“Đi từ trong ra – Inside out” – hành trình khám phá hội họa trừu tượng

Bắt đầu với triển lãm nhóm tại Hà Nội đầu những năm 2000, Trần Lê Nam là tên tuổi không xa lạ trong giới họa sĩ bởi ông có phong cách tạo hình riêng, mạnh mẽ, quyết liệt đúng cá tính một “giai phố”.

Họa sĩ Trần Lê Nam (bên phải) tại triển lãm cá nhân đầu tiên của mình. Ảnh: T.Hương

Trước khi đến với hội họa trừu tượng, Trần Lê Nam từng say mê với ấn tượng và biểu hiện, cũng mày mò để tìm lối đi phù hợp với khí chất và quan điểm thẩm mỹ riêng. Ông tự nghiên cứu sách vở, đặc biệt từ trải nghiệm sống phong phú và quá trình thực hành liên tục. Tới triển lãm nhóm Exit năm 2005, họa sĩ Trần Lê Nam trưng bày những bức tranh trừu tượng đầu tiên, mở ra hành trình bền bỉ kéo dài hai thập niên thực hành hội họa trừu tượng.

Giải thích về tên gọi triển lãm “Đi từ trong ra”, họa sĩ Trần Lê Nam cho biết: “Nghệ thuật phải trình bày được bản chất cốt lõi ẩn dưới vỏ ngoài của hiện thực vật chất. Khi nghiên cứu các cấu trúc tự nhiên, tôi nhận thấy chúng vô cùng phong phú. Về đường nét, có ngang, có dọc, xoắn, lượn, mở ra, đóng vào, chồng lớp… có đường nét riêng lẻ và có các tổ hợp nét. Hình thể cũng vậy, có hình riêng và các tổ hợp hình thể kết hợp; có màu và tập hợp màu; đa chiều hướng, đa nhịp điệu... Khi nắm bắt được cấu trúc đối tượng tự nhiên, nghệ sĩ có thể phá bỏ hình thể bên ngoài, chủ động tái cấu trúc, sắp xếp lại theo trật tự của riêng mình và qua quá trình đó, có thể diễn tả được nội tâm. Những suy nghĩ và nghiên cứu đó dẫn tôi đến với nghệ thuật trừu tượng”.

Thưởng lãm các tác phẩm của họa sĩ Trần Lê Nam. Ảnh: T.Hương

Triển lãm giới thiệu các tác phẩm được họa sĩ sáng tác trong hai giai đoạn. Giai đoạn 2018-2022 gồm các bức tranh được hình thành nhờ thao tác “lấy đi” – gạt, cạo, loại bỏ lớp sơn để khai thác cấu trúc của đối tượng. Giai đoạn 2022-2025, tranh được xây dựng bằng nhiều lớp sơn chồng lấn, dày, đục, nặng, tạo nên hiệu ứng vừa ảo giác vừa cơ học.

Hai giai đoạn mang tính đối lập, nhưng vẫn gặp nhau ở quan niệm thẩm mỹ nhất quán, đó là hướng đến vẻ đẹp thô mộc, khỏe khoắn, đề cao tính khái quát, coi trọng tinh thần hơn chi tiết.

Nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Vũ Huy Thông nhận xét, ở Trần Lê Nam, sự thực hành hội họa trừu tượng là một hành trình dài, bền bỉ và nhất quán. Ông không đi theo xu hướng thị trường, mà kiên định với một lý tưởng sáng tạo riêng, vừa tái cấu trúc hiện thực, vừa gửi gắm những suy tưởng cá nhân. Đây là điều làm nên giá trị đặc biệt của triển lãm lần này.

Ở tuổi ngoài 60, sau hàng chục năm miệt mài sáng tác, họa sĩ Trần Lê Nam vẫn kiên định con đường hội họa trừu tượng. “Khi sáng tác có thể vẽ đi vẽ lại nhiều lần trên cùng một bức cho đến khi đạt được sự xuất thần. Hình ảnh từ cuộc sống vốn rất phong phú, ta chỉ cần có con mắt và trái tim phát hiện ra vẻ đẹp của nó và cho nó một tinh thần, là có được tác phẩm nghệ thuật”, họa sĩ chia sẻ.

Là cuộc triển lãm cá nhân đầu tiên, “Đi từ trong ra – inside out” cùng là tuyên ngôn nghệ thuật của họa sĩ Trần Lê Nam, minh chứng cho sự say mê trên hành trình sáng tạo.

Triển lãm diễn ra đến hết ngày 11-10.

Một số tác phẩm tại triển lãm: