cơ hội để nâng cao năng lực, kiến thức, kỹ năng chăm sóc người cao tuổi; phát triển thêm các đề án, chương trình hoạt động mang chủ đề Người già hạnh phúc”.

Là một sinh viên ngành Công tác xã hội, Vũ Hà Tường Vy cho biết đang trau dồi kỹ năng để có thể tham gia các công việc liên quan đến mục tiêu phát triển hệ thống chăm sóc người cao tuổi toàn diện và thúc đẩy già hóa tích cực. “Thị trường lao động liên quan đến các công việc chăm sóc người già, đặc biệt là người già neo đơn, sẽ ngày càng lớn. Thanh niên, giới trẻ cần chủ động chuẩn bị kỹ năng để khai thác tối đa cơ hội việc làm trong hệ thống này”, Vũ Hà Tường Vy khẳng định.

Việt Nam chỉ còn chừng 15 năm để tận dụng lợi thế từ cơ cấu dân số vàng, đồng thời, phải sẵn sàng đối mặt xu hướng già hóa dân số. Quá trình chuyển đổi mạnh mẽ hiện nay đòi hỏi thanh niên phải chủ động, nhanh chóng tiếp cận các công việc có trình độ công nghệ cao. Cùng với đó, khi tỷ lệ người cao tuổi tăng nhanh chóng, nhu cầu chăm sóc, dịch vụ y tế dài hạn sẽ tăng theo cấp số nhân, giới trẻ có thể tận dụng cơ hội việc làm liên quan.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/de-thanh-nien-vung-vang-lap-than-lap-nghiep-704815.html